Tự làm kombucha – thức uống lên men ‘healthy’

Hân, 23 tuổi, nhân viên truyền thông tại TP HCM, từng phải vật lộn với các vấn đề tiêu hóa do thói quen ăn uống thiếu kiểm soát. Chứng kiến đồng nghiệp chú trọng chăm sóc sức khỏe, cô quyết định thay đổi bằng cách tự chuẩn bị bữa trưa và mang theo một chai kombucha tự ủ. Việc duy trì thói quen uống kombucha trước mỗi bữa ăn đã giúp Hân cải thiện rõ rệt tình trạng đầy bụng, tâm trạng cũng ổn định và vui vẻ hơn.

Với Hân, quá trình tự làm kombucha không hề phức tạp. Chỉ cần trà, đường, scoby (cộng sinh của vi khuẩn và nấm men) cùng một chút kiên nhẫn, cô “có ngay món kombucha thanh mát sau vài ngày”. Không ngừng sáng tạo, Hân còn kết hợp kombucha với các nguyên liệu giàu vitamin C như chanh dây hay gừng nghệ chống viêm để đa dạng hương vị và gia tăng giá trị sức khỏe.

Sau nhiều tháng kiên trì, Hân nhận thấy sức khỏe tiêu hóa tiến bộ rõ rệt, da dẻ mịn màng hơn nhờ các chất chống oxy hóa từ trà lên men, đặc biệt, cảm giác căng thẳng cũng dần tan biến.

Hoàng, 30 tuổi, cũng bén duyên với kombucha từ sự mệt mỏi và chán nản kéo dài do áp lực công việc. Tình cờ xem một video trên YouTube về kombucha, anh bị cuốn hút bởi ý tưởng vừa chăm sóc bản thân vừa khám phá vai trò “chuyên gia phòng thí nghiệm tại gia”.

Niềm say mê lên men đã biến mỗi chai kombucha của Hoàng không chỉ là sản phẩm cá nhân mà còn là cầu nối gắn kết cộng đồng. Anh chia sẻ tỉ mỉ các bài hướng dẫn trên mạng xã hội, bí quyết chăm sóc scoby và thường xuyên tặng những món quà sức khỏe này cho đồng nghiệp.

Động lực cộng đồng càng mạnh mẽ hơn khi Hoàng lên kế hoạch xây dựng kênh TikTok, mong muốn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ sống “xanh” hơn và biết lắng nghe cơ thể. Đối với Hoàng, trà kombucha dần trở thành chất xúc tác, thay đổi năng lượng sống, giúp anh ít ốm vặt hơn, tiêu hóa ổn định và đầu óc minh mẫn.

Thực tế, xu hướng làm kombucha tại nhà đang lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội, đặc biệt trên TikTok, Instagram và YouTube, nơi hàng nghìn bài đăng và video hướng dẫn thu hút hàng triệu lượt xem.

Người dùng, từ những người mới bắt đầu đến các “tín đồ” lên men, chia sẻ công thức đa dạng làm kombucha. Các video thường bắt mắt với hình ảnh bình thủy tinh chứa scopy (nấm men) nổi bồng bềnh và màu sắc rực rỡ của nước trái cây.

Cộng đồng mạng cũng sôi nổi trao đổi về lợi ích sức khỏe, từ cải thiện hệ vi sinh đường ruột đến tăng năng lượng, khiến kombucha trở thành biểu tượng cho lối sống “healthy” và bền vững.

Có không ít người đã nuôi scoby để kinh doanh “con giống” này, bán trên mạng xã hội với giá 20.000-50.000 đồng/con. Người bán thường sẽ bán “con giống” đi kèm các vật dụng để làm trà kombucha như chai lọ thủy tinh, trà đen, túi lọc, đường thốt nốt, muỗng silicon… Combo này có giá trên dưới 300.000 đồng, được nhiều người ưa chuộng.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Nguyên cán bộ Viện công nghệ sinh học và thực phẩm – Đại học Bách Khoa Hà Nội cho biết kombucha là một loại trà được lên men đã được con người sử dụng từ thời xa xưa. Đây là một loại trà có lợi ích sức khỏe, giàu men vi sinh có lợi và chứa một lượng lớn chất chống oxy hóa.

Theo PGS Thịnh, trà kombucha được tạo ra bằng cách bổ sung các chủng vi khuẩn đặc biệt, nấm men và đường vào trà đen hoặc xanh. Sau đó, trà được ủ trong nhiệt độ môi trường bình thường, ở nơi thoáng mát.

Quá trình lên men kombucha diễn ra 7-30 ngày trong nhiệt độ phòng 20-29 độ C, càng ủ lâu thức uống sẽ có vị chua ngọt, nước trà cũng có hương vị đặc trưng.

Trong quá trình này, vi khuẩn và nấm men tạo thành một lớp màng bao bọc nhìn giống như nấm trên bề mặt của trà. Quá trình lên men tạo ra axit axetic (cũng được tìm thấy trong giấm) và một số hợp chất axit khác, một lượng cồn nhỏ và khí ga.

Sau quá trình lên men, những thành phần hữu cơ trong con giống scoby sẽ sinh ra lượng lớn các lợi khuẩn probiotics hỗ trợ hoạt động tiêu hóa của đường ruột, giảm các triệu chứng táo bón, đầy hơi. Thêm vào đó, probiotics hỗ trợ tái hấp thu estrogen dư thừa, hỗ trợ cân bằng lại lượng nội tiết trong cơ thể, nhờ đó tình trạng nổi mụn do thay đổi nội tiết tố phần nào được hạn chế. Ngoài ra, lượng acid acetic có trong kombucha đã phát huy đặc tính kháng khuẩn và giúp giảm viêm mụn. Acid acetic kết hợp với các hợp chất antioxidant và polyphenols (bí quyết giúp chống lại trạng thái lão hóa) có khả năng hỗ trợ tái tạo làn da trở nên sáng màu và tươi tắn hơn.

Kombucha cũng giàu các loại . Khi cơ thể được hấp thụ vitamin B, thức ăn sẽ chuyển hóa thành năng lượng nhanh chóng. Vì vậy, ngoài tác dụng duy trì hệ miễn dịch, vitamin B còn có khả năng cải thiện tâm trạng, cảm giác trầm cảm, tuyệt vọng. Theo nghiên cứu thực hiện bởi các nhà nghiên cứu từ Đại học bang Pennsylvania (PSU, Mỹ) những cảm xúc tiêu cực có tác động xấu đến hệ miễn dịch. Vì vậy, chăm sóc tâm trạng cũng là bảo vệ hệ miễn dịch.

Đồng thời, lượng antioxidant hay còn gọi là chất chống oxy hóa bên trong kombucha là dưỡng chất thúc đẩy việc thải độc cơ thể, chống oxy hóa, giảm ức chế cho hệ miễn dịch. Các nhà khoa học tin rằng, antioxidant trong thực phẩm, thức uống mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Bên cạnh đó, nhờ các acid hữu cơ (acetic, gluconic và lactic), polyphenols, enzyme, vitamin và khoáng chất… kombucha còn có các lợi ích sức khỏe khác như bảo vệ hệ tiêu hóa, giúp , trẻ hóa làn da, thanh lọc cơ thể, mang đến nguồn năng lượng tươi trẻ.

Kombucha có thể làm tại nhà nhưng chuyên gia khuyến cáo nên cẩn thận vì thức uống lên men quá mức có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe.

“Làm trà kombucha cần đúng cách, đủ thời gian, tránh để quá lâu hoặc trong môi trường không thích hợp khiến trà bị hỏng, khi uống có thể gây hại cho sức khỏe”, PGS Thịnh cho biết.

Chuyên gia khuyên loại trà này chỉ nên sử dụng một lượng thích hợp. Một ngày chỉ nên uống 1-2 cốc nhỏ, không nên quá nhiều. Việc lạm dụng có thể dẫn đến nhưng tác dụng không mong muốn như tăng cân, …

Ngoài ra, kombucha chứa cồn, phụ nữ có thai và cho con bú không nên sử dụng. Trước khi tham gia giao thông cũng không nên uống để tránh việc vi phạm pháp luật.

Mỹ Ý