Steve Darby: ‘Việt Nam cần nhìn xa hơn việc nhập tịch cầu thủ’

– Tuyển Malaysia vừa thắng trận đậm nhất lịch sử khi gặp Việt Nam, tại vòng loại Asian Cup 2027. Ông đánh giá thế nào về quan điểm Malaysia cùng Indonesia sẽ là hai thế lực mới của bóng đá Đông Nam Á, thay thế Thái Lan và Việt Nam?

– Vấn đề rất đơn giản. Đội nào có nhiều cầu thủ hay, càng có nhiều cơ hội thành công. Nếu Malaysia và Indonesia có nhiều cầu thủ chuyên nghiệp, ăn tập ở châu Âu và Nam Mỹ, họ sẽ thống trị bóng đá Đông Nam Á. Nhưng trong dài hạn, chiến lược đó không tốt cho các cầu thủ bản địa, giống việc Việt Nam nhập tịch cầu thủ gốc Brazil.

– Nếu ông được đưa ra lời khuyên cho LĐBĐ Việt Nam (VFF), chiến lược ông sẽ đưa ra là gì?

– Tôi sẽ kết hợp giữa nhập tịch cầu thủ có gốc gác Việt Nam, xen kẽ phát triển đào tạo trẻ bản địa. Chương trình phát triển cầu thủ trẻ cần có hệ thống bài bản, để họ chơi được nhiều trận đấu và được giáo dục bóng đá, chẳng hạn như lối sống, dinh dưỡng và ngoại ngữ.

Các cầu thủ có gốc gác Việt Nam cũng cần có năng lực, là hình mẫu ở trong lẫn ngoài sân cỏ. Họ nên được đào tạo ở những môi trường bóng đá chuyên nghiệp như châu Âu và Nam Mỹ, chứ VFF không chỉ nhập tịch cầu thủ vì họ to lớn và không tốn nhiều tiền. Tôi không có vấn đề gì với những cầu thủ có gốc gác Việt Nam, vì họ cũng có thể rất yêu nước. Nhưng tôi phản đối nhập tịch cầu thủ không có nguồn gốc, vì họ có thể trở thành một dạng “lính đánh thuê”, coi nghĩa vụ thi đấu cho đội tuyển là một bàn đạp cho những mục tiêu khác.

– Làm cách nào cân bằng giữa việc sử dụng cầu thủ có gốc gác Việt Nam và nuôi dưỡng các tài năng bản địa?

– Việt Nam nên bổ nhiệm một chuyên gia, có nhiệm vụ tìm kiếm trên khắp thế giới những cầu thủ đủ điều kiện khoác đội tuyển, cả nam lẫn nữ. Internet thời nay giúp công việc này dễ dàng hơn nhiều so với trước kia. Có nhiều cộng đồng người Việt đang sống ở Australia, Mỹ và Đông Âu.

Những cầu thủ trẻ có tiềm năng của Việt Nam thì nên được gửi tới K-League (Hàn Quốc) và J-League (Nhật Bản) từ sớm, để họ học hỏi bóng đá chuyên nghiệp là như thế nào.

– Theo ông, quốc gia Đông Nam Á nào đang có hệ thống phát triển cầu thủ trẻ tốt nhất?

– Tôi nói điều này nghe có vẻ lạ, nhưng Lào sở hữu chương trình đào tạo trẻ xuất sắc. LĐBĐ Lào (LFF) sử dụng nguồn tiền từ FIFA và AFC một cách thông minh, nhằm phát triển cơ sở vật chất tốt hơn, cùng chương trình đào tạo HLV bóng đá trên khắp đất nước. Chủ tịch LFF Viphet Sihachakr kết hợp nguồn tiền tài trợ từ nhà nước và vốn xã hội hóa để phát triển tối ưu các cầu thủ tiềm năng, dù dân số không đông.

Với hàng chục năm kinh nghiệm ở Đông Nam Á, tôi thấy những cầu thủ giỏi nhất luôn là người Thái Lan. Họ kỹ thuật, nhưng cũng có tinh thần và thể chất mạnh mẽ. Quan trọng là họ luôn sẵn sàng chuyển sang quốc gia khác để phát triển tài năng.

Để đạt trình độ cao nhất, cầu thủ trước tiên cần có năng lực. Nhưng có nhiều cầu thủ có tiềm năng ở Đông Nam Á không phát triển như kỳ vọng. Điều khác biệt giữa giỏi và xuất sắc nằm ở sức mạnh tinh thần. Sức mạnh tinh thần ở đây gồm khả năng thi đấu dưới áp lực, duy trì phong độ ổn định và động lực tập luyện mỗi ngày dù thắng hay thua, mạnh mẽ trong khả năng thích nghi khi cần thay đổi môi trường, đồng thời giữ kỷ luật với bản thân. Các cầu thủ Argentina là hình mẫu tuyệt vời về sức mạnh tinh thần.

– Thái Lan, Indonesia và Malaysia có những nhân vật quyền lực như Madam Pang, Erick Thohir và Tunku Ismail. Họ trực tiếp hỗ trợ việc nhập tịch cầu thủ có lẫn không có nguồn gốc. Việt Nam chưa có một nhân vật có tầm ảnh hưởng như thế, theo ông vì sao?

– Nguồn lực tư nhân là yếu tố quan trọng trong việc phát triển một nền bóng đá. Thái Lan có chủ tịch Newin Chidchob của CLB Buriram United, Madam Pang của CLB Port. Còn Malaysia dĩ nhiên có thái tử Tunku Ismail Idris, nâng tầm CLB Johor Darul Tazim (JDT).

JDT đang là CLB số một Đông Nam Á, đứng thứ 253 thế giới, theo chỉ số sức mạnh Opta. So với Saudi Pro League, JDT chỉ đứng sau bốn CLB mạnh gồm Al Hilal, Al Nassr, Al Ittihad và Al Ahli. Buriram cũng đang đứng thứ 503 thế giới, cao hơn nửa đội ở Saudi League.

Madam Pang, Newin hay Tunku đều là những nhân vật “nói được, làm được”. Họ chịu đầu tư tiền bạc cho những kế hoạch, và cuối cùng hái quả ngọt.

Việt Nam cũng có nhiều người giàu có. Nhưng bóng đá phải làm cách nào đó thu hút sự quan tâm của giới nhà giàu, để họ thấy được lợi ích kinh tế có thể đạt được. Kịch bản lý tưởng là kết hợp ngân sách chính phủ, tiền hỗ trợ từ FIFA và đầu tư tư nhân.

V-League cũng cần được tôn trọng để thu hút khán giả hơn. Các đội chỉ nên chơi vào buổi tối, dưới những ánh đèn và mặt sân đủ tiêu chuẩn. Chứ không nên thi đấu vào buổi chiều oi nóng, mặt sân gồ ghề và các khán đài nhếch nhác, mất vệ sinh. JDT là hình mẫu để các CLB Việt Nam noi theo.

– Theo ông, Việt Nam có thể học hỏi được những gì từ JDT?

– Tôi từng dẫn dắt JDT giai đoạn 1998-2001. Khi đó, chúng tôi chỉ có đội ngũ ba người huấn luyện, trên sân bóng không có phòng thay đồ. Tunku, hoàng tử Johor, đã chuyên nghiệp hóa đội bóng một cách toàn diện.

Tunku xây dựng cơ sở vật chất tập luyện tuyệt vời, và một sân bóng mà người hâm mộ nào cũng muốn tới xem. Họ chiêu mộ và nhập tịch những cầu thủ gốc Tây Ban Nha hay Nam Mỹ. Cậu ấy cũng tuyển mộ đội ngũ nhân viên chuyên biệt nhằm tìm kiếm những cầu thủ có nguồn gốc Malaysia, như Matthew Davies, La’Vere Corbin-Ong, Endrick dos Santos hay Romel Morales. Làn sóng nhập tịch cầu thủ có nguồn gốc Malaysia gần đây cũng có công lớn từ Tunku.

– Làm thế nào để tìm kiếm những người như ông Newin, Tunku hay Madam Pang ở Việt Nam?

– Newin là một chính trị gia ở Buriram, hâm mộ bóng đá. Năm 2009, ông mua lại một đội bóng, chuyển trụ sở về Buriram. Ông ấy đã tạo ra một đội bóng mạnh, với cơ sở vật chất xuất sắc. Đổi lại, người dân Buriram bỏ phiếu cho Newin.

Madam Pang coi những người hâm mộ hạnh phúc là khách hàng tiềm năng. Bà là chủ tịch Bảo hiểm Muang Thai, cùng nhiều dự án kinh doanh khác. Có rất nhiều cách để các nhà đầu tư tư nhân thu hồi vốn từ bóng đá, dù chỉ đơn giản là quảng cáo.

Người Đông Nam Á thích bóng đá thắng, và họ sẽ theo dõi các nhà vô địch. Dân số tỉnh Buriram, tính tới cuối năm 2024, chưa đến 1,6 triệu người. Nhưng Buriram United bán được tới 600.000 áo đấu, riêng trong năm 2019. Có lúc chỉ trong một ngày thi đấu sân nhà, họ đạt nguồn thu bán vé và vật phẩm lên tới 865.000 USD (hơn 22 tỷ đồng). Newin không chỉ xây dựng một đội bóng, còn biến Buriram United thành thương hiệu được ưa thích. Doanh thu của họ có lúc cao gấp 19 lần nhà vô địch Thái Lan.

Nếu Thái Lan và Malaysia làm được, tại sao Việt Nam không thể?

Xuân Bình