Nhật Bản nổi tiếng với những quy tắc bất thành văn trong ứng xử mà người nước ngoài thường không biết, dễ vô tình phạm phải.
Đưa tiền trực tiếp vào tay người khác
Tiền được người Nhật gọi là o-kane, chữ o thể hiện sự tôn trọng từ cách kiếm, tiêu đến trao nhận. Quy tắc này xuất hiện trong giao dịch thường ngày, khi hầu hết nhà hàng, cửa hàng đều bố trí khay để khách đặt tiền.
Đưa tiền trực tiếp vào tay dễ gây khó xử, nhất là tại các không gian trang trọng.
Thể hiện tình cảm nơi công cộng
Những cử chỉ thân mật quá mức, như ôm, hôn hay tựa vào nhau, dễ gây chú ý không cần thiết ở Nhật, nhất là trên phương tiện công cộng hoặc gần người lớn tuổi. Văn hóa Nhật đề cao sự kiềm chế nơi công cộng nên các đôi yêu nhau lâu thường chỉ bày tỏ tình cảm tại nhà.
Dù giới trẻ ở Tokyo, Osaka ngày càng thoải mái hơn, họ vẫn khá kín đáo và chỉ thể hiện rõ hơn vào đêm muộn, thường sau khi đã uống rượu. Người Nhật ít phàn nàn, nhưng khách nên giữ chừng mực để dễ hòa nhập.
Không tiền tip
Phần lớn nhà hàng và khách sạn tại Nhật đã tính phí phục vụ nên nhân viên không kỳ vọng khách boa thêm. Một quản lý khách sạn truyền thống ở Kyoto cho biết tiền boa (tip) thường khiến nhân viên bối rối, nhất là tại những nơi cao cấp. Tuy vậy, do khách du lịch ngày càng đông và lương nhân viên dịch vụ không cao, vài nhân viên trẻ vẫn nhận tiền boa, chủ yếu ở khu du lịch.
Khách có thể thấy lọ tiền tip trong quán cà phê hoặc phí phục vụ trên hóa đơn, nhưng không bắt buộc phải làm vậy. Với người Nhật và người nước ngoài sống lâu tại Nhật, không boa là chuyện bình thường và thoải mái. Cách tốt nhất để bày tỏ là nói cảm ơn, và quay lại ủng hộ.
Không chuyền thức ăn bằng đũa
Gắp thức ăn từ đũa người này sang đũa người kia dễ gây khó xử vì gợi nhớ nghi lễ hỏa táng kotsuage, khi thân nhân gắp xương người đã khuất chuyền cho nhau rồi đặt vào bình tro.
Một nhân viên lâu năm ở nhà hàng Gion Matsuri (Kyoto) cho biết người Nhật thường tránh cách chia sẻ này để không nhắc chuyện tang lễ trên bàn ăn. Chuyên gia ẩm thực Nhật Bản Ichiro Sato, giảng viên Đại học Tokyo, giải thích phong tục này mang ý nghĩa tưởng nhớ người chết nên hành động tương tự thường bị coi là thiếu tế nhị. Ông Sato khuyên khách nên dùng đầu không chạm miệng của đũa hoặc đặt thức ăn vào đĩa để người khác tự lấy, vừa tránh hiểu lầm vừa thể hiện sự tôn trọng.
Sử dụng nước hoa mùi nồng, mạnh
Dù mùi hương có thể được ưa chuộng ở nhiều nước, tại Nhật Bản nó dễ gây khó chịu, nhất là trên tàu điện hoặc trong thang máy. Người Nhật thường chuộng hương nhẹ hoặc không mùi, nhiều doanh nghiệp cũng quy định nhân viên không dùng nước hoa quá nồng. Ông Ichiro Sato, giảng viên Đại học Tokyo, cho rằng văn hóa Nhật đề cao sạch sẽ và tránh làm phiền người khác. Người Nhật ít phàn nàn trực tiếp nhưng thường né tránh nếu ai đó quá nồng. Chuyên gia này nhận định nếu người lạ dễ nhận ra mùi hương, nghĩa là đã xịt quá tay.
Xì mũi nơi công cộng
Ở phương Tây, xì mũi vào khăn giấy được coi là vệ sinh, nhưng tại Nhật Bản, hành động này thường bị xem là bất lịch sự, nhất là trên tàu điện, trong lớp học hay thang máy.
Người Nhật cho rằng xì mũi ồn ào, mất tự chủ và không sạch nên thường chỉ hít nhẹ và đợi đến chỗ vắng mới hỉ mũi. Trong mùa lạnh hoặc dị ứng phấn hoa, dễ nghe thấy tiếng hít mũi thay vì xì. Nếu cần, họ thường tránh xa người khác hoặc vào nhà vệ sinh.
Trao, nhận đồ vật bằng hai tay
Dù trao danh thiếp, thẻ tín dụng, tiền hay nhận quà, người Nhật thường dùng cả hai tay để bày tỏ sự tôn trọng. Hành động nhận hoặc đưa bằng một tay dễ khiến người khác nghĩ bạn thiếu nghiêm túc. Tại cửa hàng tiện lợi, nhân viên cũng thường trao tiền thừa cho khách bằng cả hai tay, thể hiện thái độ trân trọng.
Ông Ichiro Sato cho rằng văn hóa Nhật thường chú trọng vào những điều không nói ra. Các quy tắc này đôi lúc khiến người nước ngoài lúng túng, nhưng hầu hết người Nhật đều thông cảm với lỗi vô ý.
“Cách tốt nhất vẫn là giữ thái độ khiêm tốn và sẵn sàng học hỏi”, ông nói.
Ngọc Ngân (Theo Japan Times)