Tôi từng nghĩ rằng, nếu mình cư xử đúng mực và chân thành, thì sự tử tế sẽ được đáp lại theo cách tương xứng.
Nhưng rồi câu chuyện xây nhà của chính tôi đã khiến niềm tin đó phải va đập với thực tế.
Trước ngày khởi công sửa sang căn nhà nhỏ của mình, tôi cẩn thận đi từng nhà hàng xóm để báo trước, xin phép và mong được thông cảm vì chắc chắn sẽ có bụi bặm, tiếng ồn và bất tiện.
Sau đó mang trái cây biếu ba nhà liền kề, kèm lời mong thông cảm vì sự phiền hà không thể tránh khỏi. Khi công trình hoàn tất, tôi còn chủ động đưa thợ qua từng nhà kiểm tra xem có hư hỏng gì không.
Nhưng năm sau, đến lượt nhà bên cạnh xây dựng lại. Không một lời báo trước. Khi căn nhà họ hoàn tất, không một lời hỏi thăm. Tôi phát hiện tường nhà mình nứt ngang nhưng tuyệt nhiên chẳng thấy ai đoái hoài. Sự tương phản giữa hai cách ứng xử, khi tôi sửa nhà và khi họ làm nhà khiến tôi không khỏi chạnh lòng.
Trong đời sống đô thị, đặc biệt ở các khu dân cư đông đúc, chuyện xây- sửa nhà dễ trở thành nguyên nhân phát sinh mâu thuẫn giữa hàng xóm láng giềng.
Không ít người cho rằng “đất của tôi, tôi làm”, rồi mạnh ai nấy xây, ồn ào, bụi bặm, đổ bê tông cả ngày lẫn đêm, mặc kệ ai bị ảnh hưởng. Thái độ coi thường người khác bắt đầu từ những chuyện nhỏ như vậy.
Cư xử có văn hóa khi làm nhà là một biểu hiện của sự tôn trọng cộng đồng, chất keo gắn kết mọi xã hội tử tế. Việc báo trước, xin phép, hỏi thăm hàng xóm, tưởng nhỏ, nhưng là phép lịch sự tối thiểu thể hiện trách nhiệm cá nhân với môi trường sống chung.
Còn sau khi công trình xong, nếu có gây ảnh hưởng thì việc kiểm tra, sửa chữa hay bồi thường cũng nên được xem là nghĩa vụ đạo lý, chứ không chỉ là chuyện ai đòi thì mới xử lý.
Tôi không mong người khác đối xử với tôi y hệt như tôi từng cư xử với họ. Nhưng ít nhất, tôi nghĩ họ nên biết rằng sự tử tế không phải là món hàng để trao đổi, mà là lựa chọn tử tế trong cuộc sống chung.