Sau hơn một năm triển khai thu phí tạm thời khi sử dụng lòng đường, vỉa hè, TPHCM hiện đã tạm ngưng mô hình này. Việc tạm ngưng do Chính phủ ban hành Nghị định 165/2024/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025), không cho phép các hoạt động lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh.
Người dân giữ nguyên mô hình
Theo ghi nhận của phóng viên Dân trí, tại nhiều tuyến đường từng áp dụng thu phí, người dân vẫn tiếp tục sử dụng một phần vỉa hè như trước.
Trên đường Trần Hưng Đạo (phường Bến Thành, phường Cầu Ông Lãnh), vỉa hè gọn gàng và sạch đẹp. Người dân kê bàn ghế kinh doanh cà phê, quán ăn và chừa lối cho người đi bộ. Một phần vỉa hè trên tuyến đường này đã được cơ quan chức năng cải tạo, lắp gạch mới.
Bà Huỳnh Thị Kim Loan (hộ dân ở số 457 Trần Hưng Đạo, phường Cầu Ông Lãnh) cho biết, một năm trước, khi chính quyền địa phương ra thông báo tạo điều kiện cho người dân đóng phí để sử dụng vỉa hè, bà đã đăng ký ngay.
Vỉa hè trên đường Trần Hưng Đạo được lát đá sạch đẹp (Ảnh: An Huy).
Bà thuê 8m2 vỉa hè với phí 100.000 đồng/m2/tháng. Bà được cán bộ phường hướng dẫn đóng tiền qua ứng dụng do UBND quận 1 (cũ) quản lý. “Lúc đó tôi đóng tiền nguyên một năm với giá 9,6 triệu đồng và thêm một khoản tiền thuế. Phần vỉa hè, tôi để xe bán bánh mì và một số hàng tạp hóa”, bà Loan nói.
Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, bà không được cán bộ nào nhắc phải tiếp tục đóng phí để sử dụng vỉa hè. Bà không đóng thêm, nhưng tiếp tục để xe bán bánh mì hoạt động đến nay. Cách đây mấy hôm, bà mới biết mô hình cho người dân đóng phí để sử dụng tạm thời một phần lòng đường, vỉa hè đã tạm ngưng và đang chờ quy định mới.
“Mỗi tháng tôi đóng 800.000 đồng, số tiền cũng không phải ít, nhưng tôi rất mong thành phố duy trì mô hình này để người dân yên tâm buôn bán”, người phụ nữ chia sẻ thêm.
Bên cạnh đó, vỉa hè đường Phan Chu Trinh (bên hông chợ Bến Thành) vẫn là nơi giữ xe và buôn bán trái cây như trước đây. Các tuyến đường khác như Võ Văn Kiệt, Hàm Nghi… cách đó không xa cũng trong tình trạng tương tự.
Sạp bán trái cây của bà Xuyến trên đường Phan Chu Trinh (Ảnh: An Huy).
Bà Xuyến (chủ sạp bán trái cây vỉa hè Phan Chu Trinh) cho biết, trước đó người thân của bà đã làm hồ sơ đóng phí sử dụng vỉa hè và để lại chỗ buôn bán cho bà. Bà đã kinh doanh tại đây gần một năm. “Tôi vẫn để hàng đúng vị trí đăng ký, không lấn chiếm lối đi. Người dân như tôi mong muốn được tiếp tục đóng phí để ổn định buôn bán, nuôi sống gia đình”, bà nói.
Tương tự, bà Duyên (48 tuổi, bán trái cây gần đó) cho hay, sau gần một tháng phường sáp nhập, hoạt động kinh doanh của bà vẫn diễn ra bình thường. Bà cũng nghe thông tin thành phố tạm ngưng thu phí và đang chờ hướng dẫn mới.
Một lãnh đạo UBND phường Tân Định xác nhận, thành phố đã tạm ngưng thực hiện Quyết định 32/2023 về thu phí sử dụng tạm thời vỉa hè, lòng đường. “Hiện phường không vận động người dân đóng khoản phí này và đang chờ thông báo mới”, vị này nói.
Lắp camera phạt lấn chiếm vỉa hè
Trong khi đó, tại nhiều tuyến đường trung tâm TPHCM, tình trạng lấn chiếm vỉa hè diễn ra phổ biến. Trên đường Cô Bắc (phường Cầu Ông Lãnh), nhiều đoạn vỉa hè bị chiếm dụng làm quán ăn, quán nước; lòng đường bị tận dụng làm bãi đỗ xe máy.
Tình trạng tương tự xảy ra trên đường Nguyễn Khắc Nhu, người bán hàng rong đậu xe dưới lòng đường; vỉa hè cũng bị hàng quán chiếm trọn lối đi bộ.
Đặc biệt, tại đường Yersin (đoạn từ Võ Văn Kiệt đến Nguyễn Công Trứ), người dân không chỉ lấn vỉa hè mà còn tràn xuống lòng đường để đặt bàn buôn bán, đỗ xe, khiến giao thông qua khu vực bị cản trở.
Ngoài ra, các tuyến đường ở một số phường lân cận như Cách Mạng Tháng Tám, Tô Hiến Thành, Lê Văn Sỹ… cũng ghi nhận tình trạng lấn chiếm vỉa hè tương tự.
Tình trạng lấn chiếm lòng lề đường, vỉa hè xảy ra trên đường Yersin (Ảnh: An Huy).
Trước thực trạng này, Sở Xây dựng TPHCM cho biết, sẽ tham mưu UBND thành phố lập các đoàn kiểm tra chuyên trách, đi thực tế tại các tuyến đường “nóng” để đánh giá tình hình quản lý trật tự vỉa hè, xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp.
Bên cạnh đó, thành phố cũng nghiên cứu lắp thêm hệ thống camera giám sát để xử phạt các trường hợp lấn chiếm vỉa hè, lòng đường. Việc thí điểm trước mắt sẽ triển khai tại các khu vực có vi phạm kéo dài, trong đó có cả các địa bàn mới sáp nhập từ Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu.
Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị TPHCM sẽ chủ trì khảo sát, phối hợp các đơn vị liên quan để xây dựng phương án cụ thể.
TPHCM bắt đầu thu phí tạm thời khi sử dụng một phần lòng đường, vỉa hè từ ngày 1/1/2024 theo Quyết định 32/2023 và Nghị quyết 15/2023. Cơ sở pháp lý dựa trên Luật Giao thông đường bộ năm 2008 và Luật Phí, Lệ phí năm 2015.
Tuy nhiên, đến tháng 6/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Đường bộ và Luật Trật tự, an toàn giao thông mới. Chính phủ cũng ban hành Nghị định 165/2024/NĐ-CP (có hiệu lực từ 1/1/2025), thay thế Luật Giao thông đường bộ năm 2008 và điều chỉnh thẩm quyền, nội dung sử dụng vỉa hè, lòng đường.
Theo quy định mới, UBND cấp tỉnh không còn quyền ban hành quy định sử dụng vỉa hè, lòng đường, đồng thời cấm các hoạt động kinh doanh, buôn bán trên vỉa hè.
Trước tình hình đó, Sở Xây dựng kiến nghị UBND TPHCM xem xét hai nội dung: Bãi bỏ Quyết định 32/2023 và đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 15/2023 cho phù hợp; Giao Sở Xây dựng phối hợp với Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM xây dựng đề án tổng thể về quản lý, khai thác, sử dụng vỉa hè, lòng đường theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.
Đề án sẽ tham khảo dữ liệu từ các địa phương sáp nhập như Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu để áp dụng cho toàn TPHCM mới.