Trong cuộc trò chuyện dưới đây, KTS Nguyễn Thu Phong – Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam – đã chia sẻ góc nhìn thẳng thắn và sâu sắc về những thách thức cũng như tiềm năng của việc sáng tạo nội thất kiến trúc đương đại từ cảm hứng bản sắc văn hóa Việt.
Trong bối cảnh đương đại, cảm hứng từ bản sắc văn hóa Việt có còn là mảnh đất màu mỡ để các kiến trúc sư, nhà thiết kế sáng tạo không, thưa ông?
KTS Nguyễn Thu Phong:
Tôi khẳng định rằng, ở góc độ cảm hứng, bản sắc văn hóa Việt luôn là một mảnh đất giàu chất liệu và có sức sống mãnh liệt. Nó thôi thúc chúng ta đi tìm ngôn ngữ riêng, cách biểu đạt mới và giải pháp sáng tạo phù hợp với thời đại, nhưng vẫn mang hồn cốt dân tộc.
KTS Nguyễn Thu Phong – Phó chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam
Dù giàu cảm hứng, nhưng có vẻ không nhiều công trình thành công trong việc chuyển hóa bản sắc Việt vào thiết kế đương đại?
KTS Nguyễn Thu Phong:
Đúng vậy. Nếu nhìn trên bình diện rộng, số lượng tác phẩm kiến trúc và nội thất thật sự duy trì và phát huy được giá trị bản sắc Việt vẫn còn hạn chế.
Trong khi đó, chúng ta lại có rất nhiều nguồn cảm hứng khác bắt nguồn từ bản sắc văn hóa dân tộc – từ kiến trúc dân gian, các công trình tôn giáo, cung điện – nhưng phần lớn vẫn chưa được khai thác đúng mức hoặc bị bỏ qua trong hành trình sáng tạo hiện nay.
Vậy theo ông, vì sao việc phát triển một phong cách thiết kế đậm đà bản sắc Việt lại khó tạo thành trào lưu?
KTS Nguyễn Thu Phong:
Bởi một trào lưu thiết kế không thể hình thành từ nỗ lực đơn độc của một cá nhân. Nó đòi hỏi sự cộng hưởng từ nhiều tác giả, và cần một quá trình học hỏi, kế thừa và phát triển sáng tạo một cách liên tục.
Hiện nay, chúng ta đang thiếu một thế hệ kiến trúc sư và nhà thiết kế thực sự “bền chí” để theo đuổi phong cách thiết kế mang bản sắc Việt. Để có thể phát triển thành trào lưu, điều đó cần sự lan tỏa cảm hứng, sự thúc đẩy lẫn nhau giữa các tác giả và đơn vị hành nghề, cần sự công nhận từ thị trường và từ chính cộng đồng nghề nghiệp.
Hero House Bù Gia Mập được xây dựng bằng gỗ sao và được tái sử dụng từ một nhà truyền thống 40 năm của người dân tộc S’tiêng – Thiết kế: KTS Nguyễn Thu Phong
Trend 26+ là một ấn phẩm dự báo xu hướng quốc tế kết hợp cùng góc nhìn bản địa, theo ông việc ra đời của những ấn phẩm như thế này có giúp được gì cho ngành?
KTS Nguyễn Thu Phong:
Tôi đánh giá cao nỗ lực chuyên môn và tinh thần dấn thân của những người thực hiện ấn phẩm Trend 26+. Trong bối cảnh hiện nay, không có nhiều đơn vị sẵn sàng đầu tư và theo đuổi những nội dung như vậy.
Tuy nhiên, để xây dựng bản sắc thiết kế Việt một cách hiệu quả, trước hết nó phải thành công trên chính sân nhà – phải được thị trường nội địa công nhận, sử dụng, yêu thích. Nếu ở Việt Nam, các thiết kế mang bản sắc Việt chỉ xuất hiện rải rác, không tạo được sự hưởng ứng rộng rãi, thì khi mang ra quốc tế, chúng cũng chỉ dừng lại ở mức “đặc thù”, chưa đủ sức lan tỏa thành làn sóng.
Kiến trúc – nội thất hoàn toàn có thể là một phương tiện hiệu quả để quảng bá văn hóa Việt ra thế giới – bên cạnh ẩm thực, điện ảnh, thời trang, du lịch,… Nhưng để làm được điều đó, chúng ta cần đầu tư nghiêm túc, gia công ý tưởng, phát triển sản phẩm mới chứ không chỉ sao chép quá khứ. Và Trend 26+ có thể là một điểm khởi đầu đầy cảm hứng cho thế hệ kiến trúc sư, nhà thiết kế trẻ trong hành trình đó.
Trước tình trạng “đánh mất” bản sắc, ông có lời khuyên cụ thể nào cho thế hệ nhà thiết kế, kiến trúc sư trẻ?
KTS Nguyễn Thu Phong:
Tôi nghĩ hành trình đi tìm bản sắc thiết kế là một hành trình dài, đòi hỏi sự liên tục. Có thể trong giai đoạn đầu, bản sắc Việt chưa hiện rõ trong thiết kế – điều đó hoàn toàn bình thường. Nhưng nếu đặt tâm trí, dành một “ngăn tư duy” riêng để suy nghĩ về nó, học hỏi và chiêm nghiệm dần dần, thì theo thời gian, những yếu tố bản sắc sẽ tự nhiên thấm vào trong cách thiết kế của bạn.
Một công trình do KTS Nguyễn Thu Phong thiết kế, lấy cảm hứng từ kiến trúc phong cảnh thời nhà Nguyễn và kiến trúc truyền thống
Chúng ta cũng rất cần những cuộc trao đổi, thảo luận, thậm chí tranh luận chuyên môn để rèn giũa tư duy và khai mở cảm hứng. Hãy bắt đầu từ một cảm hứng cụ thể, từ một vật liệu, một không gian, hay một ký ức, và từ đó mở lối cho dòng chảy sáng tạo của bạn. Chặng đường ấy có thể không dễ, nhưng tôi tin đó là con đường đáng đi, và rồi nó sẽ đưa chúng ta đến với những phần thưởng lớn lao: được công nhận, được trân trọng, và được tự hào về những gì chúng ta tạo nên.
Xin cảm ơn ông!