Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thống đốc bang California Gavin Newsom (Ảnh: Bloomberg/Reuters).
Tình hình căng thẳng tại Los Angeles
Ngày 10/6, Thống đốc bang California Gavin Newsom đứng trước ống kính truyền hình, giọng nói đầy quyết tâm nhưng không kém phần nổi giận, cho rằng chính quyền Tổng thống Donald Trump đang thúc đẩy “chiến dịch trục xuất hàng loạt người nhập cư”, không chỉ nhắm vào những cá nhân vi phạm pháp luật mà còn các gia đình nhập cư khác, bất kể nguồn gốc hay mức độ rủi ro của họ.
Tuyên bố này, được phát sóng trên MSNBC, không chỉ là lời chỉ trích chính sách mà còn đánh dấu đỉnh điểm của một trong những cuộc đối đầu chính trị căng thẳng nhất tại Mỹ năm 2025.
Mối quan hệ căng thẳng giữa ông Newsom và Tổng thống Trump, xoay quanh chính sách nhập cư, đã gây xôn xao không chỉ tại bang California mà còn cả chính trường Mỹ, khi hai nhân vật quyền lực này đại diện cho hai luồng tư tưởng đối lập: một bên bảo vệ giá trị “tự do, đa dạng” của California, và một bên thúc đẩy chính sách cứng rắn nhằm “Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại” (MAGA).
Mâu thuẫn này không chỉ là cuộc tranh cãi về chính sách mà còn là quyền lực, nơi cả hai bên sử dụng truyền thông, pháp lý và cả quân đội để khẳng định lập trường. Từ việc ông Trump điều động hàng nghìn lính Vệ binh Quốc gia, Thủy quân Lục chiến đến Los Angeles để đối phó với các cuộc biểu tình phản đối trục xuất, đến việc ông Newsom đệ đơn kiện chính quyền liên bang vì hành động mà ông cho là “vi hiến”, cuộc đối đầu này đã đẩy nước Mỹ vào một thời điểm nhạy cảm về chính trị, xã hội và pháp lý.
Nguồn gốc mâu thuẫn: Hai tầm nhìn đối lập
Theo Vzglyad, mâu thuẫn giữa Tổng thống Donald Trump và Thống đốc Gavin Newsom không phải là mới. Từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump (2017-2021), California, dưới sự lãnh đạo của Newsom, đã trở thành một “thành trì” của đảng Dân chủ, thường xuyên đối đầu với các chính sách của Tổng thống Trump, từ nhập cư, môi trường, đến y tế.
California, với dân số hơn 39 triệu người, trong đó 34% tại Los Angeles là người nhập cư, từ lâu đã được xem là “thành phố trú ẩn” cho những người không có giấy tờ hợp pháp. Chính sách nhập cư cởi mở của bang, bao gồm việc cung cấp các quyền lợi như y tế và giáo dục cho người nhập cư, đã trở thành “điểm nóng” trong mắt ông Trump, người luôn coi nhập cư bất hợp pháp là mối đe dọa đối với an ninh, kinh tế Mỹ.
Khi ông Trump trở lại Nhà Trắng năm 2025, ông nhanh chóng thực hiện lời hứa tranh cử: triển khai chiến dịch trục xuất người nhập cư bất hợp pháp quy mô lớn nhất trong lịch sử Mỹ.
Theo Guardian, trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai, Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) đã trục xuất 65.000 người, với mục tiêu bắt giữ ít nhất 3.000 người/ngày. Ông Trump bổ nhiệm Tom Homan, một quan chức nổi tiếng với quan điểm cứng rắn về nhập cư, làm “ông trùm biên giới”, phụ trách chiến dịch này.
Trong khi đó, ông Newsom, với tư cách là Thống đốc của bang đông dân nhất nước Mỹ, đã công khai thách thức Tổng thống Trump, chỉ trích các hành động của chính quyền liên bang.
Giới chuyên gia nhận định, cuộc đối đầu giữa ông Trump và ông Newsom không chỉ là về nhập cư mà còn là về quyền lực giữa liên bang và tiểu bang. California – với nền kinh tế lớn thứ năm thế giới – có đủ sức mạnh để thách thức Washington và ông Newsom đang tận dụng điều này để củng cố vị thế chính trị của mình, đặc biệt khi ông được xem là ứng viên tiềm năng cho cuộc đua tổng thống năm 2028.
Mâu thuẫn này là “phép thử” cho cả hai bên: Tổng thống Trump muốn thể hiện sự cứng rắn, trong khi ông Newsom cần bảo vệ hình ảnh của California như “biểu tượng của sự tiến bộ và đa dạng”.
Từ biểu tình đến triển khai quân đội
Mọi chuyện bắt đầu leo thang ngày 6/6, khi ICE tiến hành đột kích bất ngờ tại Los Angeles, bắt giữ hơn 100 người nhập cư không giấy tờ, trong đó có 45 người bị bắt trong một ngày, theo báo cáo của Liên minh vì Quyền của người nhập cư. Các cuộc đột kích được thực hiện mà không có lệnh từ tòa án theo các nhà hoạt động, đã châm ngòi cho các cuộc biểu tình lớn tại khu vực trung tâm Los Angeles, đặc biệt gần giao lộ Alameda và Temple. Hàng trăm người đã xuống đường, một số chặn xe, ném đá và mảnh vỡ vào lực lượng thực thi pháp luật, dẫn đến đụng độ kéo dài hàng giờ.
Đáp lại, Tổng thống Trump ra lệnh triển khai 2.000 lính Vệ binh Quốc gia tới Los Angeles ngày 8/6, một ngày sau, ông tiếp tục điều động thêm 2.000 lính, bất chấp sự phản đối từ ông Newsom và Thị trưởng Los Angeles Karen Bass. Đỉnh điểm là việc Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đe dọa điều động Thủy quân Lục chiến từ Trại Pendleton, một động thái bị Newsom gọi là “vi hiến”.
Ông Trump thậm chí còn công khai ủng hộ việc bắt giữ ông Newsom, tuyên bố rằng “tội lớn nhất của ông ấy là tranh cử thống đốc”. Những phát ngôn này đã đẩy căng thẳng lên mức độ chưa từng có, khi một Tổng thống Mỹ công khai đe dọa bắt giữ một Thống đốc đương nhiệm.
Ông Newsom không chấp nhận ngồi yên mà đệ đơn kiện chính quyền Trump lên tòa án liên bang ở San Francisco; yêu cầu tuyên bố việc liên bang hóa Vệ binh Quốc gia là “bất hợp pháp” và dừng mọi hoạt động triển khai quân đội trong tương lai.
Trong bài đăng trên mạng xã hội X, ông Newsom viết: “Chúng tôi không gặp vấn đề gì cho đến khi ông Trump can thiệp. Đây là hành vi gây căng thẳng trong khi rút nguồn lực khỏi nơi thực sự cần thiết”. Ông cũng xuất hiện trên MSNBC, thách thức ông Tom Homan: “Cứ bắt tôi đi, người hùng”.
Một chuyên gia nhận xét, việc Tổng thống Trump điều động quân đội đến Los Angeles không chỉ là hành động an ninh mà còn là thông điệp chính trị. Ông muốn gửi đi tín hiệu bất kỳ ai thách thức chính sách của ông, kể cả thống đốc quyền lực như ông Newsom, đều sẽ phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, điều này có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng xã hội và đẩy California, một bang vốn đã chia rẽ về mặt chính trị, vào tình trạng bất ổn sâu sắc hơn.
Chia rẽ chính trị và rủi ro xã hội
Giới chuyên gia nhận định, cuộc đối đầu giữa Tổng thống Trump và ông Newsom không chỉ dừng lại ở các phát ngôn hay hành động pháp lý. Nó đã làm sâu sắc thêm sự chia rẽ chính trị tại Mỹ, đặc biệt là trong bối cảnh Los Angeles đang đối mặt với các cuộc biểu tình bạo lực. Hình ảnh những chiếc xe bị đốt cháy, người biểu tình vẫy cờ Mexico, khói lửa bao trùm đường phố đã trở thành biểu tượng cho sự bất ổn, đồng thời củng cố lập trường của ông Trump rằng California đang “mất kiểm soát”.
Trong khi đó, ông Newsom và các lãnh đạo Dân chủ cáo buộc Washington muốn đánh lạc hướng dư luận khỏi các thất bại của chính quyền như chính sách thuế quan gây tranh cãi và sự đình trệ trong đàm phán hòa bình Nga – Ukraine.
Về pháp lý, vụ kiện của California có thể tạo ra tiền lệ quan trọng về quyền hạn của liên bang trong việc điều động Vệ binh Quốc gia. Theo Luật pháp Mỹ, thống đốc bang có quyền kiểm soát lực lượng Vệ binh Quốc gia, trừ khi tổng thống tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Ông Newsom lập luận, tình hình ở Los Angeles không đủ nghiêm trọng để biện minh cho hành động của ông Trump. Nếu tòa án đứng về phía California, điều này có thể hạn chế quyền lực của Tổng thống trong tương lai. Ngược lại, nếu ông Trump thắng kiện, điều này sẽ củng cố quyền lực liên bang, đặc biệt trong vấn đề nhạy cảm như nhập cư.
Về mặt xã hội, các cuộc truy quét của ICE và các cuộc biểu tình phản đối đã làm gia tăng nỗi sợ hãi trong cộng đồng người nhập cư. Theo Angelica Salas, Giám đốc Liên minh vì Quyền của người nhập cư, các cuộc đột kích vừa qua không chỉ nhắm vào những người có tiền án mà còn ảnh hưởng đến các gia đình nhập cư bình thường.
New York Times cho rằng, cuộc khủng hoảng ở Los Angeles là dịp để ông Trump thể hiện sự cứng rắn, nhưng cũng đẩy ông Newsom vào tâm điểm chú ý, củng cố vị thế của ông như một ứng viên tổng thống tiềm năng trong tương lai.
Lối thoát nào để hạ nhiệt căng thẳng?
Mâu thuẫn giữa ông Trump và ông Newsom đến nay chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Trong khi Tổng thống Trump tiếp tục thúc đẩy chính sách nhập cư cứng rắn, ông Newsom đã triệu tập “kỳ họp đặc biệt” tại California để “bảo vệ giá trị của bang”. Ông kêu gọi người dân biểu tình ôn hòa và phối hợp với các tổ chức nhân quyền để bảo vệ cộng đồng nhập cư.
Tuy nhiên, với việc Tổng thống Trump đe dọa “cắt tài trợ liên bang cho các dự án của California” như đường sắt cao tốc, nguy cơ căng thẳng tiếp tục leo thang là rất cao.
Một kịch bản khả thi là hai bên sẽ tìm cách hạ nhiệt thông qua đối thoại như đã từng xảy ra vào tháng 1, khi ông Newsom và ông Trump bắt tay nhau để chiến đấu với nạn cháy rừng ở California. Tuy nhiên, với tham vọng chính trị của cả hai – ông Trump muốn củng cố di sản của mình, còn ông Newsom nhắm đến cuộc đua tổng thống năm 2028 – khả năng đạt được một giải pháp hòa bình dường như rất mong manh.
Steven Maviglio, một cố vấn lâu năm của Đảng Dân chủ tại California, cảnh báo, ông Newsom đang ở thế “tiến thoái lưỡng nan”. Nếu ông quá cứng rắn, có thể mất đi sự ủng hộ từ các cử tri trung lập. Nhưng nếu nhượng bộ, ông sẽ bị xem là “yếu đuối trước Tổng thống Trump”. Cuộc đối đầu này không chỉ là về nhập cư mà còn là về tương lai chính trị của cả hai người.
Cuộc đối đầu giữa Tổng thống Donald Trump và Thống đốc Gavin Newsom về chính sách trục xuất nhập cư năm 2025 là biểu tượng của sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội và chính trị Mỹ. Với Tổng thống Trump, đây là cơ hội để thực hiện lời hứa tranh cử và củng cố hình ảnh lãnh đạo mạnh mẽ. Với Thống đốc Newsom, đây là cuộc chiến bảo vệ các giá trị tiến bộ và quyền lợi của người nhập cư, đồng thời là “bước đệm” để ông xây dựng tên tuổi trên trường quốc gia.
Dù kết quả của cuộc đối đầu này ra sao, nó chắc chắn sẽ để lại dấu ấn lâu dài trong lịch sử chính trị Mỹ, đặt ra câu hỏi lớn về quyền lực, trách nhiệm và bản sắc của một quốc gia được xây dựng trên nền tảng của sự đa dạng.