Chiến sự Nga – Ukraine đang tiếp tục diễn ra ác liệt (Ảnh minh họa: Newarab).
Sắc lệnh này, được công bố trên cổng thông tin pháp lý chính thức của Nga, không chỉ sửa đổi các đạo luật quan trọng như Luật Nghĩa vụ và Phục vụ Quân sự, Luật Quốc phòng mà còn mở rộng cơ hội cho các chuyên gia nước ngoài tham gia các Cơ quan tình báo, an ninh như Cơ quan Tình báo Đối ngoại (SVR) và Cơ quan Điều tra liên bang (FSB).
Với bối cảnh xung đột Nga – Ukraine đang tiếp diễn ác liệt, động thái này của Điện Kremlin đã thu hút sự chú ý mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế và được đánh giá là nhằm tăng quân mà không cần phát động thêm một đợt trưng binh gây tranh cãi trong nước.
Tăng cường lực lượng mà không gây bất ổn trong nước
Từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine đến nay, quân đội Nga đã đối mặt với những tổn thất lớn. Con số thương vong đã vượt ngưỡng 1 triệu. Con số này, dù có thể gây tranh cãi về độ xác tín, nhưng phản ánh áp lực to lớn mà Nga đang đối mặt trong việc duy trì lực lượng chiến đấu.
Trong bối cảnh đó, sắc lệnh ngày 7/7 của Tổng thống Putin xuất hiện như một giải pháp để bổ sung nhân lực mà không cần mở rộng các đợt trưng binh bắt buộc, vốn có thể gây ra bất ổn xã hội.
Lệnh tổng động viên cục bộ được ban hành vào ngày 21/9/2022 từng gây ra làn sóng phản đối mạnh mẽ trong nước, dẫn đến sự di cư của hơn 261.000 người Nga ra nước ngoài. Để tránh lặp lại kịch bản này, Điện Kremlin đã chuyển hướng sang các chiến lược tuyển quân linh hoạt hơn, bao gồm việc sử dụng các ưu đãi tài chính và mở rộng cơ hội cho người nước ngoài.
Theo chuyên gia Alexander Golts, nhà phân tích quân sự độc lập người Nga, việc cho phép người nước ngoài nhập ngũ là một nỗ lực nhằm “bù đắp những lỗ hổng trong lực lượng quân đội mà không gây ra làn sóng bất mãn trong xã hội Nga”. Ông nhấn mạnh rằng: “Điện Kremlin đang cố gắng duy trì hình ảnh ổn định trong nước, trong khi vẫn cần đáp ứng nhu cầu nhân lực khổng lồ cho mặt trận Ukraine”.
Mở rộng cánh cửa cho người nước ngoài
Sắc lệnh mới sửa đổi một loạt các đạo luật quan trọng, bao gồm Luật Nghĩa vụ và Phục vụ Quân sự, Luật Quốc phòng, và Luật về Quy chế của Quân nhân, theo Vzglyad. Trước đây, người nước ngoài chỉ được phép gia nhập quân đội Nga trong các tình huống đặc biệt như trong thời kỳ khẩn cấp hoặc thiết quân luật được ban bố.
Tuy nhiên, sắc lệnh đã mở rộng điều kiện cho phép người nước ngoài phục vụ trong quân đội Nga, không chỉ trong các tình huống khẩn cấp hay thiết quân luật, mà còn trong thời kỳ tổng động viên.
Công dân nước ngoài và những người không có quốc tịch Nga có thể ký hợp đồng phục vụ trong quân đội Nga đến khi kết thúc thời kỳ tổng động viên, thiết quân luật hoặc thời chiến, tùy điều kiện nào đến trước.
Luật này có hiệu lực ngay lập tức từ ngày công bố, đánh dấu sự thay đổi đáng kể so với các quy định trước đây. Ngoài ra, sắc lệnh còn cho phép các chuyên gia đủ điều kiện, dù đã vượt quá độ tuổi giới hạn, được phép ký hợp đồng với các cơ quan như Cơ quan Tình báo Đối ngoại (SVR) và Cơ quan An ninh Liên bang (FSB). Điều này cho thấy Nga không chỉ tìm kiếm nhân lực cho các đơn vị chiến đấu thông thường mà còn nhắm đến việc thu hút những cá nhân có kỹ năng chuyên môn cao cho các cơ quan an ninh và tình báo.
Theo TASS, sắc lệnh này là một phần trong nỗ lực của Nga nhằm duy trì tốc độ bổ sung quân số mà không cần phát động thêm một đợt trưng binh bắt buộc. Điều này đặc biệt quan trọng khi Nga đang phải đối mặt với áp lực gia tăng từ cuộc xung đột kéo dài ở Ukraine, nơi mà các nguồn tin tình báo Mỹ và châu Âu cho biết Nga đang tuyển dụng từ 30.000 đến 40.000 quân/tháng.
UAV Geran của Nga tấn công trung tâm tuyển quân Ukraine ở Poltava gây thiệt hại nặng (Video: Telegram).
Chiến lược tuyển binh người nước ngoài
Việc cho phép người nước ngoài nhập ngũ không phải là ý tưởng mới. Thực tế, Nga bắt đầu tuyển dụng người nước ngoài từ năm 2023, với con số ước tính 1.500 người từ các nước hậu Xô Viết, Nam Á, Đông Á và châu Phi được tuyển dụng từ tháng 4/2023 đến tháng 5/2024, theo Bộ Quốc phòng Anh.
Một số nguồn tin cho rằng những người này thường được tuyển dụng thông qua các trung tâm ở Moscow, nơi cung cấp các khoản tiền thưởng hấp dẫn và điều kiện nhập cảnh thuận lợi hơn.
Theo chuyên gia quân sự Pavel Felgenhauer, việc mở rộng tuyển dụng người nước ngoài cho thấy Nga đang gặp khó khăn trong duy trì lực lượng chiến đấu chỉ dựa vào nguồn nhân lực nội địa. Tuy nhiên, chiến lược này cũng tiềm ẩn rủi ro về lòng trung thành và hiệu quả chiến đấu của các đơn vị ngoại quốc.
Ngoài ra, sắc lệnh cũng quy định các thủ tục sa thải quân nhân hợp đồng, cho phép họ lựa chọn lý do sa thải phù hợp, ngoại trừ các trường hợp bị đưa vào danh sách đại diện nước ngoài. Điều này có thể nhằm đảm bảo rằng các quân nhân nước ngoài được kiểm soát chặt chẽ và không trở thành nguy cơ an ninh trong tương lai.
Binh sĩ Nga tham chiến ở Ukraine (Ảnh: AFP).
Tác động đến cộng đồng nhập cư tại Nga
Một khía cạnh đáng chú ý của sắc lệnh này là tác động đối với cộng đồng nhập cư tại Nga. Gần đây, Nga tăng cường biện pháp kiểm soát người nhập cư, đặc biệt những người từ Trung Á.
Hồi tháng 5, ông Alexander Bastrykin, người đứng đầu Ủy ban Điều tra Nga, cho biết khoảng 20.000 người nhập cư đã nhập tịch nhưng không đăng ký nghĩa vụ quân sự, đã bị đưa ra chiến trường Ukraine; cho thấy Nga đang sử dụng các “biện pháp mạnh” để thúc đẩy người nhập cư tham gia quân đội.
Hơn nữa, mùa hè năm 2024, Quốc hội Nga thông qua Đạo luật cho phép tước quốc tịch của những người nhập cư đã nhập tịch nhưng không tuân thủ nghĩa vụ quân sự. Điều này đặt ra câu hỏi về việc liệu sắc lệnh mới có thể được sử dụng như một công cụ để gây áp lực lên cộng đồng nhập cư, buộc họ phải lựa chọn giữa việc nhập ngũ hoặc đối mặt với các hình phạt pháp lý nghiêm khắc.
Hệ lụy quốc tế và phản ứng từ Ukraine
Sắc lệnh gây ra phản ứng trái chiều trên trường quốc tế. Tại Ukraine, các nhóm kháng chiến như Atesh đã báo cáo phát hiện những lính đánh thuê nước ngoài đang được huấn luyện tại các đơn vị phòng không gần thành phố St. Petersburg. Điều này cho thấy việc Nga mở rộng tuyển dụng người nước ngoài có thể làm gia tăng căng thẳng trong khu vực khi các lực lượng nước ngoài có thể được sử dụng trong các chiến dịch quy mô lớn chống lại Ukraine.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cũng nhận định sự hiện diện của các lực lượng nước ngoài có thể tăng cường khả năng của Nga trong các chiến dịch tấn công quy mô lớn, gây thêm áp lực lên lực lượng phòng thủ của Ukraine.
Từ góc độ chiến lược, sắc lệnh này phản ánh nỗ lực của Nga nhằm thích nghi với thách thức dài hạn của cuộc xung đột ở Ukraine. Với ngân sách quốc phòng năm 2025 của Nga đạt mức 145 tỷ USD, chiếm 32% tổng chi tiêu liên bang, Nga đang đầu tư mạnh mẽ vào duy trì, mở rộng lực lượng quân sự của mình. Tuy nhiên, việc dựa vào người nước ngoài và các biện pháp cưỡng chế đối với người nhập cư cũng đặt ra câu hỏi về tính bền vững của chiến lược này.
Chuyên gia về chính sách đối ngoại Nga Dmitry Trenin, nhận định: “Việc mở rộng tuyển dụng người nước ngoài là dấu hiệu cho thấy Nga đang chuẩn bị cho cuộc xung đột kéo dài. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào các lực lượng ngoại quốc có thể làm suy yếu sự gắn kết trong quân đội và gây ra những vấn đề về lòng trung thành, đặc biệt khi các binh sĩ này không có động lực mạnh mẽ để chiến đấu”.
Ngoài ra, sắc lệnh này cũng có thể được xem là một phần trong nỗ lực của Nga nhằm đối phó với các lệnh trừng phạt từ Mỹ – phương Tây. Với việc chính quyền Tổng thống Donald Trump chưa áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt mới trong năm 2025, Nga dường như đang tận dụng cơ hội này để thu hút nguồn lực từ các quốc gia không thuộc khối phương Tây.
Sắc lệnh cho phép người nước ngoài gia nhập quân đội Nga là bước đi chiến lược nhằm giải quyết bài toán nhân lực trong bối cảnh xung đột kéo dài với Ukraine.
Bằng cách mở rộng cơ hội cho người nước ngoài và siết chặt kiểm soát đối với người nhập cư, Nga tìm cách duy trì lực lượng chiến đấu mà không gây ra thêm bất ổn trong nước. Với những thay đổi này, Nga không chỉ đang thay đổi cách tiếp cận quân sự mà còn gửi đi thông điệp rõ ràng về quyết tâm tiếp tục cuộc xung đột, bất chấp những thách thức ngày càng gia tăng.