Một khu vực cửa ngõ vào tỉnh Sweida ở Syria hôm 19.7
ẢNH: REUTERS
Hãng Reuters ngày 20.7 dẫn các nguồn thạo tin cho biết chính phủ Syria đã đánh giá sai phản ứng của Israel về việc quân chính phủ Syria được điều động đến miền nam, đồng thời tin tưởng vào thông điệp của Mỹ rằng Syria nên được điều hành bởi một nhà nước tập trung.
Theo đó, Israel không kích nhắm vào các binh sĩ Syria và Damascus hôm 16.7 trong diễn biến leo thang khiến giới lãnh đạo Syria bất ngờ. Động thái của Israel diễn ra sau khi quân chính phủ Syria bị cáo buộc sát hại nhiều người tại thành phố Sweida của người Druze.
Các nguồn tin nêu trên, bao gồm giới chức chính trị và quân sự Syria, cùng 2 nhà ngoại giao và các nguồn tin an ninh khu vực. Theo họ, Damascus tin rằng đã được bật đèn xanh từ cả Mỹ lẫn Israel về việc điều động lực lượng xuống miền nam, bất chấp việc Israel đã cảnh báo suốt nhiều tháng về việc không nên tiến hành điều đó.
Sự hiểu biết đó dựa trên các phát biểu công khai và riêng tư của Đặc phái viên Mỹ về Syria Thomas Barrack, cũng như các cuộc đàm phán an ninh ban đầu với Israel. Ông Barrack đã kêu gọi Syria được quản lý tập trung như một quốc gia thống nhất, không có các vùng tự trị.
Một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối bình luận về những thảo luận ngoại giao riêng tư, nhưng cho biết Mỹ ủng hộ thống nhất lãnh thổ Syria.
“Nhà nước Syria có nghĩa vụ bảo vệ tất cả người dân Syria, bao gồm cả các nhóm thiểu số”, phát ngôn viên này cho biết, đồng thời kêu gọi chính phủ Syria phải truy cứu trách nhiệm những kẻ gây ra bạo lực.
Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Syria phủ nhận rằng các phát biểu của ông Barrack đã ảnh hưởng đến quyết định triển khai quân đội, cho biết quyết định này được đưa ra dựa trên “các cân nhắc hoàn toàn mang tính quốc gia” và nhằm mục đích “chấm dứt đổ máu, bảo vệ dân thường và ngăn chặn leo thang xung đột dân sự”.
Chính phủ Syria đã điều xe tăng và binh sĩ đến Sweida hôm 14.7 nhằm dập tắt xung đột giữa các bộ tộc Bedouin và những phe vũ trang trong cộng đồng Druze – một nhóm thiểu số theo một tôn giáo bắt nguồn từ Hồi giáo, với tín đồ tại Syria, Li Băng và Israel.
Căng thẳng leo thang khi quân chính phủ Syria đụng độ với lực lượng dân quân người Druze, sau đó Israel hôm 16.7 tấn công với lý do bảo vệ nhóm người này, với các cuộc không kích vào thủ đô Damascus của Syria.
Phía Israel tuyên bố muốn bảo vệ cộng đồng người Druze ở Syria, đồng thời cũng muốn các khu vực phía nam Syria gần biên giới Israel vẫn được phi quân sự hóa.
Tổ chức Quan sát nhân quyền Syria (SOHR, trụ sở tại Anh) ước tính số người thiệt mạng kể từ khi xung đột giữa người Bedouin và người Druze bùng phát vào ngày 13.7 đã lên tới hơn 700, theo AFP. Trong số người chết có 21 người Bedouin tham chiến, 146 người Druze tham chiến, 287 binh sĩ thuộc chính phủ Syria và 245 dân thường. Ngoài ra còn có 15 binh sĩ thuộc chính phủ Syria đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel.
Hôm 18.7, Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) thuộc LHQ ước tính hơn 79.300 người đã phải di dời do cuộc xung đột nói trên, trong đó có 20.019 người chỉ tính riêng vào ngày 17.7. Cũng theo IOM, các dịch vụ nước, điện và viễn thông ở Sweida đã “sụp đổ” và tình trạng thiếu nhiên liệu đã làm tê liệt giao thông và hậu cần khẩn cấp.
Mỹ và một số bên khác đã nhanh chóng can thiệp ngoại giao để đảm bảo một lệnh ngừng bắn vào tối 16.7. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio mô tả vụ bùng phát bạo lực là một “sự hiểu lầm” giữa Israel và Syria.
Lãnh đạo Syria Ahmed al-Sharaa đã cam kết sẽ truy cứu trách nhiệm những kẻ gây ra các hành vi vi phạm đối với người Druze. Ông đổ lỗi cho “các nhóm ngoài vòng pháp luật” đang tìm cách kích động căng thẳng.