Cuộc sống ở Los Angeles đột ngột bị gián đoạn, khi phần lớn người nhập cư hạn chế ra đường, tìm mọi cách tránh trở thành mục tiêu của ICE.
Khi Tổng thống Donald Trump đẩy mạnh chính sách siết quản lý biên giới và tăng cường chiến dịch truy quét, trục xuất người nhập cư trái phép, ngay cả việc đơn giản như mua bánh mì cũng đủ khiến nhiều người dân ở Los Angeles lo lắng.
Thị trưởng thành phố Karen Bass một buổi sáng gần đây ghé qua tiệm bánh ở khu Đông Los Angeles và thấy cửa đóng im lìm, những người bên trong cố tình phớt lờ tiếng gõ cửa của bà. Mãi cho đến khi bà áp huy hiệu thị trưởng in trên áo khoác vào tấm kính, chủ tiệm mới mở cửa đón bà vào.
Một cuộc biểu tình phản đối các cuộc đột kích truy quét người nhập cư trái phép ở Los Angeles, bang California, hồi tháng 6. Ảnh: Reuters
“Điều khiến tôi buồn là giờ đây người dân thành phố lại phải sợ hãi khi nhìn thấy một chiếc xe nào đó”, Thị trưởng Bass nói hôm 18/7 khi đến thăm nhà hàng El Chapulín ở Pico-Union, khu dân cư tập trung đông người gốc Latin ở Los Angeles, ám chỉ xe tuần tra của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE).
Những căng thẳng trong giai đoạn đầu của chiến dịch trấn áp nhập cư đã lắng xuống. Khoảng một nửa số Vệ binh Quốc gia, được Tổng thống Trump triển khai đến Los Angeles bất chấp phản đối từ Thống đốc bang California Gavin Newsom, đã bắt đầu rời đi. Một thẩm phán liên bang tạm thời cấm ICE sử dụng các “đội tuần tra lưu động” để bắt người nếu không có bằng chứng hợp lý rằng họ đang lưu trú tại Mỹ bất hợp pháp.
Tuy nhiên, Los Angeles vẫn sống trong tình trạng cảnh giác cao độ, lo lắng về những chiến dịch trấn áp tiếp theo mà nhiều người tin là điều không thể tránh khỏi.
Tháng trước, ICE đã bắt hơn 2.000 người tại 7 hạt ở Nam California, theo Los Angeles Times. Chính quyền Trump tuyên bố những người bị bắt đều có tiền án, nhưng tờ báo lại nói rằng phần lớn họ đều chưa từng phạm tội. Một số người nhập cư đang ở Mỹ hợp pháp, thậm chí cả công dân Mỹ, cũng bị nhắm mục tiêu trong chiến dịch này.
“Mọi thứ thật khó khăn vì bạn không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo” hạ nghị sĩ Dân chủ Mark González, đại diện cho khu vực Boyle Heights và các cộng đồng gốc Latin khác ở trung tâm thành phố, nói.
“Chúng tôi không còn ra ngoài chơi với gia đình. Chỉ có đi làm, về nhà, đi làm, về nhà thôi”, Dulce María Caro, quản lý nhà hàng El Chapulín, nói về thói quen của cô thay đổi thế nào trong những tuần gần đây. “Như thể chúng tôi bị cô lập vậy”.
“Thật kỳ lạ,” José Francisco, em trai chủ nhà hàng, cho hay. “Chúng tôi giờ sống như tù nhân”.
“Và cảm thấy bị xa lánh”, Caro nói thêm.
Trong chuyến thăm Bell, thành phố với khoảng 90% dân số là người gốc Latin ở phía đông nam hạt Los Angeles, Thống đốc Newsom mô tả các con phố và cửa hàng ở đây trở nên vắng lặng “như bị ma ám”.
Ông kể với các phóng viên về việc một chủ doanh nghiệp địa phương đã phàn nàn rằng lượng khách hàng sụt giảm còn tồi tệ hơn cả thời Covid-19. Một phụ nữ khác, người đã nhập tịch Mỹ, cho biết tiếng trực thăng trong các cuộc đột kích của ICE khiến bà khiếp sợ.
“Người dân thậm chí không dám ra đường. Chúng tôi đã ở đó, chứng kiến không chỉ các cửa hàng trống rỗng mà toàn bộ trung tâm mua sắm cũng không một bóng người”, Thống đốc Newsom nói.
Nỗi sợ hãi thậm chí còn lan rộng đến những người đã có vị trí cao trong chính quyền bang, như cựu chủ tịch Hạ viện bang Fabian Nunez.
“Chúng tôi đều nghĩ ‘Trời ơi, không chỉ những người làm vườn hay người dọn dẹp mới bị nhắm tới đâu’”, ông nói. “Nhiều người gốc Latin đều cảm thấy không thể rời nhà nếu thiếu cuốn hộ chiếu Mỹ để chứng minh tư cách công dân của mình”.
Trong cuộc bầu cử năm ngoái, 30% cử tri ở hạt Los Angeles đã bỏ phiếu cho ông Trump, người tranh cử với cam kết sẽ trục xuất hàng loạt người nhập cư trái phép. Tuy nhiên, khi các cuộc truy quét nhập cư được ICE thực hiện với quy mô chưa từng có, nhiều người trong số đó đã lên tiếng phản đối.
“Mọi việc đi xa hơn nhiều so với những cam kết ban đầu, như ‘Chúng ta phải loại bỏ những tên tội phạm nguy hiểm, các băng đảng ma túy và thành viên băng nhóm’”, Sam Yebri, luật sư kiêm chủ tịch nhóm chính trị trung dung Thrive LA, cho hay. “Nó đang tạo ra những tác động kinh tế khủng khiếp. Tôi biết nhiều người ủng hộ ông Trump nhưng không đồng tình với các cuộc đột kích, vì vậy tôi nghĩ nhóm ủng hộ cách làm này chắc chắn là thiểu số rất nhỏ”.
Tricia McLaughlin, phát ngôn viên Bộ An ninh Nội địa, đã phản bác thông tin cho rằng phần lớn người bị ICE nhắm đến đều không có tiền án. Bà cho biết chiến dịch truy quét của ICE đã giúp bắt “những kẻ buôn ma túy, thành viên băng đảng MS-13, những kẻ hiếp dâm có tiền án, những kẻ giết người có tiền án, những người mà bạn sẽ không muốn làm hàng xóm”.
Các gian hàng vắng khách mua bên trong trung tâm thương mại El Mercadito chuyên bán hàng hóa Mexico ở Los Angeles hồi tháng 6. Ảnh: NPR
“Vậy mà, Karen Bass, thay vì cảm ơn cơ quan thực thi pháp luật, lại tiếp tục bôi nhọ và công kích họ”, McLaughlin tuyên bố.
Nỗi sợ hãi đang bao trùm cuộc sống của người gốc Latin và gây tác động đặc biệt sâu sắc tới Thị trưởng Bass. Chồng quá cố của bà là người Mỹ gốc Mexico và nhiều thành viên gia đình bà, trong đó có người con gái đã mất, các con riêng và cháu, đều có gốc gác Latin.
“Đúng vậy, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tôi, bởi tôi biết tất cả người gốc Latin, bất cứ ai trông giống người gốc Latin, giờ đây đều bị nghi ngờ”, bà nói, đề cập đến bình luận của Tom Homan, cố vấn về nhập cư của Tổng thống Trump, rằng “yếu tố ngoại hình” là đủ để nhà chức trách liên bang bắt giam một người.
Thẩm phán liên bang, người đã chặn các cuộc đột kích trấn áp nhập cư ở Los Angeles, cho biết các quan chức chính quyền đã dựa vào những yếu tố không phù hợp như chủng tộc, nghề nghiệp hay giọng địa phương trong các chiến dịch truy quét của họ.
McLaughlin trong khi đó cho hay việc nói rằng cơ quan hành pháp nhắm vào ai đó dựa trên màu da là “lời bôi nhọ đáng khinh”. “Tình trạng pháp lý và tiền sử phạm tội, đó là tất cả những gì chúng tôi tập trung vào”, bà khẳng định.
Dù vậy, điều này không thể xóa bỏ bầu không khí lo âu đang bao trùm nhiều nơi ở Los Angeles.
“Người dân không cảm thấy an toàn”, hạ nghị sĩ González nói. “Cuộc sống thường nhật bị gián đoạn hoàn toàn do những cuộc đột kích”.
Thượng nghị sĩ Sasha Renée Pérez sinh ra tại Mỹ và mang quốc tịch Mỹ, nhưng bà luôn mang theo hộ chiếu bên mình vì cha mẹ một mực yêu cầu bà làm vậy.
Tony Marquez, 72 tuổi, công nhân đã nghỉ hưu sinh ra ở San Diego, từng chỉ mang theo điện thoại khi đi dạo quanh khu phố. Gần đây, ông còn mang theo cả bằng lái xe nữa để chứng minh nhân thân.
“Để đề phòng”, ông nói. “Tôi là một ông già tẻ nhạt, thích đi bộ, sống ở Boyle Heights. Lần đầu tiên trong đời, tôi cảm thấy không an toàn”.
Hector Mata, 22 tuổi, có quốc tịch Mỹ nhưng vẫn tránh đi xe buýt vì lo ngại đặc vụ ICE có thể bất ngờ kiểm tra trên phương tiện giao thông công cộng ở Los Angeles. “Tôi có làn da nâu và đó là tất cả những gì họ cần”, anh nói về cách các đặc vụ ICE tiến hành kiểm tra đột xuất và bắt những người mà họ nghi là nhập cư trái phép.
Kể từ khi các cuộc đột kích trấn áp nhập cư bắt đầu trong tháng này, hệ thống giao thông công cộng tại hạt Los Angeles đã chứng kiến lượng hành khách đi xe buýt và tàu điện giảm từ 10 đến 15%. Người gốc Latin chiếm phần lớn số hành khách của mạng lưới này.
Todd Lyons, quyền giám đốc ICE, đổ lỗi cho các chính trị gia đã kích động nỗi sợ hãi trong cộng đồng về việc chính quyền thực thi luật nhập cư.
Theo ông, các đặc vụ ICE đã thực hiện nhiệm vụ của mình từ trước tháng 6 nhưng giờ đây lại bị xuyên tạc rằng họ chính là nguyên nhân gây ra hỗn loạn. “Điều đó hoàn toàn sai sự thật”, ông quả quyết. “Chính các quan chức dân cử ngoài kia đang lan truyền luận điệu này và họ mới là những người gây ra nỗi sợ hãi”.
Tại trung tâm Los Angeles, khu chợ Mexico trên phố Olvera, một địa danh lịch sử và du lịch nổi tiếng, ngày càng trở nên vắng vẻ. Bình thường, du khách sẽ rất dễ tìm thấy những món ăn vặt Tây Ban Nha ở Olvera. Nhưng vào một buổi chiều gần đây, nhiều cửa hàng đã đóng cửa và chỉ có rất ít người đi lại.
Đối với những người làm vườn, bảo mẫu, người giúp việc và lao động thời vụ không có giấy tờ hợp pháp, nỗi sợ các cuộc đột kích khiến họ cảnh giác trong mọi hành động. Một số người đã ngừng đi làm. Những người khác chỉ di chuyển giữa nhà mình và nhà chủ.
Các đặc vụ nhập cư liên bang xuất hiện gần công viên MacArthur ở Los Angeles hôm 7/7. Ảnh: Los Angeles Times
Một phụ nữ không có giấy tờ hợp pháp đã ở Mỹ hơn 20 năm và làm nghề bảo mẫu cho biết nỗi sợ bị các đặc vụ ICE kiểm tra đột xuất khiến cô quyết định không dự lễ tốt nghiệp của con gái. Cô đã dằn vặt suốt nhiều ngày về việc có nên tham dự buổi lễ hay không, nhưng cuối cùng đành phải nói với con gái rằng “mẹ muốn vẫn có mặt ở nhà khi con trở về”.
Tito Rodriguez, giám đốc điều hành quỹ Local Hearts, thường giúp tổ chức các sự kiện tựu trường và quyên góp thực phẩm vào Lễ Tạ ơn ở Long Beach và khu vực trung nam Los Angeles. Ông đã chuyển hướng sang giúp phân phát thực phẩm cho các gia đình không có giấy tờ hợp pháp, những người quá sợ hãi không dám rời khỏi nhà để đi mua sắm.
Rodriguez cho biết những tuần gần đây, ông nhận được tin nhắn từ các gia đình khắp Nam California, từ Long Beach gần phía nam Los Angeles cho đến Thung lũng San Fernando xa hơn về phía bắc.
“Có quá nhiều tin nhắn, tôi không thể xử lý được hết”, ông nói. “Họ sợ hãi. Họ không dám ra ngoài”.
Christian Medina, 27 tuổi, tài xế giao hàng tạp hóa sống ở Whittier, cho hay ngay cả khi có quốc tịch Mỹ, anh cũng vẫn hạn chế ra ngoài khi không cần thiết. “Nhiều người sợ bị ICE bắt, chỉ đơn giản vì bước ra khỏi nhà”, anh nói.
Vũ Hoàng (Theo Politico, AFP, Reuters)