Người mang mầm bệnh ho gà sẽ phát tán các giọt bắn nhỏ chứa đầy vi khuẩn khi ho, hắt hơi vào không khí, lây cho những người tiếp xúc gần.
BS.CKI Nguyễn Lê Nga, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết như trên trong bối cảnh từ đầu năm đến nay, cả nước ghi nhận hàng chục ca ho gà. Đồng Nai có 47 trường hợp, một ca tử vong, hay Cao Bằng có 9 ca bệnh, một ca tử vong, chủ yếu là trẻ nhỏ. Mới nhất, TP HCM ghi nhận một ca ho gà ở Long Điền.
Ho gà là bệnh lây truyền qua đường hô hấp do tiếp xúc trực tiếp với dịch mũi họng của bệnh nhân khi họ ho, hắt hơi. Vi khuẩn còn có thể lây thông qua các hành động dùng chung ly uống nước, ôm, hôn. Trẻ nhỏ chủ yếu ở nhà có nguồn lây chủ yếu từ trẻ lớn và người lớn trong nhà. Người mang vi khuẩn có thể phát tán mầm bệnh khi bắt đầu có triệu chứng và ít nhất trong 2 tuần. Do đó, nhiều trường hợp mắc bệnh là người thân trong gia đình.
Mọi người đều có thể bị ho gà, song trẻ em có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Ảnh minh họa: Vecteezy
Bên cạnh đó, bệnh ho gà có biểu hiện ban đầu như sốt nhẹ hoặc không sốt, sổ mũi, ho, mệt mỏi, chán ăn… Các triệu chứng này dễ nhầm lẫn với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác như cúm, cảm lạnh, viêm xoang, viêm amydan… Dấu hiệu ho nhiều nhưng không sốt còn có thể bị nhầm với tình trạng hóc dị vật đường thở ở trẻ nhỏ hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ở người lớn tuổi. Do đó, người bệnh và người thân chủ quan không thăm khám kịp thời, dẫn đến bệnh có khả năng lây lan trong thời gian dài.
Bác sĩ Nga lưu ý tất cả những người chưa có kháng thể với ho gà đều có thể nhiễm bệnh, nguy cơ cao hơn ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai, người lớn tuổi, người có bệnh nền gây suy giảm miễn dịch.
Theo bác sĩ Nga, ho gà có biểu hiện đặc trưng là các cơn ho rũ rượi không thể kìm hãm, kèm tiếng rít cố gắng để lấy oxy, có sự tương đồng như khi gà trống rít vào để chuẩn bị cất tiếng gáy. Các cơn ho chủ yếu vào ban đêm. Người bệnh có thể nôn, ngất xỉu hoặc ngừng thở cuối cơn ho.
Nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể gặp các biến chứng như kiệt sức do ho kéo dài, tình trạng thiếu oxy cho cơ thể dẫn tới suy hô hấp, viêm phổi, thiếu oxy não, viêm não và tử vong, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Với người lớn, một số nghiên cứu đã chỉ ra, ho gà có thể gây sút cân (33%), mất kiểm soát bàng quang (28%), bất tỉnh (6%), gãy xương sườn do ho nặng (4%)…
Theo Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), trước khi vaccine được phổ biến rộng rãi, ho gà là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trên toàn thế giới. Cứ 10 trẻ nhiễm bệnh thì có khoảng một trẻ tử vong, là căn bệnh gây tử vong nhiều hơn cả bệnh sởi và bại liệt cộng lại.
Trẻ em được đưa đi tiêm ngừa tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Ảnh: Hoàng Dương
Để phòng ngừa bệnh ho gà, bác sĩ Nga khuyến cáo người dân nên giữ vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người… Cùng với đó, tiêm vaccine là biện pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả nhất.
Hiện Việt Nam có nhiều loại vaccine có thành phần ngừa bệnh ho gà cho trẻ em từ 2 tháng tuổi, sớm nhất từ 6 tuần tuổi và người lớn như: ; 5 trong 1; 4 trong 1 phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt; 3 trong 1 phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván.
Kháng thể có được sau khi sẽ giảm dần theo thời gian, sau các mũi tiêm đầu đời trước 2 tuổi, đến cột mốc 4-6 tuổi, 9-15 tuổi, trẻ cần tiêm tiếp vaccine có thành phần ho gà và sau đó cứ tiêm nhắc mỗi 10 năm một mũi.
Người lớn không nhớ rõ lịch sử tiêm chủng cần tiêm một mũi vaccine có thành phần ho gà và tiêm nhắc một mũi sau mỗi 10 năm. Phụ nữ mang thai nên tiêm vaccine vào giữa hoặc cuối thai kỳ để truyền kháng thể thụ động cho thai nhi, bảo vệ bé trước khi đến thời điểm tiêm chủng.
Huệ Lan