Quy định về lương hưu hiện hành (đến ngày 30.6.2025)
Cách tính tỷ lệ lương hưu hiện nay được quy định theo theo luật BHXH 2014 (còn hiệu lực đến ngày 30.6.2025).
Theo đó, mức lương hưu hằng tháng được tính dựa trên tỷ lệ phần trăm của mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH, với công thức có sự khác biệt giữa nam và nữ.
Chi trả lương hưu ở một bưu điện tại TP.HCM
ẢNH: L.T
Cụ thể, lao động nữ đóng BHXH 15 năm được hưởng lương hưu mức 45% bình quân tiền lương đóng BHXH; sau đó mỗi năm đóng thêm được tính thêm 2%, và mức tối đa là 75% (ứng với 30 năm đóng).
Trong khi đó, lao động nam cần đóng đủ 20 năm để được 45%; mỗi năm đóng thêm được cộng 2%, mức tối đa 75% tương ứng với 35 năm đóng BHXH.
Nói cách khác, nữ giới đạt tỷ lệ 45% sớm hơn (ngay tại mốc 15 năm) còn nam giới phải đóng lâu hơn (20 năm) mới đạt mức 45% ban đầu.
Tỷ lệ tối đa 75% áp dụng chung cho cả hai giới khi đóng vượt số năm cần thiết (nam ≥35 năm, nữ ≥30 năm).
Những thay đổi quan trọng từ ngày 1.7.2025
Luật BHXH 2024 (có hiệu lực từ ngày 1.7.2025) đã quy định giảm điều kiện thời gian đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm đối với cả nam và nữ.
Như vậy, từ 1.7.2025, người lao động đủ tuổi nghỉ hưu chỉ cần có 15 năm đóng BHXH trở lên là được hưởng lương hưu hằng tháng, thay vì nam giới phải đóng tối thiểu 20 năm như quy định cũ.
Quy định mới này đã thống nhất điều kiện năm đóng giữa nam và nữ, xóa bỏ khoảng cách lâu nay (nam 20 năm, nữ 15 năm).
Tuy nhiên, luật cũng nêu rõ điều kiện tối thiểu 15 năm này không áp dụng đối với trường hợp nghỉ hưu sớm do suy giảm khả năng lao động (nghỉ hưu khi bị suy giảm ≥61% khả năng lao động).
Những trường hợp nghỉ hưu trước tuổi vì lý do sức khỏe hoặc nghề nghiệp nặng nhọc vẫn phải đáp ứng điều kiện riêng theo luật.
Do giảm thời gian đóng tối thiểu, luật mới đã thay đổi công thức tính lương hưu cho phù hợp. Cụ thể:
Đối với lao động nữ, vẫn tính 45% mức bình quân tiền lương với 15 năm đóng BHXH (giữ nguyên như quy định cũ). Sau đó, mỗi năm đóng thêm tính +2%; mức tối đa lương hưu vẫn là 75% tương ứng với 30 năm đóng BHXH. Như vậy, về cơ bản cách tính của nữ không thay đổi so với trước đây.
Đối với lao động nam, giữ nguyên mức 45% cho 20 năm đóng BHXH, sau đó mỗi năm thêm +2%, tối đa 75% tại 35 năm đóng (giống công thức cũ cho nam có ≥20 năm). Điểm mới là bổ sung công thức cho nam giới có từ 15 đến dưới 20 năm đóng BHXH.
Theo đó, trường hợp này lương hưu được tính bằng 40% mức bình quân tiền lương cho 15 năm, sau đó mỗi năm thêm +1%. Nghĩa là, nam đủ 15 năm được 40%, 16 năm được 41%…, đến 19 năm được 44%, và 20 năm sẽ đạt 45% (tiếp nối công thức chung).
Quy định này đảm bảo nam giới có thời gian đóng ngắn (15 – 19 năm) vẫn có lương hưu, thay vì trước đây nếu dưới 20 năm thì không được lương hưu. Mức tối đa 75% lương bình quân của nam giữ nguyên (tương ứng 35 năm đóng).
Ngoài ra, luật BHXH 2024 vẫn duy trì trợ cấp 1 lần khi nghỉ hưu đối với người đóng BHXH trên số năm tương ứng mức hưởng 75%.
Cụ thể, mỗi năm đóng dư (ngoài 30 năm với nữ, 35 năm với nam) sẽ được nhận trợ cấp 1 lần bằng 0,5 tháng lương cho mỗi năm dư, chi trả cùng thời điểm hưởng hưu trí.
Quy định này về căn bản là kế thừa từ luật cũ, nhằm khuyến khích người lao động tiếp tục làm việc dù đã đạt mức lương hưu tối đa.