Cơ quan công an không bao giờ làm việc qua Zoom, điện thoại hay yêu cầu chuyển tiền để kiểm tra
QUANG THUẦN TẠO BẰNG AI
Giả mạo công an để thao túng tâm lý
Theo Công an TP.Hà Nội, một nam sinh viên 21 tuổi nhận được cuộc gọi của người lạ mặt vào 3 ngày trước, tự xưng là cán bộ công an, thông báo liên quan một vụ án rửa tiền do Công an TP.Hải Phòng đang thụ lý. Khi tham gia vào cuộc gọi video call do các đối tượng này thực hiện, nam sinh nhìn thấy một người mặc trang phục ngành, yêu cầu phải chứng minh bản thân không liên quan vụ án. Đồng thời, nhân viên cảnh sát giả mạo này còn hướng dẫn nạn nhân gọi về gia đình thông báo (giả) rằng được học bổng du học nước ngoài để chuyển tiền chứng minh tài chính.
Kẻ này nói sau khi kiểm tra xong số tiền sẽ hoàn lại. Sau khi nam sinh nhận 7 tỉ đồng từ gia đình, nạn nhân đã chuyển hết cho kẻ lừa đảo theo yêu cầu. Sau mấy ngày không thấy được trả lại tiền, sinh viên này mới phát hiện bị lừa nên đến cơ quan công an trình báo.
Tại TP.HCM, đội đặc nhiệm thuộc Phòng Cảnh sát hình sự (PC02) cũng đã kịp thời giải thoát một nam sinh lớp 12 bị những kẻ lừa đảo trực tuyến mạo danh công an thao túng tâm lý và “bắt cóc online”. Cụ thể, vào khoảng 23 giờ ngày 24.6, Đội 2 nhận được tin báo khẩn từ một gia đình ở Q.3 về việc con trai 19 tuổi của họ mất liên lạc bất thường sau một cuộc gọi video từ số lạ. Gia đình lo ngại nam sinh bị lừa đảo hoặc gặp nguy hiểm.
Trước đó, nạn nhân nhận được cuộc gọi từ nhóm đối tượng giả danh cán bộ điều tra. Chúng dựng kịch bản tinh vi rằng nạn nhân liên quan đến một đường dây ma túy xuyên quốc gia và buộc em phải chuyển khoản ngay 600 triệu đồng để “khắc phục hậu quả”, nếu không sẽ bị truy tố hình sự.
Đồng thời, nhóm lừa đảo yêu cầu nạn nhân lập tức rời khỏi nhà, di chuyển bằng xe công nghệ đến một khách sạn trên đường Hoàng Sa (Q.Phú Nhuận), cách ly tại phòng riêng và chỉ giữ liên lạc qua điện thoại với chúng. Đến khoảng 1 giờ 30 phút sáng 25.6, bằng các biện pháp nghiệp vụ, tổ công tác Đội 2 – PC02 đã xác định chính xác vị trí và nhanh chóng giải cứu thành công nạn nhân trong tình trạng tinh thần hoảng loạn. tại phòng số 01.
Vào giữa tháng 6, chị N.T.T.T (sinh viên một trường đại học trên địa bàn TP.HCM) cũng đã trình báo cơ quan công an về việc bị lừa đảo chiếm đoạt số tiền hơn 600 triệu đồng qua hình thức giả danh cơ quan điều tra tương tự như trên.
Một chuyên gia chống lừa đảo trực tuyến phân tích, hình thức mạo danh để lừa đảo này không mới. Tuy nhiên, liên tiếp những vụ án nhắm vào các nạn nhân là học sinh, sinh viên là tình trạng rất đáng báo động, chứng tỏ các băng nhóm lừa đảo qua mạng đã có được dữ liệu cá nhân của những gia đình “có điều kiện”, nắm rõ tên tuổi địa chỉ và từ đó mới thực hiện tiếp các bước thao túng tâm lý. Sinh viên, học sinh là lứa tuổi còn non nớt, chưa có nhiều kinh nghiệm ứng phó với các thủ đoạn lừa đảo tinh vi. Hiện nay nhiều băng nhóm tội phạm đã được tổ chức, xây dựng kịch bản chuyên nghiệp, đóng giả như thật nên khiến cho nhiều người nhẹ dạ dễ dàng rơi vào bẫy.
Trình độ lừa đảo, hacker ngày càng cao
Mặc dù đã liên tục được cơ quan chức năng và báo chí cảnh báo các chiêu trò lừa đảo trực tuyến, nhất là thủ đoạn giả mạo cơ quan công quyền nhưng nhiều người bất cẩn vẫn sa vào chiêu trò thao túng tâm lý, gây ra thiệt hại rất nặng nề. Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc dự án Chongluadao.vn cho biết: “Tại hội nghị Interpol mới đây mà tôi được mời tham dự, các quốc gia đều nhất trí rằng xu hướng tội phạm mạng ngày càng tinh vi hơn khi có hỗ trợ của AI, trí tuệ nhân tạo. Các khu vực lừa đảo ở các khu tự trị ở Campuchia, Myanmar đang là vấn đề nhức nhối… Việt Nam với xu hướng chuyển đổi số tích cực, phổ cập internet nhanh chóng và sâu rộng là mảnh đất màu mỡ cho các băng nhóm tội phạm lừa đảo trực tuyến nhắm tới”.
Chuyên gia Ngô Minh Hiếu thừa nhận, trình độ lừa đảo của các tội phạm công nghệ cao ngày càng chuyên nghiệp, bắt đầu từ các hacker xâm nhập đánh cắp dữ liệu cá nhân đến đường dây mua bán data, rồi đến các băng nhóm gọi điện thoại mạo danh để dẫn dụ nạn nhân vào tròng, đó đều là các mắt xích quan trọng cần phải được ngăn chặn.
Công an TP.HCM cảnh báo, thủ đoạn lừa đảo giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án đang ngày càng tinh vi, thường nhắm vào sinh viên, người trẻ tuổi hoặc người lớn tuổi nhẹ dạ, cả tin.
Chiêu trò của nhóm lừa đảo là gọi điện giả danh cơ quan chức năng, thông báo nạn nhân liên quan đến vụ án (rửa tiền, ma túy, lừa đảo…); dọa bắt giữ, yêu cầu giữ bí mật, không báo với người thân. Dẫn dụ nạn nhân vào phòng họp trực tuyến rồi yêu cầu kê khai tài sản, cung cấp thông tin ngân hàng, chuyển tiền để chứng minh vô tội.
Công an TP.HCM khuyến nghị, người dân tuyệt đối không tin bất kỳ ai xưng là cơ quan pháp luật qua điện thoại, mạng xã hội. Cơ quan công an không bao giờ làm việc qua Zoom, điện thoại hay yêu cầu chuyển tiền để kiểm tra.
Về tình trạng lừa đảo trực tuyến đang gây nhức nhối hiện nay, ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA) phân tích: “Các đối tượng lừa đảo nhắm tới nhiều đối tượng khác nhau và luôn thay đổi kịch bản theo từng thời điểm chứ không đối tượng riêng biệt nào. Điểm chung của các nạn nhân là nhẹ dạ, thiếu kinh nghiệm ứng phó nên dễ bị thao túng tâm lý, từ đó tin tưởng, lo sợ làm theo yêu cầu của các đối tượng giả mạo. Sinh viên hiện nay cũng đã cảnh giác rất nhiều đối với các cuộc gọi lạ. Ví dụ mấy ngày nay, Hiệp hội chúng tôi tìm cách liên lạc với các bạn sinh viên để thông báo trúng giải cuộc thi Sinh viên với Công ước Hà Nội, nhưng cực kỳ vất vả. Bạn nào cũng đề phòng cao độ và nghi ngờ đang bị lừa đảo”.
Ở một góc độ khác, chuyên gia an ninh mạng Vũ Ngọc Sơn lo ngại: “Có thể nói không gian mạng đang bị mất niềm tin nghiêm trọng vì vấn nạn lừa đảo. Nếu không xử lý sớm có lẽ chúng ta phải có hình thức khác để liên lạc. Các trung tâm chăm sóc khách hàng qua điện thoại hiện nay không chỉ phải chạy đua sử dụng AI mà còn phải đối phó với mất niềm tin từ lừa đảo vì thật giả lẫn lộn”.