Luật Báo chí hiện hành có hiệu lực từ ngày 1/1/2017. Qua 8 năm thi hành, theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, luật đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Các phóng viên phỏng vấn Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân bên hành lang Quốc hội (Ảnh: Thư Hoàng)
Tại hồ sơ dự án Luật Báo chí (sửa đổi) vừa gửi tới Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (cơ quan soạn thảo) đưa ra 5 vấn đề mới bổ sung cần xin ý kiến góp ý.
Thứ nhất, dự thảo luật xác định 5 loại hình báo chí gồm báo chí in, báo chí điện tử, báo chí nói, báo chí hình, kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng.
Thứ hai, quy định Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, doanh nghiệp trực thuộc hoặc góp vốn tại doanh nghiệp; có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội và có cơ chế đặc thù về tài chính, lao động, tiền lương.
Tổ hợp báo chí của địa phương là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí địa phương có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội tại địa phương.
Dự thảo đề xuất giao Chính phủ quy định chi tiết cơ chế đặc thù tài chính, lao động, tiền lương của hai tổ hợp báo chí nêu trên.
Thứ ba, quy định cơ quan báo chí được phép liên kết sản xuất nội dung trong các lĩnh vực trừ thời sự, chính trị. Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc này nhằm đẩy các hoạt động liên kết đem lại giá trị cho phát triển báo chí mà vẫn đảm bảo quản lý chặt chẽ.
Thứ tư, quy định nền tảng số báo chí ngoài đăng, phát nội dung báo chí còn được tích hợp hoạt động dịch vụ trực tuyến theo quy định của pháp luật và giao Chính phủ quy định chi tiết.
Thứ năm, quy định cơ quan tạp chí khoa học được xuất bản các sản phẩm báo chí là các tạp chí khoa học để tạo thuận lợi cho các tổ chức về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo công bố kết quả nghiên cứu.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng thẳng thắn nêu ra một số bất cập, hạn chế của Luật Báo chí hiện hành. Trong đó, luật chưa phân biệt rõ báo và tạp chí, dẫn tới tình trạng cơ quan tạp chí lợi dụng chức năng, nhiệm vụ nói chung của báo chí để hoạt động như cơ quan báo.
Quy định điều kiện cấp phép hoạt động báo chí áp dụng chung cho tất cả các đối tượng dẫn tới tình trạng buông lỏng quản lý, không đảm bảo vai trò cơ quan chủ quản báo chí của các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp.
Quy định về quản lý giấy phép hoạt động báo chí chưa đầy đủ, còn thiếu quy định các trường hợp thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, chấm dứt hoạt động cơ quan báo chí khi thu hồi giấy phép. Trách nhiệm và phạm vi quản lý nhà nước của địa phương đối với báo chí chưa được quy định rõ ràng.
Trong khi đó, theo cơ quan soạn thảo, dù tạp chí khoa học là ấn phẩm định kỳ chuyên sâu nhưng “biến tướng” hoạt động như báo và tạp chí thông thường; chưa có quy định về nguồn thu để đảm bảo tạp chí khoa học hoạt động đúng tính chất. Một số tạp chí khoa học cử nhà báo, phóng viên tác nghiệp vượt quá thẩm quyền/lạm quyền.
Luật hiện hành quy định về văn phòng đại diện, phóng viên thường trú chưa đầy đủ dẫn tới quản lý chưa thống nhất trên toàn quốc, buông lỏng quản lý của cơ quan báo chí. Quy định về lãnh đạo cơ quan báo chí chưa đầy đủ, phù hợp với quy định của Đảng về bổ nhiệm, miễn nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí…
Trong hồ sơ gửi tới Bộ Tư pháp, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định những điểm mới, đột phá trong dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) đã thể chế hóa đầy đủ tinh thần 4 nghị quyết mang tính đột phá của Bộ Chính trị thời gian gần đây, gồm: Nghị quyết 57/2024 về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66/2025 về đổi mới công tác xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật; Nghị quyết 68/2025 về phát triển kinh tế tư nhân.