‘Sách điện tử, sách nói không thay được cách đọc truyền thống’

Độc giả ngày nay có xu hướng đọc nhanh, multitask (làm nhiều việc cùng lúc) nên sách nói, podcast là lựa chọn phổ biến. Đây là “bầu trời mới”, nơi công nghệ và sáng tạo nội dung hòa quyện để tạo trải nghiệm cá nhân hóa, tương tác và truyền cảm hứng tới người đọc.

Tại Phiên thứ nhất Diễn đàn Xuất bản Số 2025 (Digital Publishing Summit 2025) diễn ra sáng 24/6 tại Hà Nội, các diễn giả là đại diện đơn vị phát hành sách bàn luận về hướng đi tiềm năng cho ngành xuất bản như sản xuất sách nói (audiobook), sách điện tử (ebook).

Ông Lê Quốc Vinh, Phó Chủ tịch Công ty cung cấp ứng dụng sách nói Fonos, nhận định âm thanh có khả năng truyền tải cảm xúc mạnh mẽ, khi phát triển nền tảng sách nói, đơn vị này chú trọng sử dụng nhạc nhẹ, giọng đọc lôi cuốn để dẫn dắt nội dung. Với những tựa sách về kinh tế, quản trị, ứng dụng Fonos dùng chính giọng của tác giả, khiến người nghe có cảm giác đang trò chuyện với người viết.

Hình thức này giúp độc giả giữ thói quen đọc cả khi bận rộn. “Người đọc có thể tiếp thu tri thức khi rửa bát, nấu ăn, lái xe, đọc cuốn sách yêu thích mà không cần cầm thiết bị trên tay”, ông Vinh nói.

Diễn đàn đặt ra câu hỏi: liệu trải nghiệm của người đọc sách giấy truyền thống với nghe sách có giống nhau, dùng sách điện tử, sách nói có thể có cảm xúc như khi cầm sách, lật giở từng trang giấy hay không?

Các diễn giả nhấn mạnh đơn vị xuất bản không nỗ lực thay đổi thói quen đọc sách giấy mà tìm phương thức để thu hút những ai chưa có thói quen đọc chuyển sang sách điện tử, nghe sách nói, các hình thức đọc mới chỉ hỗ trợ chứ không thay thế sách in.

Sự kiện đề xuất phương án ra mắt nhiều phiên bản của một cuốn sách như flashcard, sách song ngữ, minh họa bằng tranh để phù hợp với mọi đối tượng. Ông Nguyễn Cảnh Bình, Chủ tịch Alpha Books lấy ví dụ từ cuốn Lịch sử chữ quốc ngữ của tác giả Phạm Kiều Ly. Từ một luận án, sách được biên soạn thành tác phẩm dài 500-600 trang. Với mong muốn cung cấp kiến thức một cách bình dị, dễ hiểu nhất, tác giả kết hợp với nhà xuất bản Kim Đồng chỉnh sửa thành phiên bản mỏng hơn, cô đọng thông tin để phù hợp với độc giả nhỏ tuổi và cho ra mắt 100 câu hỏi về lịch sử chữ quốc ngữ, trình bày dưới dạng hỏi đáp nhằm kích thích trí tò mò.

Với hệ sinh thái ebook, nội dung truyền tải phải luôn đa dạng, cởi mở và chính thống. Song, ông Nguyễn Thế Hùng, giám đốc Công ty TNHH Điện tử Aki nhận định thị trường sách điện tử tại Việt Nam chậm hơn so với quốc tế do chưa có nền tảng phân phối để người đọc tiếp cận tri thức, mua sách điện tử một cách thuận tiện, dễ dàng.

Sự phát triển của các hình thức đọc mới cũng làm dấy lên lo ngại về vấn đề bản quyền. Ông Lê Quốc Vinh cho biết đây là điều các đơn vị xuất bản, tác giả sách vẫn luôn “đau đáu”, sách giả, sách in lậu tràn lan. “Các sản phẩm nội dung số rất dễ bị vi phạm bản quyền, chúng tôi ngăn chặn không kịp”, ông nói. Các diễn giả thống nhất các đơn vị xuất bản nên liên kết, đề xuất học theo quan điểm của Facebook, YouTube, phát triển website cho phép báo cáo, khóa sách vi phạm, người bị nghi ngờ về bản quyền phải chứng minh được sản phẩm của mình là chính thống.

Diễn đàn Xuất bản Số 2025 chủ đề Tương lai ngành xuất bản trong kỷ nguyên số có sự tham gia của nhiều nhà quản lý, chuyên gia công nghệ, đơn vị xuất bản, phát hành, startup nội dung số. Sự kiện gồm hai phiên thảo luận, phiên thứ hai Kết nối công nghệ – Khai phá thị trường diễn ra chiều 24/6, thảo luận về cách ứng dụng AI trong sản xuất, phân phối sách và thu hút độc giả trong thời đại trí tuệ nhân tạo.

Châu Anh