Một người lính Ukraine mệt mỏi ở Izyum (Ảnh: Getty).
Theo Financial Times (FT) ngày 9/7, trong vòng 2 tuần, Nga đã sử dụng UAV tầm xa, tấn công năm văn phòng tuyển quân tại các thành phố Kharkov, Zaporizhia, Kryvyi Rih, Poltava, Kremenchuk, gây thương vong đáng kể và làm dấy lên những câu hỏi về ý đồ chiến lược của Moscow.
Khủng hoảng nhân lực của Ukraine
Một trong những thách thức lớn nhất mà Ukraine phải đối mặt trong cuộc xung đột với Nga là tình trạng thiếu hụt nhân lực trầm trọng tại các đơn vị tuyến đầu.
Theo Tổng thống Volodymyr Zelensky, Ukraine có thể huy động tới 27.000 binh sĩ/tháng, nhưng các báo cáo từ tiền tuyến cho thấy các đơn vị quân đội thường xuyên thiếu người, đặc biệt tại các mặt trận nóng bỏng nhất.
Tình trạng này càng trở nên nghiêm trọng khi Nga tăng cường các cuộc tấn công bằng tên lửa và UAV, làm suy yếu hệ thống phòng không và cơ sở hạ tầng quân sự của Ukraine.
Các Trung tâm Tuyển quân và Hỗ trợ Xã hội (TRC), đóng vai trò cốt lõi trong việc giám sát quá trình huy động, phân bổ tân binh và cấp giấy hoãn nghĩa vụ quân sự.
Dù quân đội Ukraine nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ người dân, với gần 60% người được khảo sát sẵn sàng chịu đựng chiến tranh “chừng nào còn cần thiết” theo Viện Xã hội học Quốc tế Kiev, các trung tâm tuyển quân lại đối mặt với sự mất lòng tin nghiêm trọng.
Một cuộc khảo sát của Info Sapiens 4/2025 cho thấy 77% người Ukraine không tin tưởng vào các TRC, do các bê bối tham nhũng, các video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy cảnh đàn ông bị bắt đi lính một cách bạo lực.
Theo chuyên gia quân sự Boris Rozhin, được trích dẫn trên tờ Vzglyad của Nga, các cuộc tấn công vào TRC không chỉ nhằm phá hoại cơ sở vật chất mà còn khai thác sự bất mãn này để gây áp lực tâm lý lên người dân Ukraine.
Ông Rozhin cho rằng việc phá hủy các trung tâm tuyển quân tạo ra “tiếng vang” trong xã hội, đặc biệt với những người phản đối huy động bắt buộc. Kênh Telegram Rybar, với 1,2 triệu người theo dõi, cũng nhấn mạnh rằng các cuộc tấn công này là một phần của chiến dịch nhằm làm suy yếu cơ sở hạ tầng huy động của Ukraine, đồng thời khơi gợi sự bất mãn của công chúng.
UAV Geran của Nga tấn công trung tâm tuyển quân Ukraine ở Poltava (Video: Telegram).
Chiến thuật của Nga: Tấn công vào hậu tuyến
Theo Financial Times, các cuộc tấn công vào trung tâm tuyển quân được thực hiện bằng UAV tầm xa Geran-2. Những chiếc UAV này đã tấn công mục tiêu ở Kharkov, Zaporizhia cũng như tại Kryvyi Rih, Poltava và Kremenchuk.
Các đoạn phim do người dân quay tại Poltava và Kharkov cho thấy hàng loạt UAV lao thẳng vào mục tiêu giữa ban ngày, với tốc độ dồn dập, đặt hệ thống phòng không Ukraine dưới áp lực lớn.
Theo Sputnik, Nga đã phát triển một chiến thuật tinh vi, kết hợp trinh sát bằng vệ tinh, tình báo tín hiệu và UAV Orlan-10 để xác định vị trí mục tiêu, sau đó sử dụng tên lửa đạn đạo Iskander-M hoặc UAV Geran để tấn công chính xác. Chiến thuật này không chỉ nhắm vào TRC mà còn vào các hệ thống phòng không như Patriot hay HIMARS, nhằm làm suy yếu khả năng kháng cự của Ukraine.
Phá hoại huy động và gây áp lực tâm lý
Người phát ngôn lục quân Ukraine, Vitaly Sarantsev, nhận định rằng các cuộc tấn công này là nỗ lực của Nga nhằm làm gián đoạn quá trình huy động binh lính, từ đó làm suy yếu lực lượng vũ trang Ukraine.
Tuy nhiên, nghị sĩ Ukraine Solomiia Bobrovska cho rằng mục tiêu của Nga không chỉ là phá hủy cơ sở vật chất mà còn là khai thác sự bất mãn của người dân. Bà lập luận rằng việc phá hủy các TRC có thể tạo ra cảm giác “thỏa mãn” trong một bộ phận dân chúng, những người coi các trung tâm này như biểu tượng của sự “bất công”.
Chuyên gia quân sự từ RAND Corporation nhấn mạnh rằng chiến thuật tấn công của Nga vào các TRC là một phần của chiến lược SEAD (Suppression of Enemy Air Defenses – chế áp phòng không đối phương), nhưng mở rộng sang các mục tiêu hậu tuyến như cơ sở hạ tầng huy động.
Chiến lược này nhằm làm tiêu hao nguồn lực của Ukraine, buộc Kiev phải phân tán nhân lực và tài chính để bảo vệ các TRC, từ đó làm suy yếu năng lực chiến đấu ở tiền tuyến.
Chính quyền Ukraine nhanh chóng phản ứng với các cuộc tấn công này. Trung tâm tuyển quân Zaporizhia mô tả các vụ tấn công là một phần của “chiến dịch tấn công thông tin” của Nga, nhằm gây chia rẽ trong xã hội Ukraine. Họ bày tỏ sự tiếc nuối khi một số người dân Ukraine dường như ủng hộ hành động của Nga, như được thể hiện qua các bình luận trên mạng xã hội.
Một số bài đăng trên mạng xã hội X còn cho thấy một số người Ukraine thậm chí “hoan nghênh” các cuộc tấn công của Nga vào TRC, phản ánh phần nào sự bất mãn với chính sách huy động quân.
Để đối phó, các trung tâm tuyển quân tại Vinnytsia đã được “phân tán” để giảm thiểu thiệt hại từ các cuộc tấn công trong tương lai. Chính quyền Ukraine cũng tăng cường các biện pháp an ninh, với hơn 700 người bị bắt trong năm qua vì liên quan đến các hoạt động gián điệp và phá hoại do Nga hậu thuẫn, bao gồm các vụ phóng hỏa và đánh bom TRC.
Các chuyên gia từ Jane’s Defence Weekly nhận định chiến thuật của Nga không chỉ mang tính quân sự mà còn có ý nghĩa chính trị. Việc nhắm vào các TRC nhằm làm suy yếu tinh thần của người dân Ukraine, gửi thông điệp đến các đồng minh phương Tây rằng Nga vẫn duy trì khả năng tấn công chính xác vào các mục tiêu chiến lược.
Tuy nhiên, chuyên gia từ RAND Corporation cảnh báo chiến thuật này có thể phản tác dụng, khi sự phẫn nộ trước các cuộc tấn công có thể thúc đẩy tinh thần đoàn kết của người Ukraine, bất chấp bất mãn với chính sách huy động.
Tổng thống Zelensky, trong bài phát biểu gần đây, nhấn mạnh Ukraine đang chuẩn bị cho “hoạt động ngoại giao mạnh mẽ” để củng cố sự hỗ trợ từ các đồng minh, đặc biệt là Mỹ, trong bối cảnh chiến sự leo thang. Nhưng việc Mỹ tạm dừng viện trợ quân sự và chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây bày tỏ ý định giảm ngân sách hỗ trợ khiến Ukraine đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn trong việc tự lực cánh sinh.
Tầm nhìn chiến lược của Nga
Theo Topwar, Nga coi cuộc xung đột với Ukraine là một phần trong nỗ lực thiết lập “vùng đệm” an ninh để đối phó với sự mở rộng của NATO về phía Đông. Các cuộc tấn công vào TRC được xem là giải pháp làm chậm quá trình tái vũ trang và bổ sung nhân lực của Ukraine, từ đó tạo điều kiện cho Nga củng cố vị trí tại các khu vực mà họ kiểm soát như Donetsk và Lugansk.
Việc nhắm vào các TRC có thể là một nỗ lực để làm suy yếu khả năng của Ukraine trong việc duy trì một quân đội mạnh, từ đó giúp Nga củng cố vị thế trong các cuộc hòa đàm tiềm năng.
Theo nghiên cứu của SecDev, các khu vực do Nga kiểm soát tại khu vực Donbass chứa các nguồn tài nguyên trị giá hơn 12.400 tỷ USD, bao gồm lithium và các khoáng sản quý hiếm. Việc kiểm soát các khu vực này, kết hợp với việc làm suy yếu quân đội Ukraine, có thể giúp Nga củng cố vị thế kinh tế và địa chính trị trong khu vực. Tuy nhiên, các lệnh trừng phạt từ Mỹ – phương Tây và chi phí chiến tranh đặt Nga trước những thách thức lớn.
Giới chuyên gia khẳng định, các cuộc tấn công bằng UAV vào trung tâm tuyển quân không chỉ là một chiến thuật quân sự mà còn là một phần của chiến lược đa chiều của Nga, kết hợp giữa tác chiến trên thực địa, chiến tranh thông tin và khai thác tâm lý xã hội.
Bằng cách nhắm vào các TRC, Nga không chỉ tìm cách làm gián đoạn quá trình huy động mà còn kích động sự bất mãn trong xã hội Ukraine, từ đó làm suy yếu tinh thần chiến đấu của đối phương.
Tuy nhiên, như các chuyên gia quốc tế đã chỉ ra, chiến thuật này cũng tiềm ẩn rủi ro. Sự phẫn nộ trước các cuộc tấn công có thể củng cố tinh thần đoàn kết của người Ukraine, trong khi áp lực từ các đồng minh phương Tây, dù giảm sút, vẫn là yếu tố quan trọng hỗ trợ Kiev, qua đó gia tăng áp lực lên Nga nhiều hơn nữa.
Trong bối cảnh giao tranh tiếp tục diễn biến phức tạp và khốc liệt, cả Nga và Ukraine đều đang điều chỉnh chiến lược để giành lợi thế, nhưng con đường dẫn đến hòa bình vẫn còn xa vời.
Cuộc chiến này không chỉ là cuộc đối đầu quân sự mà còn là cuộc chiến về ý chí, nguồn lực và sự ủng hộ quốc tế. Các trung tâm tuyển quân, dù chưa được lòng dân, vẫn là “mắt xích” quan trọng trong cỗ máy chiến tranh của Ukraine. Việc Nga nhắm vào TRC cho thấy sự tinh vi trong chiến thuật, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về hiệu quả lâu dài của chiến lược này trong bối cảnh xung đột kéo dài và phức tạp.