Muốn xây dựng một hệ thống công tác Đảng hiện đại, hiệu quả và an toàn trong kỷ nguyên số, cần bắt đầu từ đội ngũ cán bộ cơ sở, đồng thời bảo đảm hạ tầng dữ liệu, an ninh mạng và quy trình vận hành tinh gọn.
Phóng viên Dân trí có cuộc trao đổi với TS. Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm, Phó Bí thư Đảng ủy Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường về vấn đề này.
Thưa ông, trong bối cảnh chuyển đổi số đang được triển khai mạnh mẽ trong công tác Đảng, đặc biệt tại các địa bàn khó khăn và xa xôi về khoảng cách địa lý, theo ông, đâu là những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của quá trình này?
– Để chuyển đổi số trong công tác Đảng đạt được thành công, bên cạnh việc đầu tư kinh phí cho hạ tầng công nghệ và nâng cao năng lực đội ngũ, hai yếu tố then chốt không thể thiếu là hiệu quả số hóa và bảo mật thông tin. Đặc biệt, ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, những nơi có điều kiện kinh tế, kỹ thuật còn hạn chế, thì vấn đề này càng cần được quan tâm đúng mức.
Một yếu tố cốt lõi khác là nhân lực. Cần xây dựng đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, am hiểu công nghệ và có đủ năng lực thích ứng. Chúng tôi đề xuất áp dụng mô hình “cầm tay chỉ việc” thông qua mạng lưới hỗ trợ tại chỗ, trong đó cán bộ trẻ hướng dẫn cán bộ lớn tuổi.
Bên cạnh đó, nên mở rộng chức năng của các “tổ công nghệ số cộng đồng” để hỗ trợ cán bộ, đảng viên ở thôn bản; đồng thời đầu tư cơ sở vật chất như máy tính, Internet công cộng, phòng máy dùng chung nhằm tạo điều kiện thực hành.
Để nâng cao kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, đặc biệt trong bối cảnh còn nhiều chênh lệch giữa các vùng miền, theo ông, những chính sách cụ thể nào cần được triển khai để hỗ trợ hiệu quả quá trình này?
– Cần đưa tiêu chí sử dụng công nghệ vào hệ thống đánh giá cán bộ, đồng thời ban hành các chính sách khuyến khích phù hợp. Song song với đó, cần tổ chức các lớp bồi dưỡng ngắn hạn về chuyển đổi số dành cho đội ngũ lãnh đạo, hình thành các bộ phận chuyên trách công nghệ tại các cơ quan Đảng, và thu hút người trẻ có năng lực công nghệ tham gia thông qua các phong trào sáng tạo trong Đoàn Thanh niên.
Công tác đào tạo cần được thiết kế đơn giản, dễ tiếp cận, đặc biệt là đối với các địa bàn vùng sâu, vùng xa, thông qua tài liệu trực tuyến, hỗ trợ thực hành và áp dụng vào thực tế. Tất cả nhằm thu hẹp khoảng cách về kỹ năng số giữa các vùng miền, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số một cách toàn diện và hiệu quả.
Trong quá trình chuyển đổi số trong công tác Đảng, nguồn lực tài chính đóng vai trò như thế nào và cần được huy động, phân bổ ra sao để bảo đảm hiệu quả thực tiễn và tránh lãng phí?
– Việc huy động và sử dụng nguồn tài chính cần được thực hiện một cách thông minh, có trọng tâm và minh bạch. Ngân sách Trung ương nên ưu tiên cho các dự án quy mô lớn, có tính liên vùng như Trung tâm dữ liệu của Đảng, phần mềm dùng chung, số hóa hồ sơ đảng viên… Trong khi đó, ngân sách địa phương sẽ đảm nhận trách nhiệm triển khai cụ thể tại chỗ.
Đặc biệt, các khoản đầu tư cần gắn liền với hiệu quả thực tế. Hệ thống họp trực tuyến, cơ sở dữ liệu số phải được khai thác thường xuyên, có khoán mục tiêu cụ thể và gắn trách nhiệm rõ ràng cho người đứng đầu. Đồng thời, quy trình làm việc cũng cần được cải cách trước khi ứng dụng công nghệ, nhằm tránh tình trạng “thiết bị hiện đại nhưng quy trình lạc hậu”, dẫn đến lãng phí kép.
Các dự án phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về đấu thầu và mua sắm công, đồng thời chịu sự giám sát chặt chẽ của Ủy ban Kiểm tra các cấp. Những dự án kém hiệu quả cần được dừng lại kịp thời, trong khi các dự án hiệu quả nên được bổ sung vốn để tiếp tục phát huy.
Hệ thống hạ tầng số đóng vai trò nền tảng đối với tiến trình chuyển đổi số trong công tác Đảng. Ông có thể chia sẻ rõ hơn về những hạ tầng và nền tảng cốt lõi cần được ưu tiên xây dựng trong thời gian tới?
– Cần sớm xây dựng một số hạ tầng và nền tảng cốt lõi. Trước hết, cần thành lập Trung tâm dữ liệu Đảng đặt tại Trung tâm dữ liệu quốc gia nhằm lưu trữ tập trung và an toàn. Tiếp theo là phát triển mạng nội bộ từ Trung ương đến cấp xã, đảm bảo băng thông mạnh và bảo mật cao.
Nên xây dựng nền tảng quản lý dữ liệu tập trung, kết nối dữ liệu tổ chức, đảng viên, cán bộ, công chức để phục vụ công tác quy hoạch, bổ nhiệm, theo dõi khen thưởng, kỷ luật… Đồng thời, cần phát triển cơ sở dữ liệu chuyên ngành cho từng lĩnh vực công tác Đảng và tích hợp vào kho dữ liệu dùng chung để phân tích toàn diện.
Việc ứng dụng các phần mềm như họp không giấy, biểu quyết điện tử, chia sẻ tài liệu nhanh, ghi biên bản tự động… cũng cần được đẩy mạnh. Trang bị phần mềm quản lý tài liệu giúp đại biểu ghi chú và gửi ý kiến trực tiếp trên máy tính bảng, góp phần tăng tính bảo mật và chuyên nghiệp.
Vậy đâu là giải pháp để xây dựng “pháo đài” bảo mật vững chắc cho các nền tảng số của Đảng?
– Tôi đề xuất 6 giải pháp:
Thứ nhất, cần hoàn thiện khung pháp lý và quy định nội bộ chặt chẽ về bảo vệ bí mật trong môi trường số. Cần quy định rõ cấp độ mật của từng loại thông tin Đảng và phương thức lưu trữ, truyền tải tương ứng, như tuyệt mật không được đưa lên mạng; thông tin mật chỉ được lưu trên hệ thống nội bộ có mã hóa, còn thông tin không mật mới được phép lưu trên nền tảng dùng chung.
Những quy định này tạo hành lang pháp lý an toàn ngay từ khâu thiết kế hệ thống, đồng thời yêu cầu mọi cán bộ, đảng viên quán triệt nghiêm túc tinh thần giữ bí mật Đảng trong thời đại số, đảm bảo an toàn, an ninh, bảo mật và xác thực thông tin theo đúng quy định.
Thứ hai, cần xây dựng hệ thống kỹ thuật bảo mật đa tầng. Các nền tảng số của Đảng phải được bảo vệ bởi hệ thống an ninh mạng nhiều lớp, gồm tường lửa ngăn truy cập trái phép, hệ thống phát hiện và ngăn chặn xâm nhập (IDS/IPS), mã hóa dữ liệu bằng thuật toán mật mã của Ban Cơ yếu Chính phủ, cùng với việc sử dụng chữ ký số và xác thực đa yếu tố cho người dùng nhằm ngăn ngừa truy cập trái phép.
Dữ liệu quan trọng phải được ký số và đóng dấu thời gian để chống chỉnh sửa, giả mạo. Ngoài ra, cần tách biệt mạng nội bộ Đảng với Internet; máy chủ lưu trữ tài liệu mật nên đặt trong mạng riêng và chỉ được truy cập qua cổng an ninh đặc biệt.
Thứ ba, quản lý chặt chẽ quyền truy cập và sao lưu dữ liệu phải tuân thủ nguyên tắc “đúng người, đúng việc”, đảm bảo mỗi cán bộ chỉ được phép truy cập những phần mềm và dữ liệu phục vụ trực tiếp cho nhiệm vụ của mình, tránh mở rộng quyền không cần thiết. Hệ thống quản lý người dùng cần được phân quyền rõ ràng, thường xuyên rà soát và cập nhật khi có thay đổi về vị trí công tác.
Đồng thời, cần thiết lập cơ chế theo dõi nhật ký truy cập để kiểm soát và truy vết khi xảy ra sự cố rò rỉ. Song song với đó, xây dựng chế độ sao lưu dữ liệu định kỳ, lưu trữ bản sao ngoại tuyến trong môi trường bảo mật nhằm phòng ngừa mất mát do sự cố kỹ thuật hay tấn công mạng.
Thứ tư, đào tạo và nâng cao ý thức an ninh thông tin cho cán bộ, đảng viên là yếu tố then chốt trong bảo vệ hệ thống số. Cần thường xuyên tổ chức tập huấn về an toàn thông tin, hướng dẫn sử dụng mật khẩu mạnh, cảnh giác với email lừa đảo, không sử dụng thiết bị USB lạ và không cài đặt phần mềm không rõ nguồn gốc.
Mỗi cá nhân phải nhận thức rõ vai trò của mình trong chuỗi an ninh mạng, bởi sai sót nhỏ có thể tạo kẽ hở cho hacker tấn công. Do đó, xây dựng văn hóa an ninh mạng và nâng cao trách nhiệm bảo vệ bí mật Đảng trong môi trường số là nhiệm vụ bắt buộc.
Thứ năm, kiểm tra, giám sát và ứng phó sự cố cần thiết lập đội ngũ chuyên trách hoặc thuê dịch vụ giám sát an ninh mạng 24/7 cho các nền tảng số của Đảng nhằm kịp thời phát hiện dấu hiệu bất thường và xử lý sự cố. Cần có quy trình phản ứng nhanh, cách ly xâm nhập để giảm thiểu thiệt hại.
Đồng thời, định kỳ tổ chức diễn tập an ninh, giả lập tấn công để kiểm tra và củng cố hệ thống. Hằng năm, nên thuê đơn vị kiểm toán an ninh độc lập để đánh giá toàn diện. Khi xảy ra sự cố, phải có phương án khắc phục và thông báo rõ ràng trong phạm vi cho phép để rút kinh nghiệm.
Thứ sáu, hợp tác với các cơ quan chuyên trách về an ninh mạng: Các cơ quan Đảng cần tăng cường phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chuyên trách như Cục An ninh mạng (Bộ Công an) và Ban Cơ yếu Chính phủ nhằm bảo vệ hệ thống thông tin nội bộ một cách hiệu quả. Việc hợp tác này bao gồm cập nhật thường xuyên các cảnh báo về mã độc, lỗ hổng bảo mật, đồng thời nhờ thẩm định các giải pháp an ninh trước khi triển khai.
Đặc biệt, Ban Cơ yếu có thể hỗ trợ triển khai hệ thống xác thực, chứng thực an toàn, góp phần gia cố thêm một lớp bảo vệ vững chắc nhờ sự vào cuộc của các chuyên gia an ninh quốc gia.
Tôi nhấn mạnh, bảo mật là trách nhiệm chung của từng cán bộ, đảng viên. Sai sót nhỏ cũng có thể mở đường cho tấn công mạng. Bảo mật chỉ hiệu quả khi mỗi cán bộ, đảng viên nhận thức rõ vai trò của mình. Một sơ suất nhỏ cũng có thể tạo ra lỗ hổng cho tin tặc tấn công.
Việt Nam có thể học hỏi được gì từ các quốc gia đi trước trong chuyển đổi số Đảng, thưa ông?
– Trung Quốc có ứng dụng “Học tập Cường Quốc”, giúp đảng viên học tập, cập nhật thông tin và kiểm tra trực tuyến. Họ đã phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung với độ bảo mật cao.
Ở phương Tây, các đảng như SPD (Đức) hay Đảng Bảo thủ (Anh) đã sử dụng nền tảng số để tổ chức bầu cử nội bộ, lấy ý kiến đảng viên, tăng cường tính dân chủ, thậm chí lập diễn đàn trao đổi với người dân trên mạng xã hội. Những cách làm này giúp nâng cao tính minh bạch, hiện đại và xây dựng niềm tin trong xã hội.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
