Mối quan hệ giữa Tổng thống Trump và tỷ phú Musk đã xấu đi chỉ trong thời gian ngắn (Ảnh: Reuters).
Từ những người bạn thân thiết, thậm chí là “đồng minh chính trị” với tham vọng “cải tổ nước Mỹ”, “Nước Mỹ trước tiên”, Tổng thống Donald Trump và tỷ phú Musk nhanh chóng trở thành đối thủ trong “cuộc chiến” ngôn từ đầy kịch tính, làm rung chuyển thị trường chứng khoán và gây sốc cho dư luận thế giới.
Vụ đấu khẩu này không chỉ là câu chuyện về mâu thuẫn cá nhân giữa hai con người lập dị, mà còn phản ánh những vấn đề sâu xa hơn trong chính trị, kinh tế và xã hội Mỹ.
Từ “tình bạn vàng” đến vỡ mộng
Giới chuyên gia nhận định, mối quan hệ giữa Tổng thống Donald Trump và tỷ phú Elon Musk bắt đầu gây chú ý đối với dư luận quốc tế từ chiến dịch tranh cử năm 2024.
Ngày 13/7/2024, chỉ vài giây sau vụ ám sát hụt ông Trump tại cuộc vận động ở Butler, bang Pennsylvania, tỷ phú Musk đã công khai ủng hộ ông Trump trên X, viết: “Tôi hoàn toàn ủng hộ Tổng thống Trump và hy vọng ông ấy sớm hồi phục”.
Đây là bước ngoặt đánh dấu sự khởi đầu của một liên minh đầy tham vọng. Elon Musk, với khối tài sản khổng lồ và tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội, đã chi gần 300 triệu USD để hỗ trợ chiến dịch tranh cử của ông Trump và các ứng viên Cộng hòa khác. Ông xuất hiện thường xuyên bên cạnh Tổng thống Trump, từ các sự kiện ở Mar-a-Lago đến các buổi họp nội các tại Nhà Trắng, thậm chí dẫn ông Trump tham quan trung tâm điều khiển của SpaceX trước lần phóng tên lửa Starship vào tháng 11/2024.
Elon Musk không chỉ là nhà tài trợ mà còn trở thành “cố vấn thân cận” của ông Trump. Với vai trò nhân viên Chính phủ đặc biệt, ông đứng đầu dự án cải tổ chính phủ mang tên Ban hiệu suất chính phủ (DOGE), với mục tiêu cắt giảm 2.000 tỷ USD chi tiêu liên bang. ông Trump từng ca ngợi Musk là “một trong những nhà lãnh đạo doanh nghiệp và đổi mới vĩ đại nhất thế giới” trong buổi họp báo tại Nhà Trắng ngày 30/5, khi ông Musk kết thúc công việc tại DOGE. Cả hai dường như chia sẻ tầm nhìn về nước Mỹ mạnh mẽ hơn, ông Trump dựa vào sức mạnh chính trị và Elon Musk cung cấp nguồn lực tài chính cùng tư duy công nghệ mới.
Những dấu hiệu rạn nứt
Tuy nhiên, ngay từ đầu, nhiều nhà quan sát đã dự đoán rằng liên minh này khó bền vững. Cả ông Trump và Musk đều là những nhân vật nổi tiếng với tính cách “lập dị”, cái tôi lớn và xu hướng muốn “kiểm soát sân khấu”.
Theo Reuters, một số sự kiện trước đó đã cho thấy mâu thuẫn tiềm tàng. Trong chiến dịch tranh cử 2016, Musk từng nói ông Trump “không phải là người phù hợp” để lãnh đạo nước Mỹ và ủng hộ các chính sách kinh tế của bà Hillary Clinton. Dù sau đó ông Musk tham gia hội đồng tư vấn liên bang dưới thời Trump, ông đã từ chức chỉ vài tháng sau khi ông Trump rút Mỹ khỏi Hiệp định Khí hậu Paris.
Những bất đồng về chính sách, đặc biệt liên quan đến năng lượng xanh và trợ cấp cho xe điện, đã âm thầm len lỏi trong mối quan hệ của họ.
Đến tháng 5, khi Elon Musk kết thúc vai trò tại DOGE, những căng thẳng bắt đầu lộ rõ hơn. Tỷ phú Musk đã công khai bày tỏ sự thất vọng về tình trạng quan liêu tại Washington, nói rằng “tình hình tệ hơn tôi tưởng rất nhiều” và gọi việc cải tổ chính phủ là “trận chiến khó khăn”. Dù Tổng thống Trump vẫn cố gắng giữ hình ảnh tích cực, tuyên bố rằng Elon Musk “không thực sự rời đi” và sẽ tiếp tục là “người bạn và cố vấn”, nhưng những mâu thuẫn về chính sách đã đẩy họ đến bờ vực.
Diễn biến vụ việc: Cuộc chiến trên mạng xã hội
Cuộc xung đột bùng nổ vào ngày 5/6 khi Musk công khai chỉ trích “Dự luật thuế và chi tiêu” của ông Trump, được gọi là “Siêu dự luật”. Dự luật này, một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Trump, bao gồm việc cắt giảm 1.600 tỷ USD chi tiêu liên bang và giảm thuế lớn, nhưng bị Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách thêm 2.400 tỷ USD trong thập kỷ tới. Elon Musk gọi dự luật này là “sự ghê tởm” và “đống chi tiêu phung phí khổng lồ”, chỉ trích nó được thông qua vội vàng mà không ai kịp đọc; thậm chí ông còn đe dọa sẽ chống lại bất kỳ nghị sĩ Cộng hòa nào ủng hộ dự luật này.
Tổng thống Trump, trong một sự kiện tại Nhà Trắng cùng Thủ tướng Đức Friedrich Merz, đã đáp trả bằng cách bày tỏ sự “thất vọng” với Elon Musk. Ông cáo buộc Musk chỉ phản đối dự luật vì “nó cắt giảm trợ cấp cho xe điện”, một động thái ảnh hưởng trực tiếp đến Tesla, công ty của Musk.
ông Trump tuyên bố: “Elon biết rõ nội dung dự luật này hơn hầu hết mọi người. Ông ấy không có vấn đề gì cho đến khi chúng tôi cắt bỏ trợ cấp xe điện, trị giá hàng tỷ USD”. Ông cũng rút đề cử Jared Isaacman, một đồng minh của Musk, làm lãnh đạo NASA; đồng thời đe dọa cắt các hợp đồng liên bang trị giá hàng tỷ USD với các công ty của Musk, bao gồm SpaceX và Tesla.
Cao trào: Những cáo buộc cá nhân
Theo giới chuyên gia, cuộc tranh cãi nhanh chóng vượt khỏi phạm vi chính sách để trở thành “trận chiến cá nhân”. Ông Musk, trên X, phủ nhận việc biết nội dung dự luật và gọi lời của Tổng thống Trump là “lời nói dối hiển nhiên”. Ông tuyên bố, ông Trump sẽ không thắng cử năm 2024 nếu không có sự hỗ trợ của mình. Đỉnh điểm, Musk tung ra cáo buộc gây sốc, viết trên X: “Đã đến lúc tung ra quả bom lớn: @realDonaldTrump có tên trong hồ sơ Epstein. Đó mới là lý do thật sự khiến chúng chưa được công bố. Sự thật sẽ được phơi bày”.
Tuyên bố của ông Musk không đi kèm bằng chứng nhưng ngay lập tức làm bùng lên làn sóng suy đoán và thuyết âm mưu vốn đã âm ỉ trong dư luận suốt nhiều năm quanh cái tên Epstein – nhân vật từng bị buộc tội điều hành một mạng lưới lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên cho các “khách hàng” giàu có và quyền lực. Epstein bị bắt vào năm 2019, sau đó được phát hiện chết trong phòng giam, gây nên nhiều nghi vấn về khả năng “bị bịt miệng”. Cáo buộc này của ông Musk đánh dấu bước ngoặt khi mâu thuẫn chuyển từ chính sách sang công kích cá nhân.
Tổng thống Trump đã đáp trả công kích trên Truth Social, gọi Musk là “người mất trí”; khẳng định ông đã yêu cầu Musk rời khỏi chính quyền trước khi Musk chỉ trích Siêu dự luật. Ông còn chế giễu “vết bầm tím” trên mặt Musk (do con trai của ông Musk vô tình gây ra), hỏi tại sao Musk không dùng mỹ phẩm để che đi.
Cuộc chiến trên mạng xã hội này khiến thị trường rung chuyển: cổ phiếu Tesla giảm 14%, bốc hơi 152 tỷ USD giá trị thị trường, trong khi Trump Media, công ty mẹ của Truth Social, giảm 8%.
Tạm thời hạ nhiệt
Đến cuối ngày 5/6, Elon Musk dường như có động thái hạ nhiệt căng thẳng khi trả lời một người dùng mạng X, đồng ý rằng cả hai nên “bình tĩnh lại” và rút lại ý định ngừng hoạt động tàu Dragon của SpaceX.
Tuy nhiên, ông Trump tiếp tục chỉ trích Musk trong nội bộ, thậm chí cân nhắc bán chiếc Tesla của mình. Đến ngày 6/6, cả hai tạm ngừng công kích công khai, nhưng không có dấu hiệu hòa giải. Một quan chức Nhà Trắng cho biết Trump không có ý định nói chuyện với Musk vào thời điểm này.
Nguyên nhân sâu xa: Hơn cả mâu thuẫn cá nhân
Thứ nhất, xung đột lợi ích kinh tế. Một trong những nguyên nhân chính của vụ việc trên là xung đột lợi ích kinh tế. Các công ty của Musk, đặc biệt là Tesla, SpaceX, phụ thuộc lớn vào các hợp đồng và trợ cấp liên bang.
Theo Washington Post, các công ty của ông Musk đã nhận được ít nhất 38 tỷ USD hỗ trợ từ chính phủ trong hai thập niên qua. Dự luật của ông Trump, với việc cắt giảm 7.500 USD tín dụng thuế cho người mua xe điện và các khoản trợ cấp cho trạm sạc, đe dọa trực tiếp lợi nhuận của Tesla. Tương tự, lời đe dọa cắt hợp đồng của SpaceX có thể gây tổn thất lớn, đặc biệt khi công ty này là phương tiện duy nhất đưa phi hành gia Mỹ lên Trạm Vũ trụ Quốc tế.
Elon Musk, tuy nhiên, không chỉ phản đối vì lợi ích cá nhân. Ông lập luận rằng Siêu dự luật của Trump, với khoản thâm hụt 2.400 tỷ USD, là “không bền vững” và đi ngược lại mục tiêu cắt giảm chi tiêu mà DOGE từng đề ra. Điều này cho thấy Musk, dù có lợi ích riêng, cũng lo ngại về tác động kinh tế dài hạn của chính sách Trump.
Thứ hai, cái tôi quá lớn và tầm nhìn khác biệt. Cả ông Trump và Elon Musk đều nổi tiếng với “cái tôi lớn” và phong cách lãnh đạo quyết đoán. Donald Trump, với tư cách tổng thống, muốn củng cố quyền lực và thông qua các chính sách mang dấu ấn cá nhân. Elon Musk, trong vai trò cố vấn và nhà tài trợ, mong muốn định hình chính sách theo tầm nhìn công nghệ của mình như thúc đẩy năng lượng xanh và giảm chi tiêu chính phủ. Khi ông Trump không đáp ứng được các kỳ vọng của Musk, đặc biệt với Dự luật bị Musk coi là “phung phí”, mâu thuẫn trở nên không thể tránh khỏi.
Hơn nữa, Elon Musk có lịch sử thoát khỏi các vụ bê bối nhờ bản năng nhạy bén và khả năng điều hướng dư luận. Việc ông công khai chỉ trích Tổng thống Donald Trump, thậm chí đề xuất thành lập một đảng chính trị mới đại diện cho “80% người trung lập”, cho thấy ông sẵn sàng đối đầu để bảo vệ hình ảnh và lợi ích của mình.
Thứ ba, bối cảnh khủng hoảng hệ thống. Cuộc đấu khẩu không chỉ là câu chuyện cá nhân, mà còn phản ánh cuộc khủng hoảng hệ thống lớn hơn tại Mỹ. Nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với suy thoái, GDP thực giảm 0.3% trong quý 1/2025; chỉ số niềm tin người tiêu dùng chạm mức thấp nhất trong 12 năm. Các chính sách thuế quan của ông Trump, đặc biệt với Trung Quốc, Canada và Mexico, được dự đoán sẽ gây ra “cú sốc thương mại” lớn nhất từ trước đến nay, đẩy lạm phát tăng và làm tổn thương các bang phụ thuộc vào xuất khẩu. Nợ liên bang đã đạt 36.000 tỷ USD, với thâm hụt ngân sách năm 2025 dự báo đạt mức 839 tỷ USD, tạo áp lực lớn lên chính quyền Trump.
Ngoài ra, bất ổn chính trị gia tăng, với các cuộc biểu tình phản đối cắt giảm chương trình y tế cho cựu chiến binh, căng thẳng quốc tế liên quan đến Ukraine, Trung Đông và Đông Á. Cuộc khẩu chiến Trump-Musk, vì thế, không chỉ là cuộc cãi vã cá nhân, mà còn là biểu hiện của những căng thẳng sâu sắc trong xã hội và chính trị Mỹ.
Hệ quả
Về kinh tế, cuộc mâu thuẫn cá nhân trên gây ra những tác động tức thì lên thị trường. Cổ phiếu Tesla giảm 14% ngày 5/6, Musk mất 20 tỷ USD giá trị tài sản cá nhân. Trump Media cũng chịu ảnh hưởng, cổ phiếu giảm 8%. Tuy nhiên, đến 6/6, cổ phiếu Tesla phục hồi nhẹ, tăng 3,7%, cho thấy thị trường đang cố gắng ổn định. Dù vậy, nếu ông Trump thực hiện lời đe dọa cắt hợp đồng với SpaceX, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến chương trình không gian, an ninh quốc gia của Mỹ.
Về chính trị, cuộc đấu khẩu giữa ông Trump và ông Musk dường như đang làm suy yếu liên minh Cộng hòa. Elon Musk, với tư cách là “nhà tài trợ lớn nhất” của đảng, có thể rút 100 triệu USD cam kết cho các cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026. Đặc biệt, việc ông đề xuất thành lập một đảng mới có thể chia rẽ cử tri bảo thủ, nhất là nhóm nam giới trẻ và giới công nghệ, những người vốn bị thu hút bởi Musk.
Trong khi đó, ông Trump phải đối mặt với áp lực từ các đồng minh trong Quốc hội, với một số thượng nghị sĩ như John Kennedy và Markwayne Mullin từ chối đứng về phía nào trong cuộc tranh cãi.
Giới quan sát quốc tế nhận định, vụ tranh cãi này là lời cảnh báo về sự mong manh của các liên minh chính trị dựa trên lợi ích cá nhân. Nó cũng cho thấy những thách thức mà ông Trump sẽ phải đối mặt trong việc thực hiện các cam kết cải tổ.
Dù ông Trump và Elon Musk từng chia sẻ mục tiêu “làm nước Mỹ vĩ đại trở lại”, nhưng những khác biệt về tầm nhìn và lợi ích đã khiến họ không thể “đồng hành”. Hơn nữa, vụ việc này làm nổi bật sự phụ thuộc của Mỹ vào các cá nhân như Musk, với các công ty như SpaceX đóng vai trò không thể thay thế trong an ninh quốc gia và không gian.
Cuộc đấu khẩu giữa ông Trump và ông Musk là sự kiện mang tính biểu tượng, phản ánh không chỉ mâu thuẫn cá nhân giữa hai con người quyền lực, mà còn là những vấn đề hệ thống trong chính trị – kinh tế Mỹ. Từ một liên minh đầy tham vọng, mối quan hệ này dường như đã sụp đổ do xung đột lợi ích, cái tôi cá nhân quá lớn và bối cảnh khủng hoảng lớn hơn. Dù cuộc chiến trên mạng xã hội đã “tạm lắng”, nhưng hậu quả của nó sẽ còn kéo dài, từ thị trường chứng khoán đến chính trường Mỹ.