“Sủy thiên” có thể hiểu là năng lực quan sát toàn diện, suy đoán tinh tế và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự vận động của bối cảnh chung. Trọng tâm của thuật này nằm ở việc đánh giá các trụ cột chính như nguồn lực nội tại, nhân sự then chốt, môi trường tác động, đồng thời nắm bắt tâm lý và xu hướng hành động của những nhân tố chủ chốt trong hệ thống. Người thấu hiểu “Sủy” sẽ có cái nhìn tổng thể, từ đó hoạch định chiến lược hành động phù hợp với từng hoàn cảnh cụ thể.
Khi phân tích sức mạnh của một tổ chức, người thực hành “Sủy” cần có cái nhìn tổng thể về năng lực nội tại – bao gồm nguồn nhân lực, tài lực, môi trường và tinh thần tập thể. Sức mạnh không chỉ thể hiện ở nguồn lực sẵn có, mà còn ở mức độ gắn kết giữa các thành tố, khả năng vận hành hài hòa và mức độ thích ứng với những biến động của hoàn cảnh. Theo Quỷ Cốc Tử, người thực hành “Sủy” không chỉ biết quan sát, mà còn có khả năng chuẩn bị trước cho những biến động có thể xảy ra, thậm chí khi chúng còn chưa biểu hiện rõ ràng.
Trong giao tiếp và thương thuyết, “Sủy” thể hiện ở khả năng suy đoán tâm tư của đối phương, từ đó lựa chọn phương cách phù hợp để dẫn dắt họ thuận theo mục tiêu của mình. Thông thường, con người khó có thể che giấu trọn vẹn cảm xúc khi rơi vào trạng thái tâm lý cao trào – chẳng hạn như lúc quá sợ hãi, quá phấn khích hay quá thất vọng. Người am hiểu “Sủy” có thể phán đoán cảm xúc và ý đồ của đối phương thông qua những dấu hiệu này như nét mặt, ánh mắt, cử chỉ, hoặc qua việc khai thác thông tin từ những người thân cận với họ.
Theo tư tưởng Quỷ Cốc Tử, người có năng lực “Sủy thiên” không chỉ giỏi đoán định tình hình mà còn có khả năng phân tích lợi – hại, mạnh – yếu, thuận – nghịch để đưa ra lựa chọn đúng lúc. Đó là người biết đặt câu hỏi: Điều gì có thể xảy ra? Ai là nhân tố ảnh hưởng? Khi nào cần hành động? Và đâu là thời điểm nên quan sát? Những câu hỏi này giúp hình thành một tư duy chiến lược có chiều sâu và tính thực tiễn cao.
Lịch sử từng ghi nhận nhiều nhân vật đã vận dụng thành công thuật “Sủy thiên” để tạo bước ngoặt lớn cho cuộc đời mình. Một trường hợp tiêu biểu là Lã Bất Vi (290 – 235 TCN), người khởi đầu là một thương nhân, sau trở thành một trong những nhân vật có ảnh hưởng trong triều đình nước Tần. Sự thành công của ông không đến từ may rủi mà nhờ sự tinh tường trong quan sát, nhận định thời thế và lựa chọn đúng thời điểm hành động. Từ việc nhận ra tiềm năng ở một cá nhân cho đến chọn lựa vùng đất có tiềm lực kinh tế hoặc vị trí chiến lược, Lã Bất Vi đều cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên phân tích thực tế chứ không chỉ dựa vào cảm hứng.
Quá trình Lã Bất Vi quyết định rời bỏ nơi không còn phù hợp để tìm cơ hội tại những vùng đất mới là minh chứng rõ nét cho việc vận dụng “Sủy thiên” vào thực tiễn. Nhờ quan sát động thái của các lực lượng và nhận diện xu thế vận động, ông tránh được nhiều hiểm họa và có thể đầu tư đúng lúc, đúng nơi, từ đó mở ra một giai đoạn phát triển đột phá trong sự nghiệp.
Thuật “Sủy thiên” còn là nghệ thuật suy đoán tâm lý và cảm xúc đối phương. Vào thời Xuân Thu Chiến Quốc, Trương Nghi (373 – 310 TCN), học trò Quỷ Cốc Tử, đã vận dụng thành công thuật này. Khi tìm kiếm cơ hội phát triển sự nghiệp, Trương Nghi đến nước Sở, nhiều lần cầu kiến nhưng không nhận được hồi âm. Hiểu được Sở Vương yêu thích cái đẹp, Trương Nghi đề xuất sang Tam Tấn tìm kiếm mỹ nhân về dâng cho vua. Sở Vương nghe vậy rất vui, ban thưởng vàng bạc và đồng ý cho ông lên đường. Tuy nhiên, Trương Nghi chưa vội rời đi, mà âm thầm khiến các cung phi yêu quý của Sở Vương lo ngại vị trí của mình bị đe dọa. Họ lần lượt mang châu báu đến tặng Trương Nghi để tìm sự bảo đảm.
Trong buổi tiệc tiễn biệt, Trương Nghi khéo léo tâu rằng những người đẹp hiện tại của Sở Vương đã là tuyệt sắc, không cần tìm kiếm thêm. Cách xử lý này khiến Sở Vương và các cung phi đều hài lòng. Nhờ tài quan sát và phân tích tâm lý tinh tế, Trương Nghi không chỉ thoát khỏi cảnh túng thiếu, mà còn tạo dựng được uy tín và vị trí vững chắc trong triều đình. Câu chuyện này là minh chứng điển hình cho thành công của việc “biết mình, biết người” trong ứng xử.
Trong thời hiện đại, “Sủy thiên” vẫn giữ nguyên giá trị ứng dụng, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh và quản trị. Một nhà lãnh đạo giỏi không chỉ cần nhạy bén với xu hướng thị trường mà còn phải đánh giá chính xác nội lực tổ chức và đối thủ cạnh tranh. Năm 1987, IBM thể hiện năng lực chiến lược vượt trội khi chiếm lĩnh thị trường máy tính cá nhân trị giá 1,44 tỉ USD. Qua sự quan sát và phân tích, đội ngũ lãnh đạo của IBM đã nhận ra điểm mạnh và điểm yếu của Apple, từ đó cải tiến sản phẩm, cho ra đời máy tính cá nhân nhỏ gọn hơn, bộ vi xử lý mạnh mẽ hơn, và tích hợp thêm nhiều tính năng vượt trội. Thành quả này cho thấy tầm quan trọng của việc quan sát – phân tích – hành động đúng thời điểm, đúng như tinh thần của “Sủy thiên”.
Những người thành công trong việc áp dụng “Sủy thiên” thường biết cách quan sát, phân tích và đưa ra quyết định vào thời điểm thích hợp, giúp họ vượt qua thử thách và nắm bắt cơ hội. Thuật này, được ghi chép trong “Quỷ Cốc Tử mưu lược toàn thư”, tiếp tục chứng minh tính ứng dụng thực tiễn trong nhiều tình huống chiến lược, từ lịch sử đến hiện đại.
“Sủy thiên” thuộc thiên thứ 7 trong 12 thiên mưu lược của cuốn sách “Quỷ Cốc Tử mưu lược toàn thư” được Nhà sáng lập – Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ cẩn trọng, tuyển chọn thuộc lĩnh vực Chính trị – Ngoại giao – Quân sự trong “Tủ sách Nền tảng đổi đời”.
(Đón đọc kỳ sau: Quỷ Cốc Tử mưu lược toàn thư – Ma thiên)