Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov được xác nhận sẽ dẫn đầu phái đoàn Ukraine đến Istanbul đàm phán với Nga ngày 2-6 – Ảnh: REUTERS
Theo Hãng tin Reuters, ngày 1-6, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky xác nhận Ukraine sẽ tham dự vòng đàm phán tại Istanbul ngày 2-6 do Nga đề xuất. Trưởng đoàn đàm phán vẫn sẽ là Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov.
Ông Zelensky thông báo trên Telegram: “Tôi đã quán triệt lập trường của Ukraine trước thềm cuộc họp tại Istanbul ngày 2-6”.
Những lập trường đó bao gồm ngừng bắn toàn bộ, vô điều kiện, thả tự do tù nhân và trẻ em bị di dời.
“Cuối cùng, để thiết lập hòa bình đáng tin cậy và lâu dài, cũng như đảm bảo an ninh, hai bên cần chuẩn bị cuộc gặp mặt ở cấp độ cao nhất”, ông Zelensky khẳng định.
Cũng trong ngày 1-6, Hãng thông tấn Nga RIA thông báo phái đoàn Nga đã bay đến Istanbul để dự đàm phán.
Vòng đàm phán dự kiến bắt đầu vào 17h ngày 2-6 (giờ Việt Nam) tại Cung điện Ciragan, theo một quan chức Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ.
Ukraine không nhượng bộ, yêu cầu Mỹ và EU tham gia đàm phán
Tối 1-6, Hãng tin Reuters công bố toàn văn đề xuất hòa bình sẽ được phái đoàn Ukraine trình bày với phái đoàn Nga ngày 2-6.
Về cơ bản, đề xuất lần này vẫn gần như không thay đổi gì so với những yêu sách Kiev theo đuổi trước đây.
Lộ trình được Kiev vạch ra là sau vòng đàm phán ở Istanbul ngày 2-6, hai bên sẽ tiếp tục trao đổi nhằm thiết lập lệnh ngừng bắn toàn bộ và vô điều kiện; thống nhất các biện pháp xây dựng lòng tin và hướng đến chuẩn bị cuộc đàm phán trực tiếp giữa lãnh đạo hai nước (tức ông Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir Putin).
Ukraine yêu cầu quá trình đàm phán những bước tiếp theo phải có sự tham gia của Mỹ và châu Âu. Lệnh ngừng bắn phải được Mỹ chỉ đạo giám sát, các nước thứ ba hỗ trợ và không có bất kỳ giới hạn nào lên việc “các nước thân thiện” cử quân đến lãnh thổ Ukraine.
Những điều khoản này có thể là cơ sở pháp lý để các nước châu Âu gửi binh sĩ đến đồn trú tại Ukraine dưới danh nghĩa lực lượng gìn giữ hòa bình khi lệnh ngừng bắn bắt đầu.
Ngoài ra Kiev cũng kiên định với lập trường không bị ép giữ thế trung lập, được tham gia cộng đồng châu Âu – Đại Tây Dương và tiến đến gia nhập Liên minh châu Âu (EU).
Việc gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) không bị cấm và sẽ chỉ phụ thuộc vào sự đồng thuận của các thành viên khối này.
Lực lượng vũ trang nước này cũng sẽ không bị giới hạn về bất kỳ khía cạnh nào. Ngược lại các lệnh trừng phạt chống lại Nga có thể được dỡ bỏ dần dần, theo nhiều giai đoạn và có cơ chế tái kích hoạt. Các tài sản Nga bị đóng băng ở nước ngoài phải được trao cho Ukraine để tái thiết đất nước.
Về vấn đề lãnh thổ, Kiev yêu cầu cộng đồng quốc tế không công nhận chủ quyền của Nga với những khu vực giành quyền kiểm soát từ tháng 2-2014.
Đường ranh giới giữa hai lực lượng ngoài tiền tuyến sẽ là điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán. Vấn đề lãnh thổ sẽ chỉ được thảo luận sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực.
Kỳ vọng đàm phán cực thấp
Trưởng đoàn đàm phán Nga, ông Vladimir Medinsky – Ảnh: REUTERS
Hầu như toàn bộ các điều kiện trên đều đi ngược lại những yêu sách do Nga đề ra.
Trong nhiều tháng qua, ông Putin và giới chức Matxcơva đã nhấn mạnh điều kiện kết thúc chiến tranh là “loại bỏ những nguyên nhân gốc rễ” của cuộc khủng hoảng, trong đó có tham vọng gia nhập NATO của Ukraine.
Matxcơva cũng yêu cầu công nhận chủ quyền với vùng Crimea và bốn vùng lãnh thổ mà nước này tuyên bố sáp nhập tháng 9-2022, bao gồm Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia.
Sự khác biệt cho thấy kỳ vọng đột phá cho đàm phán ngày 2-6 vẫn gần như bằng không. Triển vọng này càng lu mờ khi quân đội hai nước cùng tấn công dữ dội nhau trước thềm đàm phán.
Ngày 1-6, giới chức Cục An ninh Ukraine (SBU) tuyên bố thực hiện chiến dịch tấn công bằng máy bay không người lái (drone) quy mô lớn vào bốn căn cứ không quân nằm sâu tận hơn 4.000km trong lãnh thổ Nga, gây thiệt hại lên ít nhất 41 máy bay ném bom chiến lược của Matxcơva.
Đồng thời Kiev tố Nga thực hiện cuộc tấn công lên đến 472 drone và 7 tên lửa vào nước này, nhiều nhất trong một đêm.
Ngược lại, giới chức trách Nga cũng cáo buộc Kiev đứng sau hai vụ nổ cầu liên tiếp xảy ra ở vùng Bryansk và Kursk vào đêm ngày 31-5, cho rằng đây rõ ràng là hành động phá hoại nhằm cản trở tiến trình hòa đàm mà Mỹ đang thúc đẩy.
Hai vụ việc xảy ra chỉ cách nhau bốn tiếng, khiến ít nhất 7 người thiệt mạng và 69 người bị thương.
Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Duma quốc gia Nga, ông Andrei Kartapolov, đã gọi đây là hành động của “tình báo Ukraine” nhằm “kích động căng thẳng trước đàm phán”.