Sóng ngầm quân sự Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương

Hội nghị thượng đỉnh thường niên của khối G7 vừa kết thúc vào ngày 17.6 tại Canada. Trong hội nghị lần này, Thủ tướng Úc Anthony Albanese, tham dự với vai trò khách mời, đã không có cuộc hội đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump như dự kiến do ông Trump về nước sớm hơn kế hoạch.

Kỳ vọng của người Úc

Cuộc gặp với ông Trump có ý nghĩa quan trọng với Thủ tướng Albanese vì mới đây, truyền thông Mỹ đưa tin Lầu Năm Góc đang xem xét lại vấn đề cung cấp tàu ngầm chạy bằng hạt nhân cho Canberra theo thỏa thuận 3 bên Mỹ – Anh – Úc (AUKUS) vốn được thông qua vào năm 2021 khi ông Joe Biden làm Tổng thống Mỹ.

Ảnh: Xinhua

Liên quan vấn đề này, tờ Politico đưa tin Thủ tướng Anh Keir Starmer đã có cuộc thảo luận với Tổng thống Trump và hai bên thống nhất sẽ tiếp tục thực hiện thỏa thuận AUKUS. Dù vậy, Canberra rõ ràng chưa nhận được sự xác tín trực tiếp từ chủ nhân Nhà Trắng.

Trả lời Thanh Niên, GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế – Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) phân tích: “Trung Quốc sẽ rất vui mừng nếu Washington không thực hiện thỏa thuận AUKUS, đặc biệt là nếu Tổng thống Trump không cung cấp công nghệ tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân cho Úc. Với Bắc Kinh, bất kể Mỹ hỗ trợ gì cho các đồng minh như Úc và Anh thì đều nhằm kiềm chế Trung Quốc. Trong khi đó, có thể Nhà Trắng xem xét lại các thỏa thuận liên quan quốc phòng là vì sự cân nhắc về tính hiệu quả, chia sẻ gánh nặng và trao đổi bình đẳng giữa các đối tác trong thỏa thuận”.

“Với AUKUS, có vẻ một bộ phận của chính quyền Tổng thống Trump muốn Úc phải trả nhiều tiền hơn cho việc tiếp nhận tàu ngầm”, GS Nagy nhận định.

Hiện nay, Úc chỉ sở hữu tàu ngầm lớp Collins chạy động cơ điện – diesel nên bị giới hạn về thời gian, khả năng lẫn hiệu quả và tầm hoạt động. Trong khi đó, xung quanh Úc là vùng biển rộng lớn và nước này cũng muốn tăng cường hoạt động ở cả các khu vực như Biển Đông để phòng ngừa từ xa trước sự trỗi dậy của hải quân Trung Quốc.

Trung Quốc tăng nhanh sức mạnh

Ngày 17.6, Viện Nghiên cứu hải quân Mỹ thông tin 2 nhóm tác chiến tàu sân bay Trung Quốc vẫn đang hoạt động ở vùng biển tây Thái Bình Dương. Trước đó, tàu sân bay Trung Quốc cũng chính thức vượt qua chuỗi đảo thứ 2 (định nghĩa nằm trong chiến lược chuỗi đảo của Mỹ nhằm kiềm chế hải quân Nga và Trung Quốc ở Thái Bình Dương).

Cùng ngày, truyền thông Trung Quốc đồng loạt đăng bài kỷ niệm 3 năm ngày ra mắt tàu sân bay Phúc Kiến – hàng không mẫu hạm đầu tiên của Trung Quốc được trang bị bộ phóng máy bay để có thể tăng hiệu quả tác chiến. Theo các thông tin mới, sau nhiều lần thử nghiệm, Trung Quốc dự kiến sẽ chính thức đưa tàu Phúc Kiến vào hoạt động trong năm nay.

Phân tích với Thanh Niên về sự vươn mình của hải quân Trung Quốc, GS Nagy cho rằng: “Tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc đã băng qua cái gọi là chuỗi đảo thứ hai. Đây là thông điệp gửi tới Mỹ và Nhật Bản rằng Bắc Kinh vẫn tiếp tục theo đuổi chiến lược dài hạn thống trị chuỗi đảo thứ nhất và thứ hai. Đối với Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước ASEAN, nếu Trung Quốc thành công trong chiến lược dài hạn này thì Bắc Kinh sẽ có sức mạnh áp đảo. Điều này có thể làm phức tạp thêm nỗ lực ban đầu của ASEAN nhằm đảm bảo quyền tự chủ chiến lược, khiến Nhật Bản, Hàn Quốc và chính thể chính trị ở Đài Loan đối mặt áp lực lớn do các tuyến hàng hải quan trọng bị Trung Quốc kiểm soát”.

Giữa bối cảnh như vậy, chiến lược của Mỹ với đồng minh trong khu vực sẽ như thế nào? GS Nagy nhận định: “Dưới thời Tổng thống Trump, Mỹ vẫn thực sự tập trung vào các đối tác có cam kết mạnh mẽ, chẳng hạn như quan hệ với Nhật Bản, Philippines, Úc. Đồng thời, các đối tác (như Bộ tứ gồm Mỹ – Nhật Bản – Úc – Ấn Độ) không chỉ phải thể hiện hiệu quả trong việc ngăn chặn Trung Quốc, mà còn phải chia sẻ gánh nặng an ninh trong quan hệ hợp tác. Mọi sự thay đổi trong các chương trình liên minh giữa Mỹ với các thành viên khác của Bộ tứ, hay trong quan hệ đồng minh song phương Mỹ – Nhật, Mỹ – Hàn Quốc cũng như một số đối tác tại Đông Nam Á thì đều dựa trên nguyên tắc của Washington là chia sẻ gánh nặng một cách bình đẳng, có cam kết”.