Xe máy điện ba/bốn bánh cỡ nhỏ, biệt danh “niềm vui của ông già”, bị hạn chế trong những năm qua vì các lo ngại về an toàn.
Năm 2024, Bắc Kinh ban hành lệnh cấm hoàn toàn các loại xe điện ba và bốn bánh tốc độ thấp lưu thông trên đường bộ và các bãi đậu xe công cộng. Lệnh cấm ban hành sau thời hạn chuyển tiếp hai năm kết thúc, có nghĩa rằng trước đó, người dân được chính quyền thành phố vận động bỏ loại phương tiện này trong một thời gian dài.
Xe điện ba bánh tốc độ thấp trên đường phố Bắc Kinh. Ảnh: VCG
Những loại xe điện này được đặt biệt danh “lão đầu lạc”, có nghĩa là “niềm vui của ông già”, dùng để chỉ các loại phương tiện chạy điện ba hoặc bốn bánh tốc độ chậm, rất phổ biến trong giới người cao tuổi ở Trung Quốc để di chuyển quãng ngắn.
Xe điện “lão đầu lạc” không phải tuân theo các quy định giao thông tiêu chuẩn, không cần bằng lái, nên được người già tại nơi đây ưa chuộng. Bên cạnh đó, giá cả phải chăng và dễ dàng đỗ xe khiến những chiếc “lão đầu lạc” trở thành một lựa chọn hàng đầu cho người cao tuổi. Họ thường sử dụng cho các nhu cầu như đưa đón con, cháu đến trường hoặc đi chợ.
Tuy nhiên, do lo ngại về các yếu tố an toàn và quản lý phương tiện, một số thành phố đã ban hành lệnh cấm hoặc hạn chế loại xe này trong nhiều năm qua. Vào 2021, Bắc Kinh đã ban hành các quy định chặt chẽ hơn và cho người dân thời gian để loại bỏ dần các mẫu xe điện “lão đầu lạc” không đạt chuẩn. Tháng 4/2023, Cục Quản lý Giao thông Bắc Kinh đã nhấn mạnh rằng thuật ngữ “xe điện cho người cao tuổi” (ý chỉ những loại xe điện “lão đầu lạc”) là do các nhà sản xuất tạo ra, đồng thời lưu ý rằng loại xe này là bất hợp pháp.
Người phụ nữ lái xe điện ba bánh tại Bắc Kinh. Ảnh: VCG
Bên cạnh đó, cảnh sát nơi đây đã chỉ ra xu hướng các nhà sản xuất sử dụng các linh kiện kém chất lượng, giá rẻ, dẫn đến mất ổn định và tăng nguy cơ tai nạn. Ngoài ra, những chiếc xe điện ba/bốn bánh này thường thiếu các tính năng an toàn cơ bản, như dây an toàn, cấu trúc chống va đập, đồng thời sử dụng pin dễ có nguy cơ cháy nổ.
Năm 2018, Sở Quản lý Giao thông Trung Quốc đã ghi nhận 830.000 vụ tai nạn giao thông liên quan đến các loại xe máy điện cũ không đạt chuẩn trong vòng 5 năm, khiến 18.000 người tử vong và 186.000 người bị thương. Chỉ riêng năm 2022, Bắc Kinh đã báo cáo 131 vụ tai nạn giao thông do xe “lão đầu lạc” gây ra, khiến 138 người tử vong. Vào tháng 11/2023 tại tỉnh Hà Nam, một nữ giáo viên 22 tuổi bị một chiếc xe “lão đầu lạc” tông tử vong. Sau vụ tai nạn, chính quyền kết luận lỗi này do tài xế, là một người đàn ông trên 70 tuổi, gây ra.
Ông Wei Zhensheng, Phó Giám đốc Ủy ban Chuyên môn Giao thông Vận tải thuộc Hiệp hội Luật sư Bắc Kinh, phát biểu với tờ Beijing Daily rằng trong các vụ tai nạn giao thông, các cơ quan quản lý thường phân loại xe máy điện ba/bốn bánh dành cho người cao tuổi là phương tiện cơ giới.
Do các phương tiện này cùng tài xế không được đăng ký và cấp phép đầy đủ, những người cao tuổi thường phải chịu trách nhiệm chính trong các vụ tai nạn giao thông. Ông Wei cho biết thêm, trong trường hợp xảy ra tai nạn nghiêm trọng, tài xế có thể bị truy tố hình sự.
Xe “lão đầu lạc” đỗ bên ngoài một bệnh viện ở Thượng Hải, nơi những loại xe này bị cấm, nhưng có ngoại lệ cho những người khuyết tật. Ảnh: Wang Yuanyuan
Ông Zhang Xiang, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Hợp tác Quốc tế về Ôtô Kỹ thuật số cho rằng lệnh cấm xe “lão đầu lạc” của Bắc Kinh sẽ tác động đáng kể đến ngành công nghiệp xe máy điện tốc độ thấp. Tuy nhiên, nhu cầu đối với những loại xe này vẫn còn cao ở các vùng nông thôn và thành phố nhỏ, nơi người dân có thu nhập thấp và gặp khó khăn trong việc mua ôtô.
Sau khi Bắc Kinh ban hành các biện pháp hạn chế xe “lão đầu lạc”, ông Zhang cho biết các loại xe năng lượng mới cỡ nhỏ, bốn chỗ, ba cửa, và yêu cầu bằng lái, biển số đăng ký cùng bảo hiểm, có thể trở thành một lựa chọn thay thế khả thi cho nhu cầu đi lại của người cao tuổi. Kể từ năm 2020, Trung Quốc đã cho phép người trên 70 tuổi được thi bằng lái ôtô loại nhỏ và xe máy điện, giúp họ có thể lựa chọn các phương tiện an toàn hơn.
Hồ Tân (theo Sixth Tone)