Huế trở thành đô thị đầu tiên tại Việt Nam, khu vực thí điểm hệ thống cọc tiền chai nhựa, theo đó người mua trả thêm 1.000 đồng và được nhận lại khi hoàn vỏ.
Mô hình đặt cọc – hoàn trả mới đây được thí điểm tại TP Huế, với máy hoàn vỏ đầu tiên đặt tại Trường Đại học Khoa học Huế.
(Deposit-Return System – DRS) là mô hình để người dùng chi một khoản nhỏ khi mua nước uống đóng chai, lon, và nhận lại tiền khi trả vỏ. Đây là một công cụ thực thi trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) hiệu quả tại hơn 40 quốc gia gồm Mỹ, các nước châu Âu, Trung Đông. Tính riêng tại Na Uy, mô hình DRS giúp quay vòng 92,3% lon nhôm và chai nhựa.
Thành phố Huế là đô thị đầu tiên tại Đông Nam Á triển khai thí điểm mô hình này. Singapore dự kiến sẽ thí điểm vào năm tới, với phí đặt cọc 10 cent (khoảng 2.000 đồng).
Với hệ thống này, người dùng sẽ trả thêm 1.000 đồng khi mua mỗi chai nước có mã vạch chương trình thí điểm. Khi hoàn vỏ nhựa, họ được nhận lại số tiền này cùng 100 đồng tiền “bán ve chai”. Máy hoàn vỏ do Công ty TNHH Botol Việt Nam phát triển, chấp nhận cả chai, lon không nằm trong chương trình. Với những chai này, người dùng chỉ nhận lại tiền bán ve chai.
Theo lộ trình, máy hoàn vỏ thứ hai tại Huế sẽ được đặt tại chung cư Nera Garden, vận hành từ ngày 20/9.
Một người dân thử nghiệm hoàn vỏ tại máy. Ảnh: TTXVN
và lon nhôm chiếm 98% bao bì đồ uống dùng một lần tại Việt Nam. Theo báo cáo về hệ thống đặt cọc hoàn trả vỏ của Đại sứ quán Na Uy công bố hồi tháng 6, hai loại bao bì này là nguyên liệu đầu vào tái chế giá trị cao, nhưng tỷ lệ thu gom và tái chế mới ở mức thấp, khoảng 50%. Thêm vào đó, nguyên liệu này thường xuyên nhiễm bẩn khi bị bỏ chung với rác sinh hoạt.
Tuy vậy theo báo cáo này, nếu mức tiền cọc được quy định 1.000-2.000 đồng mỗi bao bì, tỷ lệ thu gom của Việt Nam sẽ đạt 80-90%. Nhóm thực hiện báo cáo cũng tính toán Việt Nam có thể thu gom tái chế thêm 21.000-77.000 tấn bao bì đồ uống sau sử dụng, giảm đáng kể lượng rác chôn lấp, đốt, đặc biệt là thói quen xả thải bừa bãi. Qua đó, 265.000 tấn CO2 tương đương có thể được cắt giảm mỗi năm, đồng thời giảm ô nhiễm nhựa đại dương.
Mô hình thí điểm DRS nằm trong dự án “Huế – Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” do Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam WWF-Na Uy tài trợ. Kết quả thí điểm sẽ là cơ sở để nhân rộng mô hình, giúp nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi cộng đồng trong việc phân loại rác tại nguồn, tăng tỷ lệ thu gom, tái chế và giảm thất thoát rác nhựa ra môi trường.
Thủy Trương