Ngôi nhà cổ gần 90 năm giữa ruộng lúa TP.HCM: Ký ức sống động vùng Gia Định xưa

Nhà cổ nổi bật giữa ruộng lúa ở TP.HCM

Giữa một TP.HCM sôi động và hiện đại, ẩn mình tại xã An Phú Tây, H.Bình Chánh có một ngôi nhà cổ gần 90 năm tuổi sừng sững như chứng nhân của thời gian. Nằm cách đại lộ Nguyễn Văn Linh khoảng 200 m, công trình kiến trúc độc đáo này không chỉ là điểm đến thu hút các đoàn làm phim và nhiếp ảnh gia, mà còn là một ký ức sống động về cuộc sống một thời kỳ của vùng Gia Định xưa.

Với kiến trúc Nam bộ đặc trưng, tường sơn màu vàng truyền thống, ngôi nhà không chỉ gây ấn tượng về mặt thị giác mà còn gợi lên nhiều tò mò về lai lịch và những con người đã từng gắn bó.

Ngôi nhà cổ gần 90 năm giữa ruộng lúa TP.HCM: Ký ức sống động vùng Gia Định xưa — Ngôi nhà cổ ở xã An Phú Tây nằm giữa ruộng lúa và những hàng cây xanh

Ông Nguyễn Văn Quý (63 tuổi), chủ nhân đời thứ 3 của ngôi nhà cổ này, cho biết không nắm rõ nhiều về lai lịch căn nhà mà ông tiếp nhận nhà từ người cha quá cố.

Theo những gì ông Quý nghe cha mình kể lại, ngôi nhà này do ông nội là ông Nguyễn Văn Điều bỏ tiền xây dựng. Ông Điều xưa kia có chức sắc ở làng nên mới có điều kiện để xây được ngôi nhà kiên cố lúc bấy giờ. Nhà được xây theo lối kiến trúc rường Nam bộ, 3 gian và 2 chái, nóc bánh ú.

Khi xây nhà, ông Điều phải mời thợ tận miền Trung vào. Thợ cả xây nhà năm đó chỉ mới 21 tuổi, nhưng đã dám đứng ra nhận thầu toàn bộ ngôi nhà này. Những cây cột tròn ở nhà được các thợ đục đẽo bằng tay từ những cây gỗ thô lớn chở từ rừng về. Ngôi nhà bắt đầu được xây dựng từ năm 1937 và một năm sau thì hoàn thành.

Đến khoảng năm 1940, ông Điều tiếp tục cho xây dựng thêm căn phía sau với diện tích bằng nhau. Đến khoảng năm 1960, ông Nguyễn Văn Điều qua đời và giao nhà lại cho cha ông Quý trông coi như ngôi từ đường của dòng họ.

Nhà cổ gần 90 năm, thường xuất hiện trong phim và nhiếp ảnh gia tìm tới - Ảnh 2. — Toàn cảnh ngôi nhà cổ của gia đình ông Quý ở H.Bình Chánh, TP.HCM

Trong khoảng thời gian này, ngôi nhà cũng chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử của đất nước. Năm 1968, chiến tranh ác liệt, gia đình ông phải rời bỏ nhà đến nơi khác lánh nạn. Do đó, nhà bị bỏ trống trong nhiều năm. Nhiều lần giặc càn quét là mỗi lần bị mất nhiều đồ đạc quý giá. Chỉ những món đồ nặng, khó mang đi như bộ ngựa, bàn ghế, tủ, bàn thờ là may mắn vẫn còn nằm lại tại nhà.

Thời gian sau, cha mẹ ông Quý cũng qua đời và cũng giao nhà lại cho ông trông giữ như hậu duệ đời thứ 3 của ngôi nhà.

Nét đặc sắc của ngôi nhà cổ

Ông Quý là nông dân trồng lúa tại thửa ruộng xung quanh nhà. Trước kia, ông Quý cũng từng làm nhiều việc khác nhau ở nhiều nơi, sau đó trở về từ đường để sống và giữ gìn đến tận hôm nay.

Ngôi nhà này đến nay vẫn còn giữ nguyên gốc từ lúc xây dựng. Ông Quý chưa hề xây lại hay sửa chữa, thay đổi kết cấu lớn nào. Chỉ duy nhất ông cho sơn lại tường vách, vá lại những chỗ hư hỏng xuống cấp. Dù nhà đã gần 90 năm nhưng kết cấu bên trong rất vững chắc.

Nhà cổ gần 90 năm, thường xuất hiện trong phim và nhiếp ảnh gia tìm tới - Ảnh 3. — Mặt tiền của ngôi nhà

Theo ông Quý, nhà cổ này theo dạng kiến trúc của Nam bộ xưa. Nhà được xây trên mảnh đất rộng 5.000 m². Nhà được chia làm 2 phần nhà trước và nhà sau, tổng diện tích gần 400 m². Nhà có mái ngói âm dương, với nội thất được làm bằng gỗ, vách tường chính được xây bằng bê tông kiên cố. Nhà trước có tổng 16 cột gỗ tròn, nhà sau có 8 cột gỗ kèm các hàng cột bê tông.

Các loại gỗ được sử dụng làm cột là gỗ căm xe, tuy nhiên, dàn kèo dưới mái ngói lại được làm từ gỗ thao lao. Móng nhà được lát đá tảng, nền nhà cao khoảng 3 tấc so với mặt đất.

Theo quan sát, cửa chính của nhà trước được xây theo lối kiến trúc tam quan. Với một lối chính giữa lớn hơn và hai lối phụ hai bên, được phân cách bằng vách tường bê tông. Mỗi hệ cửa gồm 4 tấm gỗ, kiểu lá sách. Nhà nổi bật với nền gạch bông đẹp nhiều màu sắc, thể hiện phong cách kiến trúc Đông – Tây kiểu Pháp của thời điểm đó.

Ở gian thờ cúng theo lối kiến trúc Nam bộ. Hai bên gian thờ là cửa dẫn vào bên trong các buồng ngủ. Trên gian thờ là hệ thống ô trám trang trí sử dụng tranh kiếng đặc sắc. Điểm đặc biệt của ngôi nhà cổ này khác với nhiều nơi là dùng đĩa gốm trang trí lên các kèo gỗ ngang của ngôi nhà.

Nhà cổ gần 90 năm, thường xuất hiện trong phim và nhiếp ảnh gia tìm tới - Ảnh 4. — Nội thất hầu như được làm bằng gỗ, theo phong cách xưa

“Ngôi nhà này không còn nhiều đồ vật nhỏ quý giá nữa, mà chỉ còn 2 bộ ngựa, bàn gỗ mặt đá và chiếc tủ. Nó đã có từ thời nhà được xây đến hôm nay”, ông Quý chia sẻ.

Cạnh bên nhà trước là nhà sau. Ở đây được nối bằng 2 lối hành lang, nền lót gạch tàu, vách chính bằng bê tông nhưng bên trong vẫn là các cột trụ bằng gỗ. Chính giữa nhà sau có sân thiên tỉnh (giếng trời), diện tích nhỏ, đặt những chiếc lu chứa nước mưa dùng trong sinh hoạt mỗi ngày. Nơi đây gia chủ dùng để làm nơi sinh hoạt chính, để các vật dụng mỗi ngày.

Ông Quý nói rằng việc gìn giữ ngôi nhà này rất cực. Mỗi mùa mưa, ông phải xịt thuốc để chống mối mọt và chăm chút nhà từng chút mới được như ngày này.