Mưa đầu mùa, vậy là sắp bước sang hè. Mùa hè là để nghỉ ngơi, thư giãn, là những trải nghiệm thực tế cùng thiên nhiên với những trò chơi dân gian lôi cuốn và hấp dẫn. Nhưng khác với những bạn đồng trang lứa, tuổi thơ tôi không có mùa hè. Mùa hè của các bạn là đổ dế, đánh trổng, câu cá, chọi đáo… Còn mùa hè của tôi là đi phụ hái nhãn, hái chôm chôm, là mò cua bắt ốc, là cào hến, là đội xề bánh cam, bánh ú đi bán từ đầu trên tới xóm dưới để kiếm tiền cho năm học sau.
Dù biết, bắt đầu những cơn mưa đầu mùa là chuẩn bị bước vào cuộc mưu sinh vất vả để kiếm tiền ăn học, nhưng tôi vẫn luôn thương những cơn mưa đầu mùa. Bởi, sau những ngày hầm hập nóng, mưa đầu mùa sẽ làm dịu mát và gột rửa không gian, cỏ cây sau một mùa khô cằn sẽ đâm chồi nẩy lộc, và cuộc kiếm sống dưới sông của tôi cũng bắt đầu. Khi những cơn mưa đầu mùa xuất hiện, một loài nhuyễn thể nước ngọt cũng bắt đầu sinh sôi: hến. Có thể nói rằng, hến đã nuôi cả tuổi thơ tôi. Đoạn sông Bổn Sồ trước nhà tôi được thiên nhiên ưu đãi, vào mùa, cá, tép và hến rất nhiều. Đoạn sông khoảng một ngàn mét thôi, mà quanh năm suốt tháng sôi động cuộc mưu sinh. Câu tôm, giở chà, kéo lưới, đăng… Và, rộn ràng nhất vẫn là mùa hến. Tháng ba âm lịch, hến non bằng đầu đũa dày đặc hai bên mé sông. Chúng ẩn dưới bùn non ăn phù sa để lớn. Lúc này, chưa ai đi bắt hến, mà để “nuôi” cho nó lớn. Tháng tư âm lịch, mùa mưa chính thức bắt đầu, hến lớn bằng ngón tay út, vài người dân nghèo thỉnh thoảng xuống sông cào một ít lên vớt ruột xào hoặc nấu canh cải thiện bữa ăn luôn thiếu thốn. Nhưng phần đông người dân hai bên bờ sông không bắt hến vào thời điểm này, mà vẫn chờ cho hến lớn hơn một chút. Tháng năm âm lịch, mưa già, con hến ăn phù sa, no tròn, mập ú, bằng ngón tay cái, thì mùa khai thác hến bắt đầu. Nước ròng chừng hơn nửa sông, hai bên bờ sông người thau, kẻ nồi ngồi đợi cho nước cạn sát một chút để xuống sông cào hến, rộn rã một khúc sông. Nước vừa cạn, vài chục con người ào xuống nước, người cào, người đãi, người lặn mò… Âm thanh cuộc sống vang động trên sông. Con nước cạn xoay vòng theo thủy triều thời gian nào, người dân xuống sông vào thời gian đó. Có khi, nước cạn sát ban đêm, thì người dân cũng đợi đến đêm mới đi bắt hến. Những đêm trăng sáng, nước cạn sát, tiếng cào đãi sồn sột, tiếng cười đùa, có cả những tiếng hát nho nhỏ của ai đó thật an nhiên sinh động và thanh bình.
Hến có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon, nhất là hến trên sông quê tôi, ruột nó thường tròn ú, trắng tươi, béo ngậy. Hến xào sả ớt, hến kho khô tiêu, hến làm nhưn bánh xèo, hến nấu canh rau tập tàng… Đặc biệt, hến vớt ruột ra, để nóng hổi như vậy, múc một muỗng cho vào chén, chan miếng nước mắm trong dầm ớt hiểm, sự hòa quyện này sẽ khó kiểm soát được vị giác, vì nó ngon không tả được.
Bây giờ sắp bước vào mùa mưa, nhưng nhiều năm rồi sông Bổn Sồ không còn những âm thanh rộn rã khi vào mùa hến, vì sông ô nhiễm, hến có nguy cơ tuyệt chủng. Mùa hến, mùa mưu sinh của tôi và nhiều người dân ở đây chỉ còn là những hoài niệm đẹp, và buồn.