Giá dừa tươi và nguyên liệu tăng vọt trong 4 năm qua, từ 3.000 đồng một kg năm 2022, hiện lên 18.000-19.000 đồng, tương đương gấp 6 lần.
Đây là thông tin được công bố trong báo cáo mới nhất của Hiệp hội Dừa Việt Nam. Theo Hiệp hội, thời gian qua, giá thu mua dừa tươi ở vườn đã chạm ngưỡng 180.000-190.000 đồng một chục (12 quả). Sau khi cộng thêm chi phí vận chuyển và phân loại, giá bán lẻ có thể lên tới 25.000 đồng một quả đối với dừa loại 1. Hàng loại 2 có giá 140.000-170.000 đồng một chục. Mức giá này cao gấp 6 lần so với 4 năm trước – mức tăng hiếm thấy trong ngành nông sản.
Theo các doanh nghiệp, sau giai đoạn đóng băng vì Covid-19, thị trường dừa bắt đầu ấm lại từ năm 2022 khi hoạt động thương mại dần khôi phục. Giá dừa nguyên liệu cũng bước vào chu kỳ tăng mạnh sau thời gian dài ổn định.
Mức tăng giá đột biến này được cho là kết quả của cả yếu tố cung – cầu. Nhu cầu thế giới với sản phẩm từ dừa như thực phẩm, mỹ phẩm và nhiên liệu sinh học ngày càng lớn. Trong khi đó, nguồn cung nội địa suy giảm vì tác động của biến đổi khí hậu, hạn hán kéo dài, sâu bệnh và kỹ thuật canh tác lạc hậu. Hiện chỉ khoảng 20% nông dân đầu tư đầy đủ vào chăm sóc, bón phân, phòng trừ sâu bệnh, dẫn đến năng suất thấp và không ổn định.
Công nhân nhà máy dừa đi thu mua hàng tại Bến Tre. Ảnh: Vina T&T
Ông Cao Bá Đăng Khoa, Tổng thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam, cho rằng thời tiết cực đoan kéo dài chu kỳ ra trái, làm giảm sản lượng. Cùng lúc, xuất khẩu nguyên liệu thô tăng mạnh, trong khi Trung Quốc, Mỹ và Trung Đông gia tăng nhập khẩu, khiến nguồn cung cho chế biến trong nước ngày càng hạn hẹp.
Việc Mỹ chính thức mở cửa nhập khẩu dừa tươi từ Việt Nam năm 2023 và Trung Quốc từ tháng 8/2024, càng đẩy cao nhu cầu.
Trong khi xuất khẩu mở rộng, năng lực sản xuất trong nước chưa theo kịp. Việt Nam hiện có hơn 200.000 ha dừa, sản lượng khoảng 2 triệu tấn một năm. Số nhà máy chế biến tăng từ 8 (năm 2015) lên 45 vào năm 2024, với nhiều doanh nghiệp đầu tư công nghệ cao như Betrimex, Lương Quới, Beinco… Tuy nhiên, diện tích và năng suất không tăng tương ứng, dẫn tới cạnh tranh gay gắt về nguyên liệu thô.
Tình trạng này không chỉ diễn ra tại Việt Nam. Theo Tổ chức Dừa Quốc tế (ICC), nhiều quốc gia cũng thiếu nguyên liệu do khí hậu khắc nghiệt, thiếu phân bón và chuỗi cung ứng yếu. Song các nước như Philippines, Indonesia giữ được nhà đầu tư nhờ các chương trình hỗ trợ tín dụng, vật tư và liên kết chuỗi hiệu quả.
Việc giá dừa tăng giúp nông dân hưởng lợi trước mắt, nhưng gây khó khăn cho doanh nghiệp chế biến khi giá thành phẩm không dễ nâng tương ứng trên thị trường quốc tế.
Hiệp hội Dừa Việt Nam đề xuất cần kiểm soát xuất khẩu nguyên liệu thô bằng thuế hoặc hạn ngạch, đồng thời hỗ trợ nông dân cải thiện giống, kỹ thuật và tiếp cận tín dụng để phát triển bền vững toàn chuỗi giá trị.
Thi Hà