Một thành viên quân đội canh gác an ninh trước Hội nghị thượng đỉnh NATO tại The Hague, Hà Lan ngày 22-6-2025 – Ảnh: REUTERS
Theo đài CBS News ngày 25-6, tại Hội nghị thượng đỉnh NATO tổ chức tại Hà Lan, các nhà lãnh đạo đã đồng thuận nâng mục tiêu chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP của mỗi quốc gia vào năm 2035, tăng gấp đôi so với mức 2% được đặt ra từ năm 2014.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ca ngợi thỏa thuận mới này và gọi đây là một “chiến thắng vĩ đại cho Mỹ”. Ông Trump từ lâu đã liên tục yêu cầu các đồng minh NATO tăng chi tiêu quốc phòng, cho rằng các quốc gia khác đang quá phụ thuộc vào Mỹ.
Năm 2024, các nước thành viên NATO trung bình chi khoảng 2,61% GDP cho quốc phòng, nhưng mức chi tiêu giữa các nước rất khác nhau.
NATO ước tính rằng có 22 trong số 32 thành viên đã đạt hoặc vượt mục tiêu 2%, trong khi đó 9 quốc gia còn không đạt. Riêng Iceland không được tính trong thống kê vì nước này không có lực lượng vũ trang.
Theo đó, Ba Lan là quốc gia chi cho quốc phòng nhiều nhất, với tỉ lệ duy nhất vượt ngưỡng 4% GDP. Tiếp đến là Estonia và Latvia với khoảng 3,4%.
Mỹ chi khoảng 3,2% GDP trong khi GDP của cường quốc này lớn hơn nhiều so với các nước khác.
Ngược lại, 9 quốc gia không đạt được mục tiêu 2% là Canada, Bồ Đào Nha và Ý (mỗi nước chi khoảng 1,5% GDP). Slovenia, Bỉ và Luxembourg thậm chí còn chi thấp hơn một chút.
Đặc biệt, Tây Ban Nha là nước chi ít nhất, chỉ 1,2% GDP. Ông Trump đã thẳng thắn chỉ trích Tây Ban Nha vì mức chi thấp, nói rằng “họ muốn được đi nhờ” và dọa sẽ khiến nước này “trả gấp đôi” trong các cuộc đàm phán thương mại sắp tới.
Đáp lại, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez khẳng định nước ông sẽ không theo đuổi mục tiêu 5%, cho rằng mức 2% là “đủ” và “thực tế” đối với Tây Ban Nha.
Từ khi NATO đặt ra mục tiêu 2% vào năm 2014, mức chi trung bình của các nước thành viên (trừ Mỹ) đã tăng từ 1,4% lên 2% GDP vào năm 2024. Tuy nhiên, các mục tiêu này không có tính ràng buộc pháp lý.
Do đó, chuyên gia Rachel Rizzo thuộc Hội đồng Đại Tây Dương nhận định rằng ngôn từ trong thỏa thuận 5% có thể để ngỏ một khoảng trống cho một số nước như Tây Ban Nha không bị ràng buộc thực hiện.