Bé gái P.T.M (16 tháng tuổi, ở Cần Đước, Long An) được người nhà đưa vào bệnh viện cấp cứu trong tình trạng tím môi, da xanh tím.
Khai thác bệnh sử ghi nhận khoảng 14 giờ cùng ngày nhập viện, bé có ăn ghẹ và cải bó xôi được xay nấu canh ăn với cơm, có sử dụng nước giếng để nấu ăn. Sau khi ăn khoảng 1 giờ trong lúc đang chơi thì trẻ có biểu hiện giật mình, tím môi và da xanh tím, gia đình đưa trẻ đến Bệnh viện Nhi đồng Thành phố khám bệnh.
Ngày 19.6, bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Minh Tiến, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, cho biết lúc nhập viện bé M. quấy khóc, không sốt, không khò khè, thở rít, không nôn ói… Trẻ được làm xét nghiệm mẫu máu tiếp xúc khí trời. Lấy 1 ml máu trong ống tiêm 10 ml, được đậy nắp kim lắc đều 50 lần, thấy màu nâu đen của máu không thay đổi (không ngả màu đỏ) chứng tỏ trẻ bị methemoglobin máu (hồng cầu chứa hem F3+ không gắn kết được với oxy để chuyển thành máu hồng). Trẻ được chẩn đoán tím chưa rõ nguyên nhân, theo dõi methemoglobin máu.
Ngay lập tức trẻ được xử trí thở oxy, tiêm thuốc giải độc xanh methylene (methylthioninium) 1 mg/kg tiêm mạch chậm, uống than hoạt để thải loại độc chất ra khỏi đường tiêu hóa. Kết quả sau tiêm xanh methylene trong 5-10 phút, bé hồng hào dần.
Máu bé gái chuyển màu nâu đen
ẢNH: BVCC
Cẩn thận khi sử dụng nước giếng nấu ăn, không dùng nước củ dền pha sữa
Ngộ độc methemoglobin thường do chúng ta ăn uống có tiếp xúc với lượng nhiều nitrit hay gặp trong củ dền, cà rốt, nước giếng hoặc thuốc nhuộm, thuốc súng, kháng sinh… Thông thường trong cơ thể có hệ thống men khử Fe3+ thành Fe2+, tức là chuyển methemoglobin thành hemoglobin bình thường, nên giữ mức độ nồng độ MetHb trong hồng cầu có dưới 1%. Khi trẻ tiếp xúc nhiều với các chất oxit hóa, vượt quá khả năng khử của cơ thể, dẫn đến tăng methehemoglobin máu, làm thiếu oxy ở các mô và da bệnh nhân trở nên xanh tím.
Ở một số giếng nước có hàm lượng amoni cao thường cho thấy bị ô nhiễm bởi chất hữu cơ chứa nitơ, như nước thải, phân bón hoặc chất thải chăn nuôi. Trong môi trường có oxy, amoni có thể bị chuyển hóa thành nitrit và nitrat, hai hợp chất có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Nitrit đặc biệt nguy hiểm, vì khi vào cơ thể có thể gây ra tình trạng methemoglobinemia (thiếu oxy trong máu), nhất là ở trẻ sơ sinh
Qua trường hợp này, bác sĩ Tiến lưu ý đến quý phụ huynh nên cẩn thận khi sử dụng nước giếng nấu ăn, vì trong nước giếng có nhiều nitrate – là chất oxy hóa gây biến đổi hồng cầu hem F2+ thành F3+ không có khả năng gắn oxy để đưa đến mô cơ thể sử dụng. Từ đó dẫn đến thiếu oxy tím tái, thiếu oxy mô gây chuyển hóa yếm khí làm tăng lacatate máu, toan chuyển hóa. Trong bối cảnh nguồn nước ngày càng ô nhiễm, việc sử dụng nước máy được khuyến cáo cho các gia đình để sinh hoạt và nấu nước.
“Ngoài ra, một số loại rau quả như rau dền, củ dền,… có hàm lượng nitrate cao, khi sử dụng nước nấu từ loại này pha sữa cho con bú (vì nghĩ là màu đỏ bổ máu cho con) có thể gây ra methemoglobin máu, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh thiếu tháng”, bác sĩ chia sẻ.