Vaccine giúp phòng ngừa 4 nhóm huyết thanh gây bệnh phổ biến hàng đầu là A, C, Y, W-135, là những nguyên nhân gây ra các bệnh nguy hiểm như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết với hơn 135.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu.
Khác với loại vaccine não mô cầu trước đây giới hạn độ tuổi tiêm đến 55 tuổi, vaccine MenACYW được chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn không giới hạn độ tuổi, dự kiến sẽ mở rộng cho trẻ từ 6 tuần tuổi trong thời gian tới.
Hệ thống Tiêm chủng VNVC công bố ra mắt và triển khai tiêm vaccine não mô cầu thế hệ mới tại gần 230 trung tâm trên toàn quốc sáng 4/7 (Ảnh: Mộc Thảo).
Não mô cầu là loại vi khuẩn gây nhiều bệnh nguy hiểm như viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết, đặc biệt có thể gây tình trạng nhiễm khuẩn tối cấp khiến trẻ em và người lớn mắc phải có thể tử vong chỉ sau vài giờ đồng hồ. Ví dụ, tháng 2/2025, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội) tiếp nhận nam thanh niên sốc nhiễm khuẩn tối cấp, tử vong ngoại viện chỉ sau vài giờ phát bệnh. Trước đó, tháng 9/2024, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM cũng từng tiếp nhận nữ bệnh nhân 52 tuổi tử vong chỉ sau 6 giờ nhập viện dù được hồi sức tích cực.
Theo thống kê, có đến 50% người bệnh mắc não mô cầu sẽ tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong số ít bệnh nhân sống sót, 10-20% phải đối mặt với các di chứng nặng nề như mất thính lực, mù lòa, đoạn chi, rối loạn thần kinh, đặc biệt trẻ sơ sinh có tỷ lệ di chứng lên tới 50%.
Theo dữ liệu của Cơ quan Y tế Công cộng Anh, gần 90% trẻ em và thanh thiếu niên tử vong do bệnh não mô cầu xâm lấn xảy ra trong vòng 24 giờ kể từ khi chẩn đoán.
Tại Việt Nam, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận hàng chục ca mắc, trong đó có 2 ca tử vong do não mô cầu. Tháng 6/2025, Viện Pasteur TPHCM cảnh báo nguy cơ bùng phát dịch não mô cầu tại khu vực phía Nam.
Bệnh não mô cầu thường khởi phát âm thầm với các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau họng… dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý thông thường, dẫn đến điều trị muộn và bỏ qua “giai đoạn vàng”. Thống kê tại Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM) cho thấy, hầu hết các ca não mô cầu nhập viện sau 19 giờ phát bệnh, tương đối muộn để can thiệp y tế dẫn đến tử vong cao. Nhiều ca dù được cứu sống nhưng phải đoạn chi, khiến bệnh nhân tàn tật suốt đời, ảnh hưởng tương lai lâu dài.
Vi khuẩn não mô cầu thường trú ở vùng hầu họng, lây qua đường hô hấp. Theo Bộ Y tế, có 5-25% người trong cộng đồng là “người lành mang trùng”, không có triệu chứng nhưng vẫn phát tán mầm bệnh, gây khó khăn cho công tác kiểm soát dịch. Tại các môi trường đông người như trường học, ký túc xá, doanh trại quân đội, khu công nghiệp…, nguy cơ bùng phát dịch rất cao.
Đưa con gái 15 tháng tuổi đến VNVC tiêm vaccine não mô cầu thế hệ mới tại VNVC, chị Nguyễn Thị Kim Báu (30 tuổi, Tân Bình, TPHCM) cho biết tìm hiểu người mắc phải bệnh não mô cầu rất dễ tử vong, để lại hậu quả nặng nề như liệt, điếc, cắt cụt tay chân. “Trẻ em sức đề kháng yếu ớt nên dễ mắc bệnh, tôi hy vọng vaccine sẽ giúp con phòng biến chứng, phát triển khỏe mạnh”, chị Báu nói.
Chị Kim Báu đưa con đến trung tâm tiêm chủng VNVC để tiêm phòng vaccine não mô cầu thế hệ mới, kịp thời phòng bệnh (Ảnh: Mộc Thảo).
Vaccine MenACYW có công nghệ đột phá, sử dụng protein cộng hợp từ giải độc tố uốn ván (TT) có cấu trúc liên kết phân tử hiện đại, giúp kích thích đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ và bền vững, đồng thời giảm tỷ lệ người lành mang trùng, góp phần cắt đứt chuỗi lây truyền trong cộng đồng. Đây là kết quả sau hơn 50 năm nghiên cứu phát triển các thế hệ vaccine phòng não mô cầu khuẩn của Sanofi.
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC nhận định các loại virus, vi khuẩn dễ dàng lan rộng nguy hiểm trong bối cảnh giao lưu kinh tế, xã hội và du lịch toàn cầu ngày càng gia tăng. Việc các nhà sản xuất vaccine như Sanofi nghiên cứu phát triển các loại vaccine não mô cầu thế hệ mới với công nghệ đột phá mở rộng phổ bảo vệ, tăng hiệu quả, an toàn hơn và phù hợp với mọi lứa tuổi là thành tựu lớn của công nghệ y tế, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng hiệu quả.
Người lớn đi tiêm vaccine tại Trung tâm Tiêm chủng VNVC (Ảnh: Mộc Thảo).
Phát biểu tại lễ ra mắt, bác sĩ Kuharaj Mahenthiran, Giám đốc Y khoa Vaccine Sanofi Việt Nam cho biết: “Vaccine não mô cầu thế hệ mới MenACYW đã được phê duyệt tại hơn 70 quốc gia và triển khai tiêm chủng tại gần 40 quốc gia kể từ năm 2021. Với chỉ định độ tuổi rộng và nền tảng nghiên cứu vững chắc, vaccine này sẽ đóng vai trò then chốt, là bước tiến lớn trong việc bảo vệ người dân Việt Nam khỏi bệnh do não mô cầu”.
Bên cạnh đó, bác sĩ Bạch Thị Chính lưu ý, các vaccine não mô cầu không có miễn dịch chéo, do đó người dân nên tiêm phối hợp các loại vaccine để phòng đầy đủ cả 5 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh. Tùy theo lịch sử tiêm chủng, tình hình dịch tễ, độ tuổi và nhu cầu…, bác sĩ sẽ chỉ định loại vaccine và lịch tiêm phù hợp để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu nhất.