Cựu chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết tại phiên tòa sơ thẩm – Ảnh: GIANG LONG
Theo nhìn nhận từ một số chuyên gia pháp lý, việc ông Trịnh Văn Quyết và ông Đỗ Anh Dũng (chủ tịch Tập đoàn Tân Hoàng Minh) nộp ngàn tỉ khắc phục toàn bộ hậu quả vụ án không phải cá biệt.
Thực tế cho thấy những năm gần đây việc thu hồi tài sản được các cơ quan tố tụng xác định là nhiệm vụ ưu tiên trong xét xử các đại án tham nhũng, kinh tế để tạo điều kiện cho người sai phạm khắc phục hậu quả.
“Lời xin lỗi” từ vợ ông Trịnh Văn Quyết
Theo xác nhận từ đại diện Cục Thi hành án dân sự Hà Nội, người thân của ông Trịnh Văn Quyết và hai em gái đã tới trực tiếp cơ quan này để làm thủ tục nộp thêm 1.400 tỉ đồng vào ngày 5-6.
Động thái của bà Lê Thị Ngọc Diệp (vợ ông Quyết) nộp tiền khắc phục toàn bộ hậu quả vụ án diễn ra trước phiên tòa phúc thẩm hai tuần. Tính đến nay toàn bộ số tiền hơn 2.470 tỉ đồng bị xác định là thu lợi bất chính của ông Quyết và hai em gái đã được khắc phục.
Số tiền nộp thậm chí còn dư khoảng 10 tỉ đồng.
Cùng với việc nộp tiền, bà Diệp cũng gửi đơn đến hội đồng xét xử phúc thẩm xin giảm án cho chồng. Trong đơn bà giãi bày việc gia đình ông Quyết nộp khắc phục hết hậu quả vụ án đã thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm, sự cầu thị và thiện chí khắc phục hậu quả, “coi đây là lời xin lỗi chân thành đối với các cổ đông, nhà đầu tư và xã hội”.
Bản án sơ thẩm tuyên cựu chủ tịch FLC 21 năm tù, hai em gái của ông Quyết 8-14 năm tù với các cáo buộc thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Trước ông Quyết, trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh, ông Đỗ Anh Dũng bị cáo buộc chủ mưu trong vụ gian lận trong phát hành trái phiếu, lừa đảo hơn 8.600 tỉ đồng của 6.630 người. Ông Dũng bị truy tố khung hình phạt 12 năm, 20 năm hoặc tù chung thân.
Tòa án ghi nhận Tân Hoàng Minh đã nộp khắc phục toàn bộ hậu quả vụ án là 8.600 tỉ. Tại phiên tòa, ông Dũng cúi đầu xin lỗi các nhà đầu tư, các khách hàng đã mua trái phiếu của công ty.
Ông nói rằng trong suốt hai năm bị bắt tạm giam đã cùng gia đình, bạn bè cố gắng rất nhiều để thu xếp nộp lại số tiền “rất lớn này” và coi đây là “bài học đắt giá”.
Việc hậu quả vụ án được khắc phục hoàn toàn được coi là một trong những tình tiết giảm nhẹ để tòa án quyết định tuyên cả 15 bị cáo trong vụ án tại Tân Hoàng Minh mức án dưới mức thấp nhất của khung hình phạt.
Ông Dũng nhận án 8 năm tù ở phiên tòa sơ thẩm và được giảm thêm 1 năm tù ở phiên phúc thẩm.
Trong đợt đặc xá nhân dịp 30-4 mới đây, ông Dũng có tên trong danh sách hơn 8.000 phạm nhân được hưởng chính sách khoan hồng tha tù trước thời hạn.
Sau khi ra tù, đầu tháng 6 ông Dũng xuất hiện trong cuộc họp với chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng và đề xuất cho Tân Hoàng Minh được làm khu đô thị kết hợp du lịch, phim trường tại xã Xuân Thọ, TP Đà Lạt.
Tạo cơ hội cho người phạm tội được sửa sai
Luật sư Hoàng Văn Hướng (ủy viên hội đồng khen thưởng kỷ luật Đoàn luật sư TP Hà Nội) nhìn nhận việc gia đình bị cáo Trịnh Văn Quyết nộp hơn 2.470 tỉ đồng để khắc phục toàn bộ hậu quả vụ án “là một hành vi tích cực và đáng ghi nhận trong hoạt động tư pháp hình sự”.
Ông Hướng phân tích theo quy định tại điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), tình tiết “tự nguyện khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại” là một trong những căn cứ để tòa án xem xét giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo.
“Trong trường hợp này, việc khắc phục toàn bộ hậu quả với số tiền lớn sẽ là một tình tiết giảm nhẹ rất đáng kể. Qua đó cũng góp phần rút ngắn quá trình giải quyết vụ án giai đoạn thi hành án”, luật sư nêu quan điểm.
Luật sư Hướng cho biết thêm thực tế qua các vụ án như Tân Hoàng Minh, khi bị cáo đầu vụ là ông Đỗ Anh Dũng đã khắc phục được ngay toàn bộ hậu quả của vụ án trong giai đoạn điều tra, khung hình phạt của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản lên đến mức chung thân nhưng bị cáo được hưởng khoan hồng chỉ bị tuyên 8 năm tù.
Và còn rất nhiều các vụ án khác, người bị buộc tội đều được giảm án rất sâu khi khắc phục xong hậu quả.
Còn thạc sĩ Bùi Phương Lan (trưởng Văn phòng luật sư Lan Bùi và cộng sự) cho rằng đối với những vụ án lớn, việc khắc phục hậu quả lên đến nhiều ngàn tỉ là khá khó khăn.
Do đó những bị can, bị cáo phải nhận thức được hành vi sai phạm của mình đã làm ảnh hưởng đến bị hại, đến xã hội và mong muốn sửa sai một cách quyết liệt mới có thể khắc phục hàng ngàn tỉ.
“Đối với những trường hợp này, cơ quan tố tụng cũng nên tạo điều kiện để họ sửa sai, bởi hình phạt tuy mang tính răn đe nhưng cũng mang tính giáo dục, nếu họ đã nhận thức được sai phạm của mình và mong muốn khắc phục thiệt hại một cách triệt để thì cũng nên tạo cơ hội, điều kiện giúp đỡ họ được sửa sai, đồng thời thể hiện được tính nhân đạo trong pháp luật của nhà nước pháp quyền”, bà Lan phân tích.
Quốc hội đã thông qua nghị quyết 164 về thí điểm xử lý vật chứng tài sản trong quá trình điều tra truy tố xét xử một số vụ việc vụ án hình sự để ra quyết định cho mua bán, chuyển nhượng toàn bộ tài sản đang bị kê biên nhằm khắc phục hậu quả.
Thạc sĩ Bùi Phương Lan cho rằng nghị quyết này đáp ứng yêu cầu thực tiễn, xử lý kịp thời, hiệu quả vật chứng, tài sản nhưng không làm ảnh hưởng đến việc chứng minh, giải quyết vụ việc, vụ án và sớm khắc phục hậu quả thiệt hại.
Việc này “khơi thông” nguồn tài sản đang bị kê biên, tạm giữ giúp giải quyết nhanh gọn khắc phục thiệt hại đối với bị hại, một phần hỗ trợ được người phạm tội tự nguyện lấy toàn bộ tài sản đang bị tạm giữ kê biên để triển khai khắc phục triệt để vụ án.