Bài viết của tác giả trên báo Tuổi Trẻ năm 1986
Năm 1986, khi tốt nghiệp sư phạm về nhận nhiệm sở ở một huyện ngoại thành, chới với trước thực tế môi trường sư phạm ở đó không đẹp, không lý tưởng như những gì mình được học.
Tôi sống co cụm, hoang mang và tìm đến Tuổi Trẻ bằng một bài viết như trút bức xúc, không hy vọng gì sẽ được đăng.
Từ lá đơn nghỉ việc gửi đến học trò
Ấy vậy mà, như duyên nợ, bài viết đó đã được lên báo, giúp tôi bình tâm lại và tiếp tục công việc của mình một cách đơn giản hơn.
Cũng cùng năm đó, tôi có bài tham gia cuộc thi “Sức mạnh của chúng ta” trên Tuổi Trẻ và được đăng dưới tên thật. Tôi tự dưng nổi tiếng trong trường mình, đồng nghiệp nhìn tôi thú vị, lãnh đạo nhìn tôi e dè, từ đó tôi biết mình sẽ tìm đến đâu mỗi khi thấy hụt hẫng trong đời làm nghề.
Dấu ấn đầu tiên mà Tuổi Trẻ cho tôi đó là một danh phận khá tiếng tăm. Bởi cùng năm đó và tiếp sau, những vụ tiêu cực mà Tuổi Trẻ đưa ra trước công luận đã khiến tờ báo này không còn gói gọn trong khối bạn đọc trẻ nữa, mà đã thực sự trở thành nơi chốn gửi gắm niềm tin của xã hội.
Những cộng tác viên, dù rất nghiệp dư như tôi, cũng bỗng chốc trở thành “ai đó” đủ sức răn đe những ai làm bậy, làm gian, làm dối quanh mình.
Được Tuổi Trẻ tiếp sức như vậy, nhưng tôi vẫn không thể vượt qua được chính mình. Ngao ngán trước thực trạng dạy và học, ngao ngán với chính cả mình và sợ rồi mình sẽ tự tha hóa đi khi phải hòa mình vào dòng chảy đó của cuộc sống, năm 1987 tôi làm đơn xin nghỉ việc.
Chỉ là một giáo viên bình thường, việc xin nghỉ của tôi chắc chẳng có gì là ầm ĩ, nếu như vào cùng buổi trưa viết đơn gửi ngành, từ phòng giáo viên của trường, nhìn ra sân, thấy những đứa học trò đang chơi đùa hồn nhiên trong nắng, tôi viết thêm “lá đơn nghỉ việc gửi đến học trò”.
Chiều trên đường tan lớp, ghé vào bưu điện Thủ Đức, tôi gửi cho Tuổi Trẻ. Bài viết của tôi đúng lúc xã hội đổi mới, giáo dục được “soi chiếu” nhiều hơn, được đề cập đến bằng những từ ngữ khá là long trọng lúc ấy như “giáo dục là quốc sách”, “hiền tài là nguyên khí quốc gia”.
Lá đơn của tôi “gửi học trò”, viết cái tựa cho “kêu” vậy, thực tế đó chỉ là lời xin lỗi mà tôi muốn gửi đến học sinh của mình khi để mình trở thành “viên phấn gãy” trước khi nó là “viên phấn ướt” còn nguyên hình dạng nhưng giá trị sử dụng đã không còn, đã trở thành “mồi châm” để Tuổi Trẻ “gióng” lên tiếng chuông báo động về thực trạng đãi ngộ nhà giáo khiến nạn chảy máu giáo viên đi vào báo động.
Tôi trở thành “nhân vật” của Tuổi Trẻ khi xuất hiện trên cả một trang giáo dục ngay trong tuần đó. Lãnh đạo huyện mời tôi lên làm việc, động viên tôi ở lại với ngành. Học sinh và phụ huynh sau bài báo đó cũng tìm gặp tôi ở trường sau giờ học với nhiều níu kéo. Đó là dấu ấn thứ hai mà Tuổi Trẻ đặt nơi tôi: định được giá trị của mình trong xã hội.
Tôi biết mình cần làm gì, cho ai. Và không được làm sai, nói bậy khi mình mang trách nhiệm là “người của công chúng”.
Tuổi Trẻ giúp họ và giúp cả tôi
Năm 2018, tôi về hưu đúng tuổi sau 34 năm gắn bó với giáo dục và kinh qua nhiều trường học, nhiều vị trí khác nhau. 34 năm đó, tôi trở thành cộng tác viên thường xuyên của Tuổi Trẻ.
Từ báo hằng ngày, những bài viết của tôi được đăng ở Tuổi Trẻ cuối tuần, rồi tôi mon men sang cả Tuổi Trẻ Cười. Năm 2007, tôi lại có hai lần được “lên chân dung” trên mặt báo với một bài phỏng vấn cá nhân sau bài viết mục Thời sự & Suy nghĩ với tựa đề Viết gọi mùa thu vào thời điểm nổ ra vụ tiêu cực “chạy trường” rúng động xã hội.
Bài viết của tôi được đọc trên sóng radio ngay dịp khai giảng. Lúc đó hệ thống loa phường còn hoạt động, gia đình tôi tự dưng cũng trở thành nổi tiếng ở địa phương.
Thế nhưng bên cạnh những danh tiếng mà Tuổi Trẻ mang đến cho tôi, trong những lần dự họp mặt ở tòa soạn, qua các trao đổi thân tình, tôi nhận ra một điều: trở thành “nhân vật của Tuổi Trẻ” không chỉ là vinh dự mà gắn liền với trách nhiệm và áp lực rất lớn. Danh hiệu nhân vật đó không cho phép mình dễ dãi, buông thả và xấu đi.
34 năm làm giáo viên, cho đến ngày về hưu, năm nào có dịp phát biểu với học trò, lời đầu tiên của tôi bao giờ cũng là lời xin lỗi.
Xin lỗi vì mình không thể là cô giáo tốt như các em mong muốn, xin lỗi vì những gì giáo dục Việt Nam chưa thể mang lại điều tốt nhất cho các em. Chưa tốt, nhưng vẫn khá an lòng khi tôi không dám làm xấu đi hình ảnh nhân vật của mình.
Đó, dấu ấn đậm nét nhất mà tôi cũng như gia đình luôn cảm ơn Tuổi Trẻ đó là ngoài việc trở thành nơi gửi gắm niềm tin cho sự công bằng, lẽ phải, điều tốt đẹp mà tờ báo “Đỏ, Trẻ, Sài Gòn” vốn có, thì tờ báo của các anh chị còn là nơi gìn giữ những điển hình của mình – trong đó có tôi – tốt nhất. Giúp họ và cả tôi đi cùng xã hội này ngày một ngay ngắn, tốt hơn và không được xấu đi.
