Sportsmanship (tinh thần thể thao), Perseverance (kiên trì), Integrity (chính trực), Respect (tôn trọng), Inspiration (cảm hứng) và Teamwork (tinh thần tập thể). Đó là 6 từ được dán trên lớp cửa kính bên ngoài nhà thi đấu trong nhà, thuộc Trung tâm thể thao Trường ĐH Công nghệ Nanyang (NTU Sport Centre).
Cùng với Trường ĐH Quốc gia Singapore, Trường ĐH Công nghệ Nanyang là niềm tự hào của giáo dục châu Á nói chung và giáo dục Singapore nói riêng. Năm 2011, Trường ĐH Công nghệ Nanyang vẫn còn xếp hạng 174 trên bảng xếp hạng đại học thế giới của Times Higher Education (THE). Hiện, đại diện Singapore đã đứng hạng 30 thế giới, hạng năm châu Á.
Thành lập từ năm 1991, không chỉ có thế mạnh trong nghiên cứu và đào tạo chuyên môn, Trường ĐH Công nghệ Nanyang còn phát triển phong trào thể thao.
“Tại Trường ĐH Công nghệ Nanyang, chúng tôi có 24 đội tuyển thể thao, từ bóng đá, bóng bàn, cầu lông, quần vợt, bơi… cùng sống chung dưới một mái nhà mang tên NTU Spirit (nhuệ khí NTU). Các sinh viên được khuyến khích tập luyện thể thao để phát triển bản thân. Chúng tôi khuyên các em nên tập bóng đá trong tuần này, rồi đến tuần sau có thể tập taekwondo, tuần sau nữa tập aikido”, Trưởng đoàn Muhammad Syafiq Bin Juffri, hiện công tác tại Trung tâm thể thao Trường ĐH Công nghệ Nanyang, khẳng định.
Khẩu hiệu của Trường ĐH Công nghệ Nanyang, cũng là mong muốn những phẩm chất sinh viên học đường thông qua hoạt động thể thao
Ảnh: Hồng Nam
Đèn tại Trung tâm thể thao Trường ĐH Công nghệ Nanyang không bao giờ tắt trước 22 giờ. Trong khuôn viên rộng hàng chục nghìn m2, hàng loạt công trình thể thao như sân bóng đá 11 (3 cụm sân), sân bóng ném, cầu lông, quần vợt, bể bơi, nhà thi đấu đa năng (phục vụ cầu lông, bóng chuyền, bóng rổ), trung tâm gym… hoạt động liên tục, chào đón hàng trăm sinh viên mỗi ngày. Tại đây, các sinh viên thường tập thể thao sau giờ học chính khóa, bên cạnh các môn thể thao bắt buộc trên trường.
“Ở hầu hết các trường, nhà tuyển sinh sẽ nhìn vào điểm số để đánh giá sinh viên. Nhưng, chúng tôi khuyến khích tuyển những sinh viên giỏi chơi thể thao hay có khiếu nghệ thuật như hát, nhảy… đến với Trường ĐH Công nghệ Nanyang”, ông Bin Juffri nói thêm.
Tại giải bóng đá Thanh Niên sinh viên quốc tế 2025, thành phần đội Trường ĐH Công nghệ Nanyang sở hữu đầy đủ cơ cấu nhân sự như một đội thể thao chuyên nghiệp, khi có từ trưởng đoàn, HLV trưởng, trợ lý huấn luyện, HLV thể lực, chuyên gia y tế, vật lý trị liệu.
Đội có cả chuyên gia phân tích dữ liệu và hỗ trợ chiến thuật, đó là Jerome, sinh viên chuyên ngành Khoa học thể thao (Sport Science). Jerome là sinh viên xuất sắc, đã tận dụng kiến thức để phân tích băng hình, giúp HLV định hình lối chơi, đề ra chiến thuật phù hợp. Theo Trưởng đoàn Bin Juffri, Trường ĐH Công nghệ Nanyang luôn khuyến khích sinh viên áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
Thể thao học đường không thuần túy là xu hướng, mà còn là nền tảng của những nền thể thao hàng đầu thế giới như Mỹ, Úc, Anh, Tây Ban Nha, Pháp… hay gần gũi hơn ở châu Á là Nhật Bản, Hàn Quốc. Katie Ledecky, huyền thoại của làng bơi Mỹ đã đoạt 14 HCV Olympic, đã chọn nhập học ở Trường ĐH Stanford (Mỹ) để vừa học, vừa tập luyện thi đấu. 75% số lượng thành viên của đoàn thể thao Mỹ dự Olympic Tokyo (2020) xuất thân từ thể thao học đường. Tại Mỹ, Hiệp hội VĐV thể thao học đường (NCAA) có tuổi đời gần 200 năm, đã tổ chức hàng nghìn cuộc thi mỗi năm, với trên dưới 500.000 sinh viên thi đấu ở các bộ môn chủ lực như bơi, điền kinh, bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền…
Katie Ledecky, huyền thoại làng bơi Mỹ, là sinh viên Trường ĐH Stanford
“Ở Mỹ, chúng tôi có hệ thống thi đấu bóng đá rất đa dạng với nhiều hạng đấu khác nhau, phát triển trong 20 năm qua”, ký giả Jere Longman của nhật báo The New York Times chia sẻ với Báo Thanh Niên. Các đội bóng có ban quản trị vận động tài trợ để có tiền vận hành đội, trả lương cho cầu thủ, mua sắm trang thiết bị và tập huấn.
Đó là mô hình ưu việt mà nhiều nền thể thao học đường ưu việt ở châu Á, trong đó có Nhật Bản, đã áp dụng.
Kaoru Mitoma từng từ chối lời mời ký hợp đồng chuyên nghiệp của Kawasaki Frontale để học khoa giáo dục thể chất của ĐH Tsukuba, nơi có nền bóng đá học đường hùng mạnh. Tại đây, Mitoma vừa học, vừa tung hoành ở giải đấu các trường đại học, rồi sau khi tốt nghiệp đã trở lại nghiệp bóng đá. Giờ, anh là ngôi sao hàng đầu của bóng đá Nhật Bản, hiện khoác áo CLB Brighton & Hove Albion ở Ngoại hạng Anh.
Kaoru Mitoma là sản phẩm của bóng đá học đường Nhật Bản
Câu chuyện sinh viên vừa học tập, vừa rèn thể thao và bước lên đỉnh cao thế giới đã trở nên quen thuộc với nhiều quốc gia. Leonz Eder, quyền chủ tịch của Liên đoàn Thể thao đại học quốc tế (FISU) tại Thụy Sĩ, khẳng định các trường đại học nên giúp sinh viên xây dựng “sự nghiệp kép”, hay nói cách khác, là giúp sinh viên vừa học tập, nghiên cứu, vừa thi đấu thể thao.
Còn theo Trưởng đoàn Muhammad Bin Juffri: “Việc phát triển phong trào văn hóa, thể thao luôn được đẩy mạnh để góp phần định hình cá tính, nhân cách cho sinh viên”. Đó là sự chính trực, tinh thần làm việc nhóm, hỗ trợ nhau, khả năng thúc đẩy bản thân vượt qua giới hạn, phát triển thể chất để trở thành con người toàn diện.
Ảnh: Hồng Nam
Tuy nhiên ở Việt Nam, nền thể thao học đường phát triển với tốc độ rất chậm. Các VĐV Việt Nam phải gác lại chuyện học để theo thể thao chuyên nghiệp từ khi còn rất nhỏ, đặc biệt ở những môn đặc thù như bóng đá, thể dục dụng cụ, cử tạ… Mô hình “luyện gà nòi” yêu cầu VĐV phải tập trung rèn luyện hàng ngày, tập với cường độ rất cao, liên tục tập huấn, thi đấu. Chuyện học văn hóa của VĐV chưa được quan tâm đúng mực, dẫn đến hậu quả nhãn tiền rằng VĐV sau khi giải nghệ thiếu nền tảng căn bản để tìm kiếm công việc ổn định.
Giải pháp đang được nhiều VĐV áp dụng, đó là đăng ký học các lớp bổ túc về chuyên sâu thể thao, huấn luyện ở các trường thể thao để có tấm bằng, nhằm thuận lợi hơn cho sự nghiệp sau khi giải nghệ. “Chúng tôi gắng học để có bằng, nhưng sau đó dùng tấm bằng để làm gì thì chưa biết được, vì mọi thứ vẫn mông lung”, một VĐV từng dự ASIAD chia sẻ với Báo Thanh Niên.
Đó là câu trả lời chung của chẳng ít VĐV, khi chuyện học dường như chỉ để lấy tấm bằng, còn kiến thức được hấp thụ ra sao, ứng dụng vào nghề nghiệp gì, học ra sao để bắt kịp nhu cầu thay đổi từng ngày của xã hội… lại là chuyện quá tầm. Với những VĐV đã dành cả thanh xuân để đằm mình trong phòng tập, trải qua áp lực thành tích dồn dập, không đơn giản để kiếm việc làm với cách học bổ túc, tại chức “chân phương” như vậy.
Trong khi VĐV chuyên nghiệp vất vả với nghiệp học hành, các sinh viên đại học lại thiếu cơ hội bước lên đỉnh cao. Theo một lãnh đạo ngành thể thao, rất ít trường đại học, cao đẳng ở Việt Nam hiện nay sở hữu sân vận động, nhà thi đấu, bể bơi… đạt chuẩn, ngay cả các trường đào tạo thể thao chuyên biệt cũng chưa có cơ sở vật chất tốt. Không chỉ thiếu cơ sở vật chất, tư duy giáo dục ở nhiều nơi vẫn đặt nặng chuyện dạy lý thuyết, mà chưa coi trọng phát triển thể chất toàn diện cho sinh viên, khi thể thao chỉ như hoạt động ngoại khóa, mỗi tuần chưa tới 8 đến 10 giờ dạy. Bởi vậy, rất hiếm VĐV chuyên nghiệp Việt Nam bước lên từ thể thao học đường. Nếu có, chủ yếu đến từ các trường đào tạo chuyên sâu thể thao. Hệ thống thi đấu thể thao học sinh, sinh viên ở Việt Nam chưa mạnh, khi chỉ dừng lại ở một số sân chơi bóng đá sinh viên, thể thao trong nhà…
Tín hiệu vui cho thể thao Việt Nam, khi đã có một số trường đại học chú trọng xây sân vận động, nhà thi đấu, có các CLB hoạt động quy củ, chuyên nghiệp. Tuy nhiên, để các sinh viên vừa học tốt, vừa phát triển được tố chất vận động để thể thao Việt Nam hy vọng “hạt giống” chất lượng, e rằng vẫn còn rất xa, đòi hỏi chính sách, chiến lược phát triển tổng thể và nguồn đầu tư lớn hơn nữa “chảy” vào các trường đại học. (còn tiếp…)