Tờ báo Tuổi Trẻ ngày 15-11-1987 với bài báo giúp thay đổi cuộc đời của Nguyễn Mạnh Huy – Ảnh: NVCC
Số phận của ông là số phận của chung nhiều người thời đó khi không được vào đại học vì lý lịch. Sau bốn lần thi mà vẫn không được nhập học, chàng trai Nguyễn Mạnh Huy đã gửi thư kêu cứu đến nhiều cơ quan. Khi cùng đường, ông gửi thư cho hai tờ báo Tuổi Trẻ và Thanh Niên.
Nhà báo Nam Đồng của Tuổi Trẻ đã tìm đến nhà Nguyễn Mạnh Huy ở Quy Nhơn viết lại câu chuyện với phần trích nhật ký đầy xúc động, khi gia đình kiệt quệ nhưng ý chí đi học của chàng trai vẫn luôn cháy bỏng.
Và vào năm 1988, Huy được vào đại học ở tuổi 25. Việc được đi học đã thay đổi cuộc đời ông, từ người thợ mộc trẻ thành kỹ sư ngành in và gắn bó với ngành in khoảng 40 năm trước khi về hưu vào năm 2024.
Đi học và được số phận sắp xếp theo ngành in
* Sau bước ngoặt cuộc đời là được học đại học, vì sao ông chọn ngành in để cống hiến?
– Năm 1987 tôi thi đại học ngành kỹ thuật công nghiệp của Đại học Bách khoa Sài Gòn. Ngành này mới mở nên nghĩ chắc người ta thương cho đi học. Sau này vô thì người ta nói ngành đó là ngành kỹ thuật công nghiệp in, không hiểu sao mất chữ “in”, do trường liên kết với một tổng công ty in để đào tạo.
Sau đó công ty này lại chuyển hướng hợp tác với Trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM.
Nếu muốn học đúng chuyên ngành đã thi, tôi phải chuyển sang Trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM. Tôi đã tham khảo ý kiến nhà báo Nam Đồng và quyết định chuyển trường.
Lúc đó ngành in rất mới mẻ với tôi, nhưng tôi vốn đam mê kỹ thuật nên học bất cứ cái gì về kỹ thuật cũng được.
Ngành in năm đó mới đào tạo đến khóa thứ hai. Đến giờ tôi vẫn đang giảng dạy với tư cách giảng viên thỉnh giảng ở khoa in và truyền thông của Trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, ký hợp đồng hưu trí vào năm 2024.
Thời ra trường, tôi cũng được mời ở lại làm giảng viên. Nhưng tôi quyết định đi làm công ty để trải nghiệm thực tế, đúc kết được nhiều kinh nghiệm để nâng cao tay nghề. Ban đầu tôi làm cho công ty tư nhân. Lứa sinh viên của tôi may mắn đáp ứng nhu cầu xã hội về công nghệ in thời đó.
* Ông không lựa chọn từ đầu mà bất ngờ chuyển hướng theo ngành in, đó có phải sự sắp đặt của số phận?
– Tôi cũng nghĩ vậy. Ngành in không phải ngành mới, nhưng giai đoạn đó là khi ngành in Việt Nam bắt đầu tiệm cận với những kỹ thuật hiện đại của thế giới, rất cần nguồn nhân lực được đào tạo bài bản. Trước đó chỉ có những người được đào tạo hệ công nhân với kỹ thuật cũ. Nhờ đi làm công ty từ sớm, tôi may mắn được tiếp cận những kỹ thuật mới.
Sau khi làm công ty tư nhân vài năm, tôi về làm cho xí nghiệp in Lê Quang Lộc khi đó thuộc báo Tuổi Trẻ. Đó là dịp tôi quay về để cảm ơn báo Tuổi Trẻ đã giúp đỡ mình. Việc đó cũng được các anh chị bên ban biên tập ủng hộ, trong đó có anh Ba Lãng.
Tôi về đó làm được 11 năm, lên vị trí quản đốc phân xưởng chế bản. Sau đó xí nghiệp chuyển thành Công ty TNHH MTV Lê Quang Lộc và trực thuộc Thành Đoàn TP.HCM. Đến lúc đó thì tôi xin nghỉ và chuyển sang cơ quan khác cho đến khi về hưu.
* Ông có cảm nghĩ gì khi nhớ về thời hoàng kim của báo in mà mình đã có cơ hội làm việc và chứng kiến tận mắt?
– Do làm trong ngành in, vô tình tôi được gắn bó với báo chí ở mảng hậu cần. Vì vậy tôi cũng chứng kiến những giai đoạn đỉnh cao của báo in khi số lượng in ra rất lớn. Khi báo online xuất hiện, tôi cũng đã hình dung ra một tương lai phát triển như hiện nay. Nếu các nhà in không chuyển hướng và đầu tư trang thiết bị cho các ấn phẩm khác, đến một lúc nào đó sẽ gặp khó khăn.
Ông Nguyễn Mạnh Huy
Việc đọc báo in vẫn là một nét văn hóa rất hay. Báo in vẫn có sức lan tỏa mạnh vì thường người ta không đọc lướt. Trong xu thế phát triển của thời đại, có nhiều thứ chúng ta phải chấp nhận. Chỉ tiếc rằng nếu sau này không còn báo in nữa, tôi sợ là sẽ thiếu đi những bài xã luận dài thay vì những bài ngắn trên điện thoại hoặc máy tính. Với báo in, người đọc có thể đọc hết những bài viết dài. Bài viết dài cũng là nơi phóng viên thể hiện được năng lực của mình.
Ông Nguyễn Mạnh Huy trong cuộc trò chuyện với Tuổi Trẻ – Ảnh: MI LY
Lòng nhân ái và sự can đảm của báo chí
* Không nhiều tờ báo gắn bó với phong cách làm báo nhân văn, quan tâm đến từng số phận con người, tìm hiểu sâu và tạo ra sự thay đổi lớn như với câu chuyện của ông. Ông có thấy vậy không?
– Tôi có giai đoạn gắn bó với những anh chị kỳ cựu của báo Tuổi Trẻ. Tôi rất quý họ và đến bây giờ vẫn thấy phong cách viết của họ rất hay. Báo chí vẫn luôn là một kênh hỗ trợ những số phận khó khăn, như báo Tuổi Trẻ có học bổng cho sinh viên, những người rơi vào tình cảnh yếu thế trong xã hội mà không biết kêu ai.
Giống như tôi ngày trước, tôi đã kêu cứu nhiều nơi, cùng đường tự nhiên sực nhớ đến báo chí. Nếu không gửi thư cho báo, chắc tôi không bao giờ được đi học.
Tới giờ này tôi vui vì mình đã học và cố gắng hết sức để trở thành một người có tay nghề vững vàng, được nhìn nhận trong ngành nghề của mình, được đồng nghiệp coi là chuyên gia trong lĩnh vực chế bản.
Có một câu chuyện rất vui là một bạn trẻ được cha mẹ đặt trùng tên với tôi vì ba mẹ bạn rất quý tôi. Trước khi đi du học Mỹ, bạn nhờ một tờ báo kết nối với tôi và gặp tôi để trò chuyện, có thêm cảm hứng để học tập.
Đến giờ bạn khá thành công, vẫn giữ liên lạc thường xuyên với tôi. Cách đây hai năm, bạn về Việt Nam cưới vợ và có mời tôi dự đám cưới.
* Cuộc đời ông có những lận đận nhưng cũng có những món quà từ lòng tốt, và cũng nhờ ông đã cất lên tiếng nói của mình?
– Tôi may mắn được gặp gỡ những con người có lòng nhân ái và sự can đảm. Đó là những người làm báo, đặc biệt là các anh chị ở báo Tuổi Trẻ.
Không dễ để cất lên tiếng nói ấy. Có thể điều đó xuất phát từ bản chất của người làm báo là nhân văn và sẵn sàng dấn thân. Một sự việc khó khăn nhưng vì lợi ích cộng đồng, vì lợi ích của người yếu thế nên họ sẵn sàng dấn thân. Đó là giá trị rất tốt đẹp của báo chí.
Hiện tôi là ủy viên ban chấp hành Hội In TP.HCM, cũng như làm trưởng ban liên lạc cựu sinh viên của khoa in và truyền thông. Cộng đồng cựu sinh viên cũng khá lớn. Chúng tôi kết nối các cựu sinh viên thành đạt muốn hỗ trợ khoa. Còn ở ban chấp hành Hội In TP.HCM, tôi tham gia trên tinh thần hỗ trợ các doanh nghiệp đào tạo nguồn nhân lực cho ngành in, phối hợp với khoa.
* Việc đi học mở ra chân trời mới cho mỗi con người?
– Nhờ học tập, tôi có cuộc sống ổn định, có nghề nghiệp mình yêu thích. Ban đầu tôi không biết ngành in là ngành gì, khi đi học mới thấy thích và càng đi làm thì càng yêu nghề.
Là kỹ sư in, thứ tôi yêu thích nhất là học hỏi những công nghệ mới của thế giới và áp dụng thành công cho công việc. Khi làm ở xí nghiệp in Lê Quang Lộc, tôi cũng có nhiều sáng kiến lắm. Lúc đó tôi yêu nghề và anh giám đốc ở đó cũng rất quý tôi nên tạo điều kiện.
Một lần tôi được cử đi dự hội chợ triển lãm ngành in ở Singapore vào khoảng năm chín mấy. Tôi thấy người ta thao tác phần mềm bình bản điện tử. Lúc đó ở Việt Nam phòng chế bản phải bình những trang in vào vị trí theo cách thủ công, còn công nghệ mới đó là thao tác trong phần mềm máy tính.
Tôi mê quá nên đứng xem cả buổi rồi về thuyết phục anh giám đốc mua xài. Đó cũng là cách để nâng cao chất lượng in. Thời năm 1999, mua phần mềm đó 5.000 USD là giá trị rất lớn nhưng về áp dụng vào công việc hiệu quả quá trời luôn.
Ơn nghĩa Tuổi Trẻ với gia đình tôi rất lớn
Ông Nguyễn Mạnh Huy kể, anh trai ông từng làm việc ở Công ty cổ phần Thế Kỷ 21, thông qua sự giới thiệu của nhà báo Nam Đồng. Ông mua được miếng đất để xây ngôi nhà đầu tiên cũng là đất của báo Tuổi Trẻ thời đó. Rồi sau này ông chuyển về quận 10, TP.HCM và gắn bó đến hôm nay.
“Ơn nghĩa của báo Tuổi Trẻ với gia đình tôi là rất lớn” – ông nói.
