TP HCMNgười đàn ông 70 tuổi xuất hiện nhiều mụn nước ở sau đầu và lưng, đã nhờ hai ‘thầy khoán’ chữa trị bằng nhang, mực Tàu, khiến vết thương lở loét và nhiễm trùng nặng.
“Đau nhức như có đàn kiến hàng chục con bò, cắn trên đầu, vô cùng khó chịu”, ông nói. Trước đó, người đàn ông được một bà thầy khoán dùng nhang đốt khua lên vết thương lúc mặt trời mọc và một người khác lấy mực Tàu vẽ khoanh tròn vết thương, bôi dầu mù u.
Ngày 6/5, BS.CK2 Nguyễn Vũ Hoàng, Phó giám đốc Bệnh viện Da Liễu TP HCM cho biết bệnh nhân bị biến chứng nhiễm trùng do điều trị sai cách. Đây là tình trạng khá phổ biến trong số gần 10.000 trường hợp bệnh nhân zona khám mỗi năm tại viện. Đa phần người bệnh đến với bác sĩ khi zona đã bội nhiễm nặng nề, viêm mô tế bào nguy hiểm do đi khoán, đắp các lá cây…
Một bệnh nhân zona điều trị tại viện. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
(hay còn gọi giời leo) là một tình trạng nhiễm trùng da do virus varicella-zoster (VZV) gây ra. Đây cũng là virus gây bệnh thủy đậu. Sau khi bị thủy đậu, VZV không hoàn toàn biến mất mà ẩn trong các hạch thần kinh cảm giác ở trạng thái không hoạt động. Sau nhiều năm, khi hệ miễn dịch suy yếu, virus này tái kích hoạt, di chuyển dọc theo dây thần kinh cảm giác và gây viêm, tổn thương vùng da tương ứng – hình thành zona thần kinh. Tuy nhiên, không phải ai từng bị thủy đậu cũng sẽ bị zona.
Bệnh thường gây đau rát da, nổi mụn nước thành dải và có thể để lại biến chứng lâu dài. Dù không gây tử vong, nhưng zona gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được nhận biết và điều trị sớm. Các cơn đau thần kinh sau zona thường kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm sau khi tổn thương da đã lành.
Theo BS.CK2 Võ Thanh Phương, Phó Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Da Liễu TP HCM, “đi khoán” bản chất là một hình thức niềm tin dân gian, không có cơ sở khoa học về y tế. Các phương pháp khoán thường không tác động trực tiếp đến virus gây bệnh mà còn có thể làm bệnh nặng hơn. Trong đó, việc dùng lá cây hoặc các loại bột, mực tàu không rõ thành phần để đắp lên vùng mụn nước có thể gây nhiễm trùng, lở loét vết thương.
Chưa kể, bệnh nhân kiêng tắm rửa, không vệ sinh vùng da bệnh cũng khiến vùng da bị nhiễm trùng nặng thêm, lan rộng hoặc dẫn đến các biến chứng nặng. Việc trì hoãn điều trị bằng thuốc kháng virus trong những ngày đầu tiên vì tin tưởng vào việc khoán có thể làm giảm hiệu quả điều trị, làm kéo dài bệnh và tăng nguy cơ đau thần kinh sau zona.
Zona thần kinh hiện nay đã có phác đồ điều trị chuẩn bằng thuốc kháng virus (như acyclovir, valacyclovir…) kết hợp với thuốc giảm đau và chăm sóc da phù hợp. Nếu được điều trị sớm (tốt nhất trong vòng 72 giờ kể từ khi khởi phát), bệnh thường diễn tiến nhẹ hơn, nhanh khỏi hơn và ít để lại biến chứng đau thần kinh sau zona. Y học hiện nay cũng đã có các biện pháp phòng ngừa biến chứng, kiểm soát cơn đau và hạn chế sẹo.
Các bác sĩ khuyến cáo người bệnh bị zona thần kinh nên đến khám bác sĩ sớm, đặc biệt trong vòng 3 ngày đầu. Tuân thủ điều trị bằng thuốc theo chỉ định. Vệ sinh vùng da sạch sẽ, tránh cào gãi, không tự ý chích mụn nước. Ăn uống đầy đủ, nghỉ ngơi để tăng cường đề kháng. Tránh để mụn nước tiếp xúc với người chưa từng bị thủy đậu hoặc chưa tiêm ngừa (đặc biệt là trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai, người suy giảm miễn dịch).
Biện pháp hiệu quả phòng ngừa zona là tiêm vaccine cho người từ 50 tuổi trở lên hoặc người từ 18 tuổi có nguy cơ cao. Những ai từng bị zona vẫn có thể tiêm ngừa để phòng tái phát. Ngoài ra, cần tăng cường miễn dịch bằng cách duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn, kiểm soát tốt bệnh mạn tính, tránh căng thẳng, mệt mỏi kéo dài.
Tiêm vaccine phòng ngừa zona thần kinh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Ngày 6/5, Bệnh viện Da Liễu TP HCM khai trương Phòng tiêm chủng các vaccine gây bệnh da liễu phổ biến, có tỷ lệ mắc cao trong cộng đồng như thủy đậu, zona, HPV. Các bác sĩ cho rằng việc phòng bệnh bằng vaccine đem lại lợi ích gấp nhiều lần so với chi phí điều trị nếu chẳng may mắc bệnh, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, tránh những tổn hại về sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
Lê Phương