Vết đốt do sứa xảy ra khi xúc tu của sứa tiếp xúc với da, khiến các gai siêu nhỏ có móc phóng ra nọc độc. Nọc này ảnh hưởng trực tiếp đến vùng da tiếp xúc và có thể thâm nhập vào máu. Ngay cả sứa đã trôi dạt lên bờ vẫn có thể phóng ra gai độc nếu chạm vào.
Thạc sĩ – bác sĩ Nguyễn Thị Quý, Phòng khám Da – Thẩm mỹ y học cổ truyền, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM – cơ sở 3, cho biết các triệu chứng khi bị sứa đốt có thể dao động từ đau nhẹ (ngứa, hoặc nóng rát, sưng tấy và đau âm ỉ lan dọc theo vị trí tiếp xúc) đến các phản ứng nghiêm trọng hơn như (khó thở, đau ngực, đau bụng, buồn nôn và nôn, lơ mơ hoặc lú lẫn).
Mức độ nghiêm trọng của vết đốt do sứa phụ thuộc vào loài và kích thước của con sứa. Một số loài sứa gây nguy hiểm như sứa hộp (Box jellyfish), sứa chai xanh (Bluebottle jellyfish), sứa lưới (Sea nettle jellyfish), sứa bờm sư tử (Lion’s mane jellyfish). Độ tuổi, thể trạng và tình trạng sức khỏe của người bị đốt (trẻ em có nguy cơ phản ứng nghiêm trọng cao hơn). Thời gian tiếp xúc với các gai độc. Diện tích da bị sứa đốt.
Thời gian gần đây, nhiều trường hợp bị sứa đốt phải nhập viện
Ảnh: BVCC
Sơ cứu ban đầu khi bị sứa đốt
Loại bỏ xúc tu: Dùng nhíp để cẩn thận gắp bỏ các xúc tu còn nhìn thấy trên da.
Ngâm nước nóng: Ngâm vùng bị đốt trong nước nóng (43-45°C) từ 20 đến 45 phút để giảm đau và có thể làm giảm tác động của nọc độc.
Bôi kem hydrocortisone: Để giảm viêm và giảm đau dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ.
Bác sĩ Nguyễn Thị Quý cho biết, không nên dùng cát, quần áo… để chà xát hoặc cạo vùng bị sứa đốt. Việc này có thể làm tăng lượng nọc độc thấm vào da.
Thông tin lan truyền trên mạng như lấy đường cát trắng chà vào vết thương sứa đốt sẽ hết bỏng rát là hoàn toàn không có căn cứ khoa học. Người bị sứa đốt không nên làm theo, tránh để vết thương lan rộng và nhiễm trùng.
Khi nào cần đến cơ sở y tế
Hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất nếu vết đốt lan rộng, đau nhiều hoặc không giảm đau sau sơ cứu. Có dấu hiệu nhiễm trùng: sưng đỏ, mưng mủ, sốt. Gặp triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, ngất, hoặc nhịp tim bất thường.
Cần chú ý những gì khi bơi lội
Tránh tắm biển khi có cảnh báo sứa hoặc trong mùa “nở hoa” sứa (jellyfish bloom). Mặc đồ bảo hộ (đồ lặn, đồ bơi toàn thân, giày bảo vệ) khi bơi ở vùng nước có nguy cơ. Hỏi thông tin từ nhân viên cứu hộ hoặc người dân địa phương trước khi xuống nước. Không chạm vào sứa dù đã chết hoặc trôi dạt lên bờ.
Vết đốt sứa là một tai nạn biển khá phổ biến nhưng có thể phòng tránh được. Việc hiểu rõ triệu chứng, sơ cứu đúng cách và biết khi nào cần đi viện sẽ giúp bạn bảo vệ bản thân và người thân khi đi biển. Hãy luôn thận trọng và chuẩn bị kỹ lưỡng khi tham gia các hoạt động dưới nước.