Lập nghiệp ở TP.HCM: ‘Cu lơ xe’ trở thành nhà sản xuất drone

Khi chúng tôi đề nghị anh là nhân vật của loạt phóng sự Lập nghiệp ở TP.HCM, Trần Anh Tuấn nói: “Tôi không phải một, mà hai lần lập nghiệp ở TP.HCM“. Thành phố này là người thầy đầu đời, mang đến cho anh nhiều kiến thức, trải nghiệm, cơ hội nghề nghiệp, những mối quan hệ lớn, những người đi trước thành đạt, những nhà chuyên môn có trình độ rất sâu và rất cao…

“Cu lơ xe” và giấc mơ về thành phố hoa lệ

Giữa cái nắng cháy da của miền Trung, trên chuyến xe đò cũ kỹ, người ta không thể quên một cậu bé nhỏ thó, đen nhẻm, đầu trần, tay thoăn thoắt xếp hành lý, miệng kêu to: “Zô zô… Ngãi hông, Ngãi hông?”, “Thạch Trụ ba nghìn… hai nghìn đi hông?”. Tiếng kêu ấy, theo năm tháng, đã thành một lát cắt sống động trong cuộc đời của Trần Anh Tuấn, người sau này đứng đầu Saolatek, một công ty chuyên nghiên cứu, phát triển drone (thiết bị bay không người lái) công nghệ cao.

Sinh năm 1983 tại làng chài thuộc tỉnh Quảng Ngãi, Tuấn lớn lên trong một gia đình có ba lái xe đò, mẹ bán chè đậu, cuộc sống của Tuấn trôi theo từng chuyến xe. Từ lớp 6, Tuấn đã theo ba làm phụ xe suốt 3 tháng hè; hoặc một buổi đến trường, buổi còn lại ra đường… gào khách. Cái tên “Cu lơ xe” theo Tuấn từ thời học cấp 2 đến cả khi bước chân vào đại học.

Chiếc xe đò của ba Tuấn hư như cơm bữa. Mỗi lần hư, Tuấn chui xuống gầm xe để sửa. “Tôi nhiều lần rơi vào cảnh thập tử nhất sinh. Nhớ nhất là hôm trượt chân ngã vào gầm xe. Nhưng có lẽ thượng đế để tôi được sống vì lý do nào đó”, anh hồi tưởng, ánh mắt xúc động.

Dù vật lộn với cái nghèo, nhưng người cha vẫn luôn nhấn mạnh rằng học là con đường duy nhất để đổi đời. Sau những chuyến xe, ông kể cho các con về các thành phố lớn, về TP.HCM hoa lệ, nơi ánh đèn không bao giờ tắt, nơi người ta sống nghĩa tình và đặc biệt có nhiều cơ hội để làm giàu. Chính những câu chuyện đó, cộng với óc tò mò của tuổi nhỏ, đã nhen nhóm trong Tuấn giấc mơ vượt thoát.

Đến năm lớp 10, Tuấn phải rời quê lên thị trấn cách nhà hơn 20 cây số để trọ học. Cuộc sống “ở nhờ” khiến cậu trưởng thành sớm. Chủ nhà làm nghề sửa xe đạp và làm nông, nên Tuấn cũng biết sửa xe, ủ giống, gặt lúa… cho chủ. Tay nghề sửa xe giỏi đến mức cậu tự độ chế một chiếc xe đạp cho riêng mình.

Năm 2001, giấc mơ đến TP.HCM của cậu học trò Quảng Ngãi này thành hiện thực. Tuấn đậu ngành cơ khí, Trường ĐH Bách khoa TP.HCM. “Lúc đó tôi không nghĩ gì khác ngoài việc phải trở thành kỹ sư cơ khí. Tôi muốn tạo ra những thứ hữu hình, có ích cho cuộc sống”, anh nói.

Thành phố năng động, sầm uất này với vẻ hào nhoáng bên ngoài, nhưng cũng đầy thử thách bên trong, đã dạy Tuấn những bài học đầu đời. Vừa học, Tuấn vừa làm gia sư, sửa điện, nâng cấp máy tính để mưu sinh. Anh nhanh chóng hiểu rằng: “Ở đây, nếu không chịu khó, sẽ bị bỏ lại phía sau. Không có tiền là không có đường sống, nên ai cũng phải cày”. Trong cuốn sách Về quê lập nghiệp do chính mình viết, Tuấn gọi TP.HCM là “người thầy đầu đời”, nơi cho anh cơ hội, trải nghiệm, kiến thức, mối quan hệ và cả những lần vấp ngã.

Một trong những vấp ngã đầu đời ấy là vào cuối năm 4 đại học. Anh cùng nhóm bạn mở diễn đàn ô tô online, làm trung gian thẩm định, kết nối người mua và bán xe cũ. Nhưng sau 6 tháng, họ buộc phải đóng cửa vì không lường trước được thực tế. “Ôm một khoản nợ đủ khiến tôi te tua. Tôi sống trong căn phòng trống với mì gói và cà phê hòa tan suốt nhiều tháng”, anh kể. Dù vậy, Tuấn không gục ngã. “Ở trường, thầy dạy bài rồi mới kiểm tra. Nhưng ngoài đời, kiểm tra trước rồi mới dạy ta bài học”, anh lý giải.

Sau thất bại này, anh làm kỹ sư tại công ty khuôn mẫu, rồi chuyển qua bán máy in. Năm 2007, trở về quê làm cho Công ty CP Dầu khí Quảng Ngãi, Tuấn gây dấu ấn với dự án Tuấn Minh Sport, một công trình thể thao trọng điểm của tỉnh… “Hồi hương”, nhưng trong lòng anh chưa từng nguôi ý định trở lại TP.HCM để thực hiện những ước mơ, hoài bão lớn.

Cú “cất cánh” tại sự kiện công nghệ toàn cầu

Cuối năm 2019, Trần Anh Tuấn quay lại TP.HCM. Anh coi đó là lần thứ 2 lập nghiệp tại thành phố này. Lần này, anh bắt tay cùng Phạm Nam Phong, một người bạn thân đồng thời là CEO Vũ Phong Energy Group, để phát triển dự án năng lượng sạch.

Anh vẫn mang tinh thần của chàng trai năm xưa, không ngại bắt đầu lại từ đầu, thử sức ở lĩnh vực mới. Những dự án ban đầu cùng Vũ Phong Energy Group đã giúp anh định hình rõ hơn con đường riêng, đó là giáo dục và công nghệ, hai lĩnh vực anh cho rằng sẽ thay đổi tương lai VN.

Năm 2022, Tuấn thành lập Saolatek, một startup tập trung vào STEM, công nghệ in 3D và đặc biệt là nghiên cứu, phát triển drone/FPV (thiết bị bay không người lái). “Drone là ngành của tương lai, nhưng VN vẫn đang phụ thuộc rất nhiều vào thế giới. Tôi muốn thay đổi điều đó”, anh tâm tình.

Dưới sự dẫn dắt của Trần Anh Tuấn, Saolatek nhanh chóng tạo dựng được vị thế riêng. Trong 3 mảng dịch vụ, drone được xem là mũi nhọn chiến lược của Saolatek. “Chúng tôi tạo giải pháp công nghệ cao với giá trị dài hạn, gắn liền với giáo dục, đổi mới sáng tạo và nhu cầu thực tiễn”, anh chia sẻ.

Đỉnh cao là năm 2025, khi Vatomus S850, dòng drone khung gập hiệu năng cao do Saolatek thiết kế, sản xuất, chính thức ra mắt tại sự kiện Xponential 2025 ở Houston, Mỹ. Đây là một trong những sự kiện công nghệ lớn nhất thế giới, quy tụ các ông lớn ngành UAV toàn cầu.

Gian hàng #3914 của Saolatek tại khu trưng bày Saigon Hi-Tech Park Pavilion thu hút hàng trăm chuyên gia, nhà phát triển, đối tác quốc tế chỉ trong những giờ đầu tiên. Vatomus gây chú ý không chỉ bởi thiết kế tối ưu, mà còn vì thông điệp mạnh mẽ rằng công nghệ Việt có thể vươn tầm thế giới.

“Đứng giữa một hội trường ngập tràn thương hiệu lớn, tôi nhìn drone do đội ngũ mình phát triển được giới thiệu tại Mỹ mà rưng rưng. Từ một lơ xe, tôi chưa từng nghĩ sẽ có ngày mình góp mặt tại đây”, anh hào hứng nói.

Không dừng lại ở đó, Saolatek còn ký kết hợp tác với nhiều trường đại học trong nước, mở ra cơ hội thực hành, nghiên cứu cho sinh viên trong lĩnh vực công nghệ cao, đồng thời xây dựng hệ sinh thái đổi mới giữa nhà trường và doanh nghiệp.

Với Trần Anh Tuấn, giáo dục không tách rời công nghệ, và doanh nghiệp không thể tách rời trách nhiệm cộng đồng. “Tôi muốn nhiều sinh viên, trong đó có những sinh viên tỉnh lẻ như mình ngày xưa, có nơi để thực hành, có cơ hội để bay xa”, doanh nhân này bày tỏ.

“Những trải nghiệm và thành công của tôi có được ngày hôm nay là nhờ rất lớn vào sự chia sẻ, bao dung và tinh thần hào sảng của TP.HCM. Tôi rất biết ơn và trân quý những giá trị đặc biệt này”.

Anh Trần Anh Tuấn