Cuộc khủng hoảng toàn diện: Từ giấc mơ robotaxi đến hiểm họa
Với cổ đông và người hâm mộ Tesla, nửa đầu năm nay chẳng khác nào một “bài kiểm tra sức bền khắc nghiệt”. Hãng xe điện từng được xem là biểu tượng đổi mới nay đang chật vật giữa hàng loạt khủng hoảng, từ công nghệ, doanh số đến chính trị.
Tâm điểm chú ý là màn ra mắt robotaxi – giấc mơ được Elon Musk ấp ủ suốt nhiều năm. Cuối tháng 6, Tesla chính thức triển khai đội xe Model Y tự hành thử nghiệm tại Austin, Texas với mức giá chỉ 4,20 USD/chuyến.
Tuy nhiên, niềm phấn khích nhanh chóng nhường chỗ cho hoài nghi khi video trên mạng xã hội ghi lại cảnh xe đi sai làn, phanh gấp bất thường, suýt đâm người đi bộ. Cơ quan An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Mỹ (NHTSA) đã vào cuộc, trong khi hệ thống “vision-only” (chỉ dùng camera thay vì radar) bị đặt dấu hỏi lớn về tính khả thi.
Cùng lúc đó, doanh số Tesla tại châu Âu lao dốc thê thảm. Riêng khu vực Bắc Âu, số lượng xe đăng ký mới trong tháng 6 giảm hơn 60% so với cùng kỳ năm ngoái, còn tại Thụy Điển mức giảm lên tới 64%. Tính trên toàn EU, doanh số tháng 5 giảm hơn 40%. Trong khi đó, các đối thủ Trung Quốc như BYD đang nhanh chóng chiếm thị phần nhờ mức giá rẻ, mẫu mã đa dạng và tốc độ ra mắt sản phẩm thần tốc.
Nhưng “cơn bão” thực sự có thể đến từ Elon Musk. Những phát ngôn gây tranh cãi của ông, đặc biệt là mâu thuẫn với cựu Tổng thống Trump, đã khiến giới đầu tư lo ngại. Ông Trump tuyên bố nếu đắc cử sẽ cắt bỏ các khoản trợ cấp liên bang – yếu tố sống còn với Tesla.
Từ năm 2019, công ty đã thu về hơn 10 tỷ USD từ việc bán tín chỉ khí thải – nguồn thu chiếm tới 1/3 lợi nhuận ròng của hãng. Nếu bị cắt, Tesla có nguy cơ mất đi một trụ cột tài chính quan trọng.
Các nhà đầu tư dõi theo cổ phiếu Tesla để tìm dấu hiệu hồi phục (Ảnh: Getty).
Bất ngờ và lời tiên tri 4 chữ
Giữa lúc tâm lý bi quan bao trùm phố Wall, một nhận định trái chiều bất ngờ xuất hiện. Trên sóng Bloomberg TV, Gene Munster, nhà phân tích kỳ cựu và đối tác quản lý tại Deepwater Asset Management, đưa ra một nhận định ngắn gọn, súc tích với 4 chữ: “We’re at the bottom” – “Chúng ta đã chạm đáy rồi”.
Dự báo của Munster không đến từ sự lạc quan mù quáng. Ông dựa vào báo cáo giao xe quý II mà Tesla vừa công bố, đó là khoảng 384.000 xe được giao trên toàn cầu. Dù giảm 13% so với cùng kỳ năm ngoái, con số này lại cao hơn 4% so với dự báo đồng thuận của giới phân tích. Đặc biệt, nó vượt qua ngưỡng bi quan mà nhiều định chế tài chính như Goldman Sachs từng đưa ra (chỉ ước tính khoảng 365.000 xe).
Không chỉ vậy, doanh số quý II tăng 14% so với quý I, cho thấy dấu hiệu ổn định và tiềm năng phục hồi. Hai mẫu xe chủ lực Model 3 và Model Y tiếp tục là trụ cột, chiếm gần như toàn bộ doanh số.
Ngay sau khi báo cáo và bình luận của Munster lan rộng, cổ phiếu Tesla đã bật tăng gần 5% trong phiên giao dịch trước khi điều chỉnh trở lại. Phản ứng giằng co này phản ánh tâm lý trái chiều của giới đầu tư: một bên vẫn nuôi hy vọng, bên còn lại không thể phủ nhận những rủi ro hiện hữu.
Hai kịch bản cho chặng đường còn lại
Lời tuyên bố “chạm đáy” của Munster không chỉ là một nhận định thị trường, mà còn mở ra 2 kịch bản rõ ràng cho tương lai của Tesla.
Kịch bản lạc quan: Quý II năm nay là đáy của chu kỳ suy giảm. Từ đây, Tesla sẽ vượt qua giai đoạn khó khăn nhất từ sức ép cạnh tranh đến những biến động nội bộ.
Khi chuỗi cung ứng dần ổn định và nhu cầu phục hồi, công ty có thể lấy lại đà tăng trưởng. Dù robotaxi còn nhiều trở ngại, nhưng nếu đạt được bước tiến công nghệ hoặc chính sách, đây sẽ là “lá bài tẩy” khổng lồ có thể định giá lại toàn bộ công ty.
Kịch bản bi quan: Mọi thứ chỉ là một cú “nảy mèo chết” – phản ứng ngắn hạn trong xu hướng giảm dài hạn. Tesla vẫn đang mất thị phần vào tay các đối thủ Trung Quốc, giá bán liên tục bị ép xuống khiến biên lợi nhuận co lại, và tương lai robotaxi bị phủ bóng bởi hàng loạt sự cố và rào cản pháp lý. Elon Musk, trong khi đó, tiếp tục gây tranh cãi, làm gia tăng mức độ bất ổn với các cổ đông.
2025 có thể sẽ là một trong những năm bước ngoặt trong lịch sử của Tesla, không chỉ vì những cú sốc mà còn vì khả năng vượt qua. Nhận định “chúng ta đã chạm đáy” không phải là sự đảm bảo cho thành công, mà là một giả thuyết cần được kiểm chứng qua từng quý tiếp theo.
Dẫu vậy, với những người yêu mến Tesla, lời nhận định 4 chữ này có thể là tia hy vọng đầu tiên sau nhiều tháng u ám.