Ukraine đã triển khai chương trình ưu đãi tặng thưởng tiền mặt, trả lương cao, miễn học phí đại học sau nghĩa vụ để khuyến khích người trẻ nhập ngũ.
Hè năm 2023, thiếu niên 16 tuổi Kyrylo Horbenko cùng 20 người bạn tới một văn phòng tuyển quân ở miền đông Ukraine, nói rằng họ muốn ra tiền tuyến chiến đấu chống Nga.
Quan chức tuyển quân khi đó từ chối và bảo họ hãy quay lại khi đã trưởng thành. Những người bạn của Horbenko mất hứng và đã đi nước ngoài sau đó. Còn Horbenko nhập ngũ ngay khi anh bước qua tuổi 18 hồi tháng 3.
“Ai sẽ chiến đấu nếu không phải chúng tôi?”, Horbenko nói khi chuẩn bị tham gia khóa huyến luyện ở miền đông Ukraine tháng trước.
Điểm khác biệt giữa Horbenko và hàng nghìn người lính dày dạn kinh nghiệm đang tham chiến ở tiền tuyến là anh được nhận nhiều ưu đãi khi nhập ngũ. Horbenko được đăng ký khoản vay miễn lãi, có cơ hội hiếm hoi đi nghỉ ở nước ngoài và nhận khoản đầu tiên trong số tiền thưởng một triệu hryvnia (24.000 USD). Số tiền này thậm chí cao hơn mức lương hàng năm của nhiều người lính có kinh nghiệm.
Tân binh này nằm trong khoảng 500 người đăng ký nhập ngũ kể từ tháng 2 theo chương trình tuyển quân nhiều ưu đãi mới của chính phủ Ukraine. Số lượng người tham gia vẫn hạn chế, song giới lãnh đạo Ukraine hy vọng thời gian tới, chương trình Hợp đồng 18-24 sẽ thu hút nhiều người trẻ tuổi.
Tân binh Kyrylo Horbenko. Ảnh: WSJ
Ukraine đã tìm nhiều cách để bổ sung lực lượng sau gần 3 năm rưỡi xung đột với Nga. Họ thậm chí đột kích các câu lạc bộ đêm để tìm người, hoặc cho phép tù nhân mãn hạn tù sớm để tham gia quân đội. Nhiều chương trình vận động nhập ngũ được triển khai. Năm ngoái, Kiev hạ tuổi nghĩa vụ quân sự bắt buộc từ 27 xuống 25 nhằm tuyển thêm quân.
Nhiều đồng minh phương Tây kêu gọi Ukraine hạ thêm tuổi nhập ngũ, nhưng Tổng thống Volodymyr Zelensky từ chối, cho rằng Ukraine cần đội ngũ thanh niên cho công cuộc tái thiết đất nước hậu xung đột.
“Điều rất quan trọng với tôi là đảm bảo cuộc sống cho người dân và giới trẻ”, ông Zelensky nói hồi tháng 12/2024.
Những người trong độ tuổi 18-24 được tự do tiếp tục cuộc sống bình thường, ngay cả khi các chỉ huy quân đội tranh luận rằng sức trẻ và năng lượng của họ sẽ giúp củng cố lực lượng già cỗi, kiệt sức của đất nước. Điều đó thúc đẩy chương trình Hợp đồng 18-24 ra đời.
Chương trình trao nhiều ưu đãi để đổi lại một năm tham gia quân đội, trong đó có 24.000 USD tiền thưởng khi đăng ký, mức lương hàng tháng gần 3.000 USD, gấp 6 lần lương trung bình ở Ukraine. Ngoài ra, người nhập ngũ còn được miễn học phí đại học và giảm giá chăm sóc nha khoa.
Ukraine đăng video TikTok, các bài đăng trên mạng xã hội hoặc sử dụng biển quảng cáo ở những thành phố lớn để kêu gọi người trẻ nhập ngũ. Bộ Quốc phòng Ukraine hồi tháng 3 đăng video trên tài khoản TikTok của cơ quan này, đặt câu hỏi liệu một triệu hryvnia mua được bao nhiêu chiếc burger kẹp phô mai McDonald’s ở Ukraine? Câu trả lời là 15.625 chiếc.
Năm ngoái Nga thông báo tăng lực lượng vũ trang thêm 180.000 người, lên mức 1,5 triệu quân nhân tại ngũ. Ông Zelensky hồi tháng 1 nói rằng Ukraine có gần một triệu quân, giới chức quân đội nước này cho hay họ đang bổ sung 30.000 người mỗi tháng.
Tuy nhiên, chương trình ưu đãi dường như chưa đủ sức thuyết phục nhiều người trẻ Ukraine tham gia, bởi đây là lựa chọn khó khăn với họ.
Triển vọng hòa bình vẫn xa vời dù Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nỗ lực thúc đẩy các bên đàm phán chấm dứt xung đột. Nhiều thanh niên Ukraine cho biết họ đối mặt lựa chọn: hoặc gia nhập quân đội, hoặc theo đuổi sự nghiệp nhưng sẽ phải dừng nó khi bước sang tuổi 25 để đi nghĩa vụ quân sự bắt buộc. Thay vì lựa chọn, nhiều người quyết định di cư.
Timur Ushak đã chứng kiến nhiều bạn học cùng lớp ở miền đông Ukraine di cư sang nước ngoài, phần lớn là Ba Lan và Đức. Chàng trai 16 tuổi này đang học tiếng Slovakia và dự định chuyển đến Bratislava, Slovakia, học đại học vào năm tới.
“Nếu rời đi, tôi nghĩ đó là mãi mãi”, Ushak nói. “Tôi không tin chiến sự sẽ kết thúc.
Một tân binh tham gia huấn luyện tại vùng Donetsk, miền đông Ukraine. Ảnh: WSJ
Trong khi đó, nhiều quân nhân khác tỏ ra bất bình trước việc tân binh trẻ của chương trình Hợp đồng 18-24 được hưởng nhiều ưu đãi. Họ thậm chí mỉa mai và đặt cho nhóm này biệt danh là “các triệu phú”.
Thiếu tá Yevheniy Hromadsky, quân nhân 24 tuổi từng nhận Huân chương Anh hùng danh giá nhất trong quân đội Ukraine, cho biết anh chỉ nhận được 12.000 hryvnia mỗi tháng khi chiến đấu bảo vệ Kharkov trong những ngày đầu chiến sự.
Hromadsky, người nhập ngũ khi 18 tuổi, cho biết có sự khác biệt giữa những người cùng trang lứa với anh, đã trải qua thời niên thiếu sau khi Nga sáp nhập Crimea và nổ ra giao tranh ở miền đông Ukraine năm 2014, và những thanh thiếu niên ngày nay.
Anh cho rằng sau những năm tương đối hòa bình 2018-2021, giới trẻ Ukraine đã trở nên tự mãn và suy giảm tinh thần sẵn sàng chiến đấu. Anh lập luận cách tốt nhất để giúp quân đội Ukraine có thêm người là yêu cầu nghĩa vụ quân sự bắt buộc với những người 18-20 tuổi. Sau đó, những lính nghĩa vụ này có thể được học đại học miễn phí.
Tân binh Horbenko biết mình là một trong số ít người trẻ tự nguyện và nhiệt huyết gia nhập quân ngũ. Anh đã dành nhiều năm tìm hiểu về vũ khí và các đơn vị trong quân đội, cũng như theo dõi diễn biến trên chiến trường. Sau khi đăng ký nhập ngũ hồi tháng 3, anh lái xe đến nơi làm việc của mẹ để báo tin và sau đó đến căn cứ huấn luyện.
Oleksandr Bahach, một tân binh khác, đã đợi nhiều tháng để được gọi nhập ngũ. Vài tuần trước, anh thấy quảng cáo về chương trình Hợp đồng 18-24 nên nhanh chóng gửi đơn đăng ký và được chấp nhận.
“Tôi muốn huy động tất cả đàn ông của đất nước và đưa họ ra tiền tuyến. Một thực tế cay đắng là chúng tôi đang thua trong cuộc chiến này”, Bahach nói.
Hai chàng trai trẻ đang bắt đầu khóa huấn luyện cơ bản để tham gia Lữ đoàn dù số 25. Sau một tháng rưỡi, họ sẽ được phép chọn vị trí trong lữ đoàn. Sau 4 tháng rưỡi đào tạo chuyên sâu, họ sẽ tham gia chiến đấu trong vòng nửa năm ở tiền tuyến.
“Tôi đã chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ nhất, để khi nó xảy ra, tôi có thể bình tĩnh xử lý”, anh nói.
Thùy Lâm (Theo WSJ, Reuters)