‘Cháu tôi phải ngồi tại chỗ làm một bài tập tương tự để chứng minh không ‘đạo’ 100% bài viết của AI’.
“Cháu tôi là sinh viên, đã sử dụng AI để tham khảo, sau đó phát triển bài tập dựa trên gợi ý của AI. Khi nộp bài, giảng viên đã dùng công cụ ‘quét’ AI và bài bị đánh giá là 86% sử dụng AI.
Cuối cùng, bạn ấy đã phải ngồi tại chỗ làm một bài tập tương tự thế để chứng minh mình không ‘đạo’ 100% bài viết của AI”.
Độc giả nickname bình luận như trên. Không chỉ sinh viên, nhiều học sinh khiến thầy cô giáo e ngại
“Các bạn chép toàn bộ lời giải mà ChatGPT đưa ra, không cần biết có phù hợp với kiến thức mình học hay cách giáo viên hướng dẫn hay không” – là chia sẻ của một giáo viên Toán tại một trường THCS tư thục ở Hà Nội, đồng thời vị giáo viên đưa ra nhận xét: “Đây là hành vi lạm dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI)”.
Theo ông, tình trạng sử dụng ChatGPT, Grok, Deepseek… xảy ra ở tất cả lớp từ khối 6 đến 9. Dấu hiệu khiến thầy nhận biết là lời giải dùng phương pháp không phù hợp với chương trình, chủ yếu là vượt cấp.
Độc giả nickname bày tỏ: “Học sinh lạm dụng AI để làm bài kiểm tra, báo cáo (giải Toán, làm Văn) để đối phó với giáo viên. Đây là biểu hiện của cách học đối phó, lười nhác, ỷ lại và gian lận, lâu dần tạo thành nhiều thói quen xấu”.
Trong khi đó, bạn đọc nickname đặt ra một cái nhìn dài hạn hơn: “Sự ra đời của AI sẽ phân chia con người thành hai nhóm. Một nhóm làm chủ AI, một nhóm bị AI làm chủ. Nhóm thứ nhất sẽ mạnh mẽ nâng cao hiểu biết, năng lực và trở nên giàu hơn. Nhóm thứ hai sẽ mất đi những năng lực cơ bản nhất.
Nhiều bậc phụ huynh không nhận thức được mối nguy hại khi để trẻ em dùng AI không kiểm soát. Nếu dùng AI đúng đắn thì AI sẽ là thầy giáo tận tâm nhất trong các thầy giáo.
Sau khi dùng AI để giải một bài tập khó, thay vì chép thì hãy tìm hiểu để nắm được cách giải. Nếu chỗ nào chưa biết thì đặt câu hỏi để AI giải thích. Cần có đối chứng mỗi bài với một, hai AI khác vì AI có thể giải sai những bài tập đơn giản. Khi đã hiểu được thì đó trở thành kiến thức của đứa trẻ”.
Độc giả nhìn nhận: “Việc học là quá trình rèn luyện lâu dài cho não bộ. Kể cả khi đã hiểu một vấn đề nhưng không tự rèn luyện thì không thể vận dụng nó vào thực tế.
Bản chất con người là lười, nếu có cách mà mất ít thời gian và công sức để thực hiện một việc gì đó thì người ta sẽ làm như vậy. Với trẻ con thì càng như vậy, không thể giải thích các tầng ý nghĩa sâu xa cho chúng đâu.
Chúng sẽ nghĩ là khi đã hiểu thì cứ dùng AI làm bài cho nhanh và coi việc rèn luyện tự thân là vô bổ.
Cho nên đừng nghĩ là dạy cách để học sinh biết sử dụng AI đúng cách thì chúng sẽ làm đúng cách.
Việc dạy cách sử dụng AI là cần thiết nhưng việc phát triển và vận dụng các công cụ phát hiện sử dụng AI cũng cần thiết không kém. Và đặc biệt cần có hình phạt xứng đáng khi gian lận. Đây là giáo dục, không nên trừng phạt trong một bài kiểm tra mà phải phạt nặng vì chúng đi sai đường”.
Các nhà giáo và chuyên gia công nghệ đều nhận định cấm học sinh dùng AI là điều không thực tế, mà cần hướng dẫn các em sử dụng hiệu quả. Để làm được điều này, cả phụ huynh và giáo viên cũng cần nâng cao kỹ năng AI của mình.
Độc giả đề xuất “quy chế AI”:
“1. Quy chế sử dụng AI: Trong đó quy định sẽ cho điểm 0 nếu phát hiện tỷ lệ AI bao nhiêu % đó. Tất nhiên, phát hiện thì cũng phải dựa trên căn cứ phần mềm nào đó, nên lấy phần mềm chính hãng vì họ cung cấp giải pháp và thay đổi liên tục để tránh bị qua mặt (như virus và anti-virus vậy). Việc này làm mọi người sợ không dám lạm dụng. Luôn cần chế tài như vậy.
2. Giảng dạy kiến thức nền thật kỹ trên lớp, và nhấn mạnh: không có kiến thức nền thì cũng giống như dùng máy tính làm phép cộng trừ mà không biết cách làm bằng tay vậy. Điều này nguy hiểm vì không kiểm soát được AI. Và nếu em nào lạm dụng thì đối chiếu điều 1 (tóm lại là vẫn dùng chế tài).
3. Ra đề thi offline, không lạm dụng cho bài về nhà. Thậm chí đi ngược lại xu thế là cho viết tay tất cả trong phòng kín, không thiết bị hiện đại; cho thi vấn đáp (tất nhiên ra đề và thi kiểu này cần rất nhiều công sức của thầy cô khi thi và chấm thi).
4. Khuyến khích mọi người dùng AI để hỏi, trao đổi giải pháp, sáng tạo nội dung dựa trên nền kiến thức nền tảng là xu hướng không tránh khỏi, đòi hỏi người dạy cũng phải làm chủ AI trước khi đến lớp”.
Hữu Nghị tổng hợp