Lo ngại về phòng thí nghiệm Nhật Bản xử lý những virus chết chóc nhất

Bộ Y tế Nhật Bản mới đây xác nhận phòng thí nghiệm an toàn sinh học cấp 4 (BSL-4) ở cơ sở Sakamoto của Đại học Nagasaki đáp ứng đầy đủ những tiêu chuẩn cần thiết để nghiên cứu các chủng virus gây sốt xuất huyết và tỷ lệ tử vong cao. Trong số này có thể kể đến sốt Ebola, Marburg, Crimean-Congo, Lasa và Nam Mỹ, theo Japan News.

Các nhà khoa học bắt đầu được đào tạo tại phòng thí nghiệm của thành phố Nagasaki.

Phòng thí nghiệm BSL-4 là gì?

Phòng thí nghiệm BSL-4 là cơ sở có cấp độ an ninh sinh học cao nhất, với mục tiêu nghiên cứu các chủng gây bệnh hiện chưa có thuốc điều trị hoặc vắc xin phòng ngừa. Các thiết bị tại phòng thí nghiệm được thiết kế không có cạnh sắc nhọn để tránh làm hỏng bộ đồ bảo vệ của nhà khoa học trong quá trình họ thao tác.

Những cơ sở như vậy được trang bị các hệ thống nhằm ngăn chặn mầm bệnh có thể rò rỉ ra ngoài môi trường xung quanh, và khu vực khử trùng cho nhân viên.

Theo số liệu gần nhất của sáng kiến Global BioLabs, tính đến năm 2023 có 51 phòng thí nghiệm BSL-4 đang hoạt động trên thế giới, tập trung ở 27 quốc gia. Trong đó châu Âu có số phòng thí nghiệm nhiều nhất.

Ông Eiichiro Watanabe, Giám đốc văn phòng liên lạc của BSL-4 ở Đại học Nagasaki, cho biết phía quản lý đã áp dụng mọi biện pháp phòng ngừa có thể để đảm bảo an ninh của phòng thí nghiệm. Đồng thời, họ cũng duy trì việc trao đổi với cư dân xung quanh.

“Phòng thí nghiệm hiện trong giai đoạn thử nghiệm và vẫn chưa có chủng gây mầm bệnh nào được đưa vào đây”, tờ South China Morning Post dẫn lời ông Watanabe. Giai đoạn đào tạo đang được triển khai trước khi chính thức bước vào hoạt động.

Lo ngại từ dư luận

Việc mở cửa phòng thí nghiệm đánh dấu 15 năm nỗ lực của trường đại học. Việc phê chuẩn vấp phải nhiều trì hoãn khiến Nhật Bản bị bỏ lại đằng sau các nước khác trên đường đua nghiên cứu các chủng gây bệnh và phát triển vắc xin phòng ngừa.

Và trong giai đoạn dịch Covid-19 bùng phát, Nhật Bản không thể đóng góp kỹ thuật để nhanh chóng điều chế vắc xin. Kết quả là chính quyền Tokyo hoàn toàn phải dựa vào vắc xin nhập từ nước ngoài.

Tuy nhiên, trên X (tên cũ Twitter), sử gia và tác giả Chikatsu Hayashi của nước này tiết lộ đã có hơn 92.300 câu hỏi được đặt ra liên quan đến việc mở cửa phòng thí nghiệm ở Đại học Nagasaki. “Dư luận lo ngại có thể xảy ra dịch bệnh chết chóc ở Nhật Bản”, theo sử gia Hayashi.

“Chúng tôi muốn có phòng thí nghiệm vì Đại học Nagasaki từ lâu có lịch sử nghiên cứu bệnh truyền nhiễm và chúng tôi tin rằng có năng lực đối phó các đợt bùng dịch trong tương lai”, Giám đốc Watanabe nhấn mạnh.

“Chúng tôi biết đã có những căn bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng đe dọa mạng sống con người, cả ở nước ngoài lẫn tại Nhật Bản, và chúng tôi cần phải chuẩn bị từ bây giờ cho sự xuất hiện của những căn bệnh chưa từng được biết đến trong tương lai”, theo ông.

Ông Mayumi Kurata, một họa sĩ manga, nằm trong số những người phản đối phòng thí nghiệm trên.

“Họ đang xây dựng cơ sở ở Nagasaki có thể xử lý những virus còn uy lực hơn cả Ebola hoặc chủng coronavirus mới. Điều gì có thể đảm bảo cơ sở này sẽ không phải là Vũ Hán thứ hai?”, ông Kurata đề cập đến giả thuyết cho rằng virus Covid-19 rò rỉ từ phòng thí nghiệm ở thành phố Vũ Hán (Trung Quốc).

Nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại về khả năng một chủng virus có thể thoát khỏi phòng thí nghiệm thông qua hệ thống thông hơi, hoặc trong trường hợp động vật thí nghiệm tháo chạy khỏi cơ sở, hoặc tòa nhà sụp đổ do động đất lớn.

Tuy nhiên, các chuyên gia y tế trấn an rằng bệnh sốt xuất huyết chỉ có thể lây từ người sang người, nên việc rò rỉ thông qua đường không khí chẳng mang đến nguy cơ nào.

Giới chức Đại học Nagasaki cũng tiếp tục đảm bảo với người dân về các biện pháp an ninh được siết chặt tại phòng thí nghiệm.

“Chúng tôi tiếp tục giải thích về dự án cho người dân địa phương và cung cấp cho họ những thông tin chính xác”, theo ông Wanatabe, thêm rằng toàn bộ khí thải đều được lọc cẩn thận.

Dù vậy, ông cũng thừa nhận việc giải thích mang tính kỹ thuật có thể quá phức tạp để các cư dân không biết về khoa học có thể hiểu được.

“Tất cả điều mà chúng tôi có thể làm là nỗ lực giải thích rõ ràng tại sao phòng thí nghiệm an toàn”, ông kết luận.