Chúng ta là nước đi sau nên phát triển nghiên ứng dụng nhiều hơn nghiên cứu cơ bản. Chúng ta có rất nhiều viện nghiên cứu, nhưng sản phẩm nghiên cứu để phục vụ cho người dân cho xã hội rất ít, mà mỗi năm tiền tiêu vào đề tài không ít. Tôi thấy cán bộ nghiên cứu của các viện một năm còn có 3-4 tháng lương, thì còn tâm trí nào mà nghiên cứu?.
Đức Dũng
Trả lời:
Trước hết, Bộ Khoa học và Công nghệ trân trọng cảm ơn độc giả Đức Dũng đã quan tâm, chia sẻ những ý kiến rất xác đáng và thực tế về công tác nghiên cứu khoa học ở nước ta hiện nay. Chúng tôi xin chia sẻ một số nội dung cụ thể như sau:
1. Về định hướng nghiên cứu:
Quan điểm của Bộ là cần có sự cân bằng giữa nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng. Trong bối cảnh hiện tại, Việt Nam cần đẩy mạnh nghiên cứu triển khai, đổi mới công nghệ, chuyển giao công nghệ, đặc biệt là gắn với doanh nghiệp, với các ngành sản xuất chủ lực. Chính phủ và Bộ KH&CN đã và đang thúc đẩy các chương trình như: Đổi mới công nghệ quốc gia, phát triển sản phẩm quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ đổi mới sáng tạo, xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo vùng…
2. Về hiệu quả nghiên cứu và chuyển giao:
Chúng tôi đồng ý rằng việc “nghiên cứu để cất ngăn kéo” là một lãng phí. Chính vì vậy, trong thời gian qua, Bộ đã triển khai nhiều biện pháp cải cách: yêu cầu rõ hơn về đầu ra, ứng dụng thực tế của các đề tài, kết nối kết quả nghiên cứu với doanh nghiệp, địa phương và thị trường. Tuy nhiên, việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu vẫn còn nhiều rào cản, từ cơ chế, hành lang pháp lý đến thị trường tiếp nhận, và chính năng lực tổ chức thực hiện.
3. Về thu nhập và điều kiện làm việc của cán bộ nghiên cứu:
Đây là một vấn đề mà chúng tôi rất trăn trở. Thu nhập thấp, môi trường nghiên cứu còn thiếu thốn khiến nhiều nhà khoa học giỏi phải rời bỏ nghề hoặc chuyển hướng. Bộ đã và đang đề xuất các chính sách mới để cải thiện điều này, trong đó có việc sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Sở hữu trí tuệ, xây dựng cơ chế khoán chi linh hoạt hơn, và tạo điều kiện để nhà khoa học hưởng lợi từ kết quả nghiên cứu thương mại hóa. Đồng thời, thúc đẩy xã hội hóa đầu tư cho nghiên cứu, thay vì chỉ dựa vào ngân sách nhà nước.
4. Về vai trò của viện nghiên cứu:
Thời gian qua, các viện nghiên cứu đã được tái cấu trúc theo chỉ đạo chung để tinh gọn, hiệu quả, tập trung nguồn lực, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm và gắn kết chặt hơn với nhu cầu của doanh nghiệp và địa phương.
Các định hướng lớn trong dự thảo Luật KH&CN vừa được Quốc hội thông qua đã tăng cường liên kết Viện – Trường- Doanh nghiệp, phân bổ kinh phí dựa theo kết quả đầu ra.
Một lần nữa, cảm ơn anh Đức Dũng đã đặt ra vấn đề thẳng thắn và có trách nhiệm. Những phản ánh như vậy là rất cần thiết để chúng tôi tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách và tạo ra hệ sinh thái khoa học công nghệ thực sự thiết thực, hiệu quả.
Bộ Khoa học và Công nghệ