Động đất gây thiệt hại lớn ở Wajima, tỉnh Ishikawa, Nhật Bản hồi tháng 1/2024 (Ảnh: Reuters).
Động đất rất khó dự đoán, nhưng vào tháng 1, một hội đồng chính phủ Nhật Bản đã nâng nhẹ nguy cơ xảy ra siêu động đất ở rãnh Nankai ngoài khơi Nhật Bản trong 30 năm tới lên 75% đến 82%.
Sau đó, chính phủ đã công bố một ước tính mới vào tháng 3 cho biết nếu kịch bản siêu động đất đi kèm sóng thần xảy ra: khoảng 298.000 người có thể thiệt mạng và tổn thất kinh tế lên tới 2.000 tỷ USD.
Hồi năm 2014, Hội đồng Quản lý Thảm họa Trung ương Nhật Bản từng ban hành kế hoạch ứng phó nhằm giảm 80% số người thiệt mạng nếu động đất xảy ra. Tuy nhiên, theo đánh giá mới nhất, các biện pháp được triển khai cho đến nay chỉ giúp cắt giảm khoảng 20% số ca tử vong tiềm tàng, hãng thông tấn Kyodo đưa tin, và một kế hoạch điều chỉnh kế hoạch ứng phó đã được ban hành hôm 1/7.
Trong khuyến nghị được điều chỉnh mới nhất này, chính phủ Nhật Bản khuyến khích nỗ lực tăng tốc các biện pháp phòng chống, bao gồm xây dựng bờ kè và các tòa nhà sơ tán cũng như tiến hành các cuộc diễn tập thường xuyên hơn để nâng cao khả năng sẵn sàng đối phó của người dân.
“Cần có sự phối hợp giữa chính phủ, địa phương, doanh nghiệp và các tổ chức phi lợi nhuận để cứu càng nhiều sinh mạng càng tốt”, Thủ tướng Shigeru Ishiba nhấn mạnh trong cuộc họp nội các.
Rãnh Nankai là một rãnh dưới biển dài 800km chạy song song với bờ biển Thái Bình Dương của Nhật Bản, nơi một mảng kiến tạo đang “hút chìm” – từ từ trượt xuống – bên dưới một mảng khác.
Trong vòng 1.400 năm qua, khu vực này thường xảy ra đại địa chấn theo chu kỳ 100-200 năm. Trận động đất lớn gần nhất tại đây từng xảy ra vào năm 1946.
Hiệp hội Khí tượng Nhật Bản (JMA) đã ban hành cảnh báo đầu tiên vào tháng 8/2024 về nguy cơ gia tăng xảy ra động đất nhưng rồi gỡ bỏ sau một tuần.
Hồi tháng 5, ông Ryoichi Nomura, người đứng đầu JMA đã nhấn mạnh rằng: “Với trình độ khoa học hiện tại, không thể dự đoán chính xác động đất bằng cách chỉ định vị trí, thời gian và cường độ của động đất, cũng như nói rằng động đất sẽ xảy ra hay không”.
Vì vậy, ông “kêu gọi người dân thực hiện các biện pháp cần thiết để có thể ứng phó hiệu quả với động đất bất kể thời điểm xảy ra, đồng thời nghiêm túc cảnh báo không nên vì lo lắng mà hành động thiếu lý trí”.