Các loài chim như đại bàng, diều hâu và chim ưng sở hữu thị giác nhạy bén giúp phát hiện con mồi từ khoảng cách vài kilomet trong khi tôm tít có thể nhìn thấy màu sắc mà con người không biết.
Tôm tít có nhiều loại thụ thể cảm quang gấp 4 lần con người. Ảnh: PADI
Chia sẻ với Live Science, Esteban Fernandez-Juricic, giáo sư sinh học tại Đại học Purdue, Mỹ, cho biết không có hệ thống thị giác hoàn hảo nào trong vương quốc động vật. Ông giải thích từ góc độ tiến hóa, sự phát triển của hệ thống thị giác tiên tiến đòi hỏi chi phí rất lớn vì mắt là một phần quan trọng của hệ thần kinh, cần rất nhiều năng lượng. Để duy trì hiệu quả, tiến hóa thúc đẩy động vật chỉ phát triển hệ thống thị giác cần thiết cho môi trường và hành vi của chúng.
Các loài chim săn mồi như đại bàng, diều hâu và chim ưng nổi tiếng với thị giác nhạy bén. Những loài chim này cần phát hiện thức ăn từ khoảng cách rất xa, đôi khi lên tới vài kilomet. Để làm được điều này, hệ thống thị giác của chúng tiến hóa để ưu tiên độ phân giải cực kỳ cao.
Theo Thomas Cronin, giáo sư sinh học tại Đại học Maryland, Baltimore, thị giác của chim săn mồi chi tiết gấp 3-5 lần so với con người, vì vậy mắt đại bàng giống như một cặp ống nhòm. Chim săn mồi có hai thích nghi giúp chúng nhìn rõ. Đầu tiên, mắt của chúng lớn hơn so với kích thước cơ thể. Thứ hai, chúng có nhiều thụ thể cảm quang, tế bào chuyên biệt ở võng mạc phát hiện ánh sáng. Kết hợp lại, những đặc điểm đó giúp chim săn mồi phát hiện con mồi từ xa.
Xét về thị giác màu sắc, loài đứng đầu bảng là tôm tít, loài động vật không xương sống ở vùng nước nông của đại dương. Chúng có thể nhìn thấy những màu sắc mà con người thậm chí không thể hình dung. Để hiểu cách tôm tít nhìn thế giới, cần hiểu rõ cách thị giác màu sắc hoạt động. Con người có 3 loại thụ thể cảm quang phát hiện các bước sóng ánh sáng khác nhau, tương ứng với màu đỏ, xanh dương và xanh lá. Nhiều động vật có xương sống có 4 loại thụ thể cảm quang, do đó sở hữu thị giác màu sắc tốt hơn con người.
Tuy nhiên, tôm tít có số lượng thụ thể cảm quang màu sắc đáng kinh ngạc. Theo Marshall, loài giáp xác này có tới 12 loại thụ thể cảm quang màu sắc. Một số thụ thể trong đó thậm chí điều chỉnh để phát hiện ánh sáng ở dải cực tím, khiến thế giới của tôm tít trông rất khác so với con người. Tôm tít cũng có thụ thể cảm quang đặc biệt có thể phát hiện sự phân cực ánh sáng, đặc điểm của sóng ánh sáng xuất phát từ cách ánh sáng Mặt Trời tán xạ qua bầu khí quyển Trái Đất. Nhưng giới nghiên cứu chưa biết chính xác cách não của tôm tít xử lý tất cả thông tin này. Não của chúng có thể đang nhận diện những mẫu kết hợp màu sắc thay vì phát hiện từng đầu vào riêng lẻ từ các thụ thể cảm quang.
Tất cả hệ thống thị giác chuyên biệt trên đều ấn tượng theo cách riêng của chúng, nhưng đi kèm với sự đánh đổi. Ví dụ, tôm tít và côn trùng đều có mắt kép, thị giác của chúng có độ phân giải thấp hơn nhiều so với con người, giống như bức ảnh bị pixel hóa.
An Khang (Theo Live Science, AAO)