Ngai vàng triều Nguyễn đẹp và tinh xảo cỡ nào trước khi bị bẻ gãy?

Ngai vàng triều Nguyễn – bảo vật quốc gia được Thủ tướng Chính phủ công nhận vào năm 2015 – là bảo vật được xem là quan trọng bậc nhất của triều đại nhà Nguyễn còn sót lại.

Theo hồ sơ công nhận bảo vật quốc gia được lưu giữ tại Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế, ngai vàng này được làm bằng gỗ, sơn son thếp vàng.

Phần lưng ngai là phần cao nhất, gồm một tấm bảng gỗ hẹp hình chữ nhật có bề rộng khoảng 18cm đặt theo chiều dọc, mỗi bên có hai song tựa cạnh vuông.

Trên tấm bảng gỗ có chạm nổi đề tài “long hàm thọ”. Đường diềm xung quanh chạy theo tay ngai được chạm lọng đề tài “lá hóa dơi”.

Tay ngai được uốn cong, lượn theo lưng ghế sang hai bên thành hai đầu rồng. Mặt ngai (phần để ngồi) hình chữ nhật, kích thước 87x72cm.

Từ mặt ngai đến chân gồm 2 phần: Nối giữa mặt ngai và 4 chân là một dải ô hộc hình vuông và hình chữ nhật xen kẽ, trong lót kính, xung quanh viền hoa văn chạm lộng. Tiếp theo là 4 chân ngai, kiểu chân quỳ. Các mặt xung quanh và các góc đều chạm nổi mặt rồng ngang.

Tất cả được sơn son, các chi tiết trang trí được thếp vàng. Ngai đặt trên một đế gỗ hình chữ nhật nằm dọc, khung viền xung quanh chạm nổi đề tài “long vân” với 6 đầu rồng nhô hẳn lên. Phần ván giữa được sơn son.

Ngai và đế ngai đặt trên một bệ gỗ sơn son thếp vàng, gồm 3 tầng đặt chồng lên nhau.

Các mặt xung quanh 3 tầng bệ ngai đều chạm nổi đề tài “long vân” với những mô tuýp khác nhau: Các mặt của tầng trên cùng đều chạm nổi đề tài “lưỡng long triều nhật”; các mặt của tầng thứ hai đều chạm nổi hình 2 con rồng chầu vào một mặt rồng ngang ngậm chữ thọ, các mặt của tầng dưới cùng có phần giữa chạm nổi hình 2 con rồng chầu mặt rồng ngang ngậm chữ thọ, riêng các góc chạm hình long mã cõng bát quái và hòm sách.

Toàn bộ các mảng trang trí ở 4 mặt của 4 tầng bệ đều được thếp vàng, xung quanh có đường viền.

Mặt bên trái và bên phải của tầng dưới cùng có gắn 2 chốt kèm 2 vòng sắt, là tay cầm khi di chuyển ngai.

Vào thời điểm ngai vàng được công nhận là bảo vật quốc gia, các chỗ ghép mộng của ngai bị long và hở. Phần sơn thếp bị bám bụi bẩn. Các ô kính tráng thủy trang trí phía dưới bệ ngai bị hư hỏng.

Tay ngai bên phải bị gãy rời, đã được gia cố tạm bằng dây thép. Một mảng ván của đế ngai bị mục và bong lớp sơn son thếp vàng.

Về nguồn gốc, đây là ngai của các vua triều Nguyễn (1802 – 1945), được thiết trí trong điện Thái Hòa (bên trong Hoàng Thành Huế) từ trước đến nay.

Năm 1923, để chuẩn bị cho lễ Tứ tuần đại khánh của vua Khải Định, triều đình cho làm thêm bửu tán bằng gỗ thếp vàng che phía trên ngai. Người làm bộ bửu tán này tên là Nguyễn Văn Khả, được vua ban chức “Hàn lâm kiểm thảo” nên thường được gọi là Kiểm Khả.

Chiếc ngai vàng này từng được di dời khỏi điện Thái Hòa để về đặt tại Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế khi ngôi điện này bắt đầu trùng tu lớn vào cuối năm 2021. Đến năm 2024, ngai vàng triều Nguyễn được đưa về trưng bày tại chính điện Thái Hòa phục vụ khách tham quan sau khi ngôi điện này hoàn thành trùng tu.

Một số hình ảnh liên quan ngai vàng triều Nguyễn đặt tại điện Thái Hòa trước khi bị bẻ gãy: